Yaygın görülen fonksiyonel, gastrointestinal bir hastalık: İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS)
IBS’de gastrointestinal sistem kaslarının kasılmasındaki problemler sebebi ile bağırsak hareketlerinde değişiklik/bozukluk, gastrointestinal sistemdeki sinir hücrelerinin fazla duyarlılığı sebebi ile aşırı viseral duyarlılık (visceral hypersensitivity) ve beyin ile bağırsak arasındaki iletişimin bozulduğu görülmektedir. Tüm bunlara bağlı olarak da hastalığın semptomları abdominal ağrı/kramp, bulantı, ishal, kabızlık, gaz problemi… şeklinde sıralanabilir.
Hastalık yaygın olarak kadınlarda erkeklerden daha sık ve 40lı yaşların başlarında görünmektedir ancak daha erken yaşlarda da karşılaşılabilir.
Ailesinde IBS geçmişi, duygusal stres/anksiyete, besin intoleransı, sıklıkla yaşanılan sindirim sistemi enfeksiyonu IBS gelişme riskini arttırmaktadır.
IBS’yi doğrudan teşhis eden tek başına bir test bulunmamaktadır. IBS tanısı, hekim tarafından alınan tıbbi öykü ve yapılan fiziki muayeneye ek olarak çölyak gibi IBS benzeri semptomlara sebep olabilecek diğer durumların ekarte edilmesiyle konulabilir. Laktoz intoleransı, çölyak gibi hastalıklarda ve çeşitli bakteri veya parazitlerin sebebiyle de IBS benzeri semptomlar görülebildiğinden laktoz intoleransı testleri, endoskopi, dışkı testleri, kolonoskopi yapılması da gerekebilir.
Görülen semptomların sıklığı tanı için önemlidir. Kriterler (Rome IV Criteria) 2016 yılında güncellenmiş olup, belirtilerin en az 6 ay öncesinde başlamış olup son 3 ayda ortalama haftada en az 1 gün görülen karın ağrısı (abdominal ağrı), ağrılı dışkılama, dışkılama sıklığının veya dışkı kıvamının değişmesi faktörlerinden en az ikisi ile ilişkilidir.
Tanısı konulan IBS türünde hangi durumun baskın olduğu uygulanacak olan tedavinin planlanması açısından belirleyicidir.
- “Kabızlığın baskın” olarak görüldüğü (Constipation-predominant : IBS-C)
- “İshalin baskın” olarak görüldüğü (Diarrhea-predominanat : IBS-D)
- Hem ishal hem de kabızlığın “karma” olarak görüldüğü (mixed)
- Her iki durumun da görülmediği “sınıflandırılamayan” tür şeklinde IBS türlerinden söz etmek mümkündür.
Baskın olarak görülen bu semptomlara rektal kanama (dışkıda kan görme), mide bulantısı-kusma, düşük demire bağlı anemi, kilo kaybı gibi durumlar da görülebilir. Bahsettiğim bu semptomların gözlenmesi hakinde hekime danışmak elzemdir.