Yavaşlamak: Şimdi ve Burada Olmanın İyileştirici Gücü
Gün içinde kaç anı gerçekten yaşıyoruz? Kaç anı yalnızca “geçiyoruz”? Sabah kahvemizi içerken, bir arkadaşımızla konuşurken, yürürken ya da yemek yerken… Zihnimiz çoğu zaman ya geçmişin izlerinde ya da geleceğin kaygılarında dolaşırken, bedenimiz oradadır ama biz orada değilizdir. Otomatik pilotta yaşamak, modern yaşamın en yaygın alışkanlıklarından biri hâline geldi. Bu alışkanlık, görünmez ama etkili bir hız baskısıyla birleştiğinde, kendimizi “hayatın içinden geçerken” değil de, “hayatı kaçırırken” bulmamız kaçınılmaz olur.
Oysa yaşam, yalnızca şimdi ve burada mümkündür.
Psikoloji araştırmaları, bilinçli farkındalık (mindfulness) uygulamalarının hem zihinsel sağlık hem de nörobiyolojik işleyiş açısından dönüştürücü etkilerini ortaya koyuyor. Örneğin, Kabat-Zinn’in (1990) geliştirdiği Mindfulness Temelli Stres Azaltma (MBSR) programı, stres, kaygı ve depresyon düzeylerini azaltmakla kalmaz; aynı zamanda beynin dikkat ve duygu düzenleme süreçlerinden sorumlu bölgelerinde yapısal değişimlere neden olur (Hölzel ve ark., 2011). Bu bulgular, dikkatimizin eğitilebilen bir yeti olduğunu ve şimdiye dönebildiğimizde içsel kaynaklarımızla yeniden bağ kurabileceğimizi gösteriyor.
Yavaşlamak, yalnızca tempo düşürmek değildir. Yavaşlamak, fark etmektir. Hissedebilmek, duyabilmek, durabilmektir. Her “duraklama”, dikkati şimdiye çağırmak için bir fırsattır. Bu yüzden bazen bir nefesin izini sürmek, bir yaprağın rüzgârdaki kıpırtısını izlemek ya da sadece yürürken ayaklarımızın yere temasını fark etmek bile, bizi kendi merkezimize yaklaştırır.
Yavaşlamak cesaret ister. Çünkü hız, çoğu zaman kaçınmanın kılığına bürünür. Hissetmemek için hızlanır, düşünmemek için telaşa sarılırız. Yavaşladığımızda, kendimize yaklaşırız. Ve kendimize yaklaşmak, iyileşmenin başladığı yerdir.
Yavaşlamak, aynı zamanda farkındalık ister. Otomatik tepkilerle değil, bilinçli bir seçimle yaşamaya gönüllü olmayı gerektirir. Dikkatin yönünü yeniden belirlemeyi, zihni dağınıklıktan topluluğa davet etmeyi… Bu bir fark ediştir: “Şu an neredeyim? Ne hissediyorum? Neye ihtiyacım var?”
Ve belki en önemlisi: Yavaşlamak niyet ister. Kendimize doğru bir adım atmak, hızın kutsandığı bir dünyada durmayı seçmek, şefkatli bir irade ile yola çıkmak demektir. Çünkü yavaşlamak, kendine dönmeyi istemekle başlar.
Bugün belki yalnızca birkaç dakika… Bir çay içerken yalnızca çayı içmeyi deneyin. Telefona uzanmadan, başka bir şey düşünmeden, yalnızca o anı yaşamayı seçin. Bu küçük eylem bile, zihinsel esenliğe açılan büyük bir kapı olabilir.
Çünkü bazen en radikal eylem, yavaşlamaktır.
