Konuşmadan Anlaşılmayı Beklemek: Zihinden Okuma Yanılsaması
Zihinden okuma beklentisi, çoğu zaman bireyin duygusal ihtiyaçlarını dile getirmekte zorlandığı durumlarda ortaya çıkar. İncineceğini, reddedileceğini ya da yanlış anlaşılacağını düşünen kişi, duygusunu ifade etmek yerine karşı tarafın bunu fark etmesini bekler. Ancak ifade edilmeyen ihtiyaç, karşı taraf için görünmezdir. Bu görünmezlik, zamanla anlaşılmama hissini derinleştirir.
Bu beklentinin kökeninde çoğu zaman geçmiş ilişki deneyimleri ve çocuklukta öğrenilen iletişim modelleri yer alır. Duyguların açıkça konuşulmadığı aile ortamlarında büyüyen bireyler için ihtiyaç dile getirmek, riskli ya da gereksiz algılanabilir. Bu durumda kişi, ilişki içinde sessiz kalarak anlaşılmayı umut eder; fakat karşılık bulamadığında yoğun bir hayal kırıklığı yaşar.
Zihinden okuma yanılsaması, ilişkide pasif bir beklenti yaratır. Kişi konuşmadıkça, karşı tarafın “yanlış” davrandığını düşünür. Bu düşünce, eleştiri, küslük ya da duygusal geri çekilme şeklinde ifade edilebilir. Oysa sorun, karşı tarafın duyarsızlığı değil; ihtiyaçların ilişki içinde dile getirilememesidir.
Psikolojik danışmanlık sürecinde bu beklenti ele alınırken, bireyin kendi duygusal sorumluluğu fark etmesi hedeflenir. Duyguların ve ihtiyaçların anlaşılması, karşı tarafın sezgilerine bırakıldığında ilişki kırılgan hale gelir. Oysa ifade edilen ihtiyaç, ilişkiye netlik ve güven kazandırır.
Anlaşılmak, konuşmadan değil; temas ederek mümkündür. Bu temas, yalnızca kelimelerle değil; duyguların açık ve dürüst bir şekilde paylaşılmasıyla kurulur. Kişi kendi ihtiyacını ifade edebildiğinde, karşı tarafın da buna karşılık verebilme ihtimali artar.
Zihinden okuma beklentisinden çıkmak, ilişkide kırılgan olmayı kabul etmeyi gerektirir. Bu kabul, zayıflık değil; bağ kurabilmenin ön koşuludur. İlişkiler, sessiz beklentilerle değil; konuşulan duygularla derinleşir.
Hazırlayan:
Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
