Kendine Zarar Verme Davranışlarında Anlam Arayışı ve Müdahale Basamakları
Kendine Zarar Vermenin Psikodinamik Anlamları
- Bastırılmış öfkenin kendine yönelmesi
- 'Görünmeyen' acının görünür hale getirilmesi
- Suçluluk duygusuyla kendini cezalandırma
- Duygusal uyuşukluğu kesmek: 'Hiçbir şey hissetmiyorum, en azından acıyı hissediyorum.'
- Dışsallaştırılamayan travmatik yaşantıların bedende ifade bulması
KZV ile Gelen Danışanın Dili
Danışanlar çoğu zaman kendine zarar verme davranışını anlatırken utanma, çekinme veya küçümseme eğilimindedir. Bazı cümle örnekleri:
- 'Sadece birkaç çizik attım.'
- 'O kadar önemli değil, eskiden yapardım.'
- 'Beni rahatlatıyor, kimseye zararım yok.'
Terapötik Müdahale Basamakları
1. Güvenli Alan Oluşturmak: Yargılamadan dinlemek, davranışı anlamaya çalışmak.
2. Risk Değerlendirmesi: Davranışın sıklığı, şiddeti, tetikleyicileri, intihar riski değerlendirilmelidir.
3. Alternatif Duygu Düzenleme Yolları: Duyguların farklı yollarla ifade edilmesine alan açmak (yazı, sanat, egzersiz vs.)
4. Bilişsel Çalışmalar: KZV’ye dair inançları ve işlevleri sorgulamak, daha işlevsel düşüncelerle değiştirmek.
5. Travmatik Geçmişle Temas: Davranışın köklerine inmek, bastırılan öfke ya da değersizlikle çalışmak.
6. Kriz Planı Hazırlamak: Kriz anında başvurulabilecek kişiler, ortamlar ve davranışları içeren yapılandırılmış bir plan oluşturmak.
Sonuç
Kendine zarar verme davranışı, bir yardım çığlığı ya da bastırılmış duyguların bedende konuşması olabilir. Terapötik süreç, danışanın bu davranışı yargılanmadan anlamlandırmasına ve daha sağlıklı başa çıkma yolları geliştirmesine zemin hazırlar. Çünkü bazı acılar, dile gelmediği için bedenle konuşur.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
