Reddin Psikolojisi: Kabul Görmeme Korkusunun Derinliği
1. Red Edilme Ne Anlama Gelir?
Red edilme, bir kişi ya da grup tarafından kabul görmeme, istenmeme ya da dışlanma durumudur. Bu red, romantik ilişkilerde, arkadaşlıklarda, iş ortamında ya da aile içinde yaşanabilir. Her ne kadar hayatın bir parçası gibi görünse de bazı bireylerde derin bir psikolojik travma haline gelir.
2. Psikodinamik Kökenler
Reddin psikolojik etkisi, özellikle çocuklukta yaşanan duygusal ihmallerle ilişkilidir. Duygusal olarak erişilemeyen ebeveynler, çocuğun sevgi alma ve görülme ihtiyacını karşılayamaz. Bu çocuk, “beni sevilmeye değer bulmuyorlar” inancını geliştirir. Erişkinlikte ise her yeni red, bu eski yaranın üzerine tuz basar.
3. Kabul Görmeme Korkusu Nasıl Gelişir?
- Mükemmeliyetçilik: Kabul görmek için kusursuz olmaya çalışmak
- Aşırı uyum: Reddedilmemek için “hayır” diyememek
- Sahte benlik oluşturma: Gerçek duygularını gizlemek
- Sosyal kaçınma: Red ihtimaline karşı ilişkilerden uzak durmak
4. Reddin Birey Üzerindeki Etkileri
- Düşük benlik saygısı
- Sürekli onay arayışı
- İçselleştirilmiş değersizlik
- Sosyal kaygı ve izolasyon
- Öfke patlamaları veya içe kapanma
5. Terapötik Müdahale Yaklaşımları
Red korkusunu ele almak, bireyin “değerli olma” inancını yeniden yapılandırmakla başlar. Terapide şu adımlar izlenebilir:
- Bilişsel çarpıtmaların farkına varılması (örneğin “Beni beğenmediyse ben yetersizim” gibi)
- İçsel çocuk çalışmaları ile erken dönem red deneyimlerine ulaşmak
- Kendilik değeri üzerine şefkat odaklı yeniden yapılandırma
- Rol oynama teknikleri ile reddedilme senaryolarına tolerans geliştirme
- Kabul ve kararlılık terapisi (ACT) ile değere yönelik yaşam becerileri kazanmak
6. Reddin Yeniden Tanımlanması
Red, her zaman bireyin yetersizliğiyle ilgili değildir. Bazen bir ilişkinin uyuşmazlığı, karşı tarafın kapasitesi ya da bağ kurma biçimi ile ilgilidir. Terapide bu ayrımın yapılması, bireyin kendini sürekli suçlamasının önüne geçer.
Sonuç olarak, red edilmek bir son değil; içsel dayanıklılığı keşfetme fırsatıdır. Kabul görmeme korkusu aşıldığında, birey kendi iç onayını aramaya başlar. Terapist bu süreçte, bireyin değerini yeniden tanımasına ve kendi varlığını sevgiyle sahiplenmesine eşlik eder.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
