Cinsel aktif bir çiftin korunmasız ilişki ile bir yıl içinde gebelik elde edememesi infertilite olarak adlandırılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü %15 oranında infertil çift bulunduğunu belirtmektedir. İnfertil çiftlerin %50'sinde bozulmuş sperm değerleri mevcuttur ve erkek nedenli faktörler saptanmaktadır. Yani bu demek oluyor ki çocuk olmuyorsa toplumdaki genel kanının aksine problem sadece kadında değil, yarı yarıya erkek kaynaklıdır.
Erkek kısırlığının sebepleri nelerdir?
Erkek ksırlığının en sık sebebi idiyopatik olarak adlandırılan herhangi bir hastalık bulunmaması durumudur. Daha sonra görülen nedenlerin başında ise varikosel gelmektedir. Diğer nedenler ise inmemiş testis, hormonal bozukluklar, testis tümörü ve lenfoma gibi habis hastalıklar, immunolojik faktörler (anti-sperm antikoru), sperm kanallarında tıkanıklık olması gibi durumlardır.
Infertilite hastalarında nelere dikkat ediyorsunuz?
Hastaların evlilik süresi ve korunmasız ilişki süreleri en önemli verilerdendir. Eğer korunma olduysa kullanılan yöntem önemlidir. Erkek ve kadın açısından geçirilen enfeksiyonlar, kadının menstruasyon döngüsünün normal olup olmadığı, ilişki sıklığı ve zamanlama, ilişki sonrası ejekulatın vajenden dışarı gelip gelmediği, erkekte ereksiyon ve boşalma sorunu olup olmaması gibi bilgiler çok önemlidir.
Kültürümüzde yetersiz cinsel eğitim ve cinselliğin ayıp ve yasak sayılması sebebiyle doğru cinsel ilişkiyi bilmeyen çift sayısı, vajinismus, sertleşme sorunu gibi problemler de mevcuttur. Fakat bu sorunları yaşayan insanların çok büyük kısmı utandıkları ve çekindikleri için çözüm arayışına girmiyorlar. Ek olarak ilaç ve madde kullanımı, mesleki maruziyet, geçirilmiş ameliyatlar, inmemiş testis olması gibi durumlar önem arz etmektedir.
Sperm testlerindeki tanımlamalar ne anlama geliyor?
Sperm testi sonrası hastaların sık duyduğu Azospermi ejekulatta (meni içerisinde) hiç sperm bulunmaması durumudur. Oligospermi sperm sayısının düşüklüğü, astenospermi sperm canlılığının yetersiz olmasıdır.
Sperm testi nasıl verilmelidir?
Hastaların mutlaka uyması gereken nokta sperm numunesi vermeden en az 48 saat öncesinden cinsel ilişki ya da masturbasyon gibi eylemlerin yapılmamasıdır. Genel uygulama olarak ise daha anlaşılır olması için hastalara 3 günlük cinsel perhiz önermekteyiz. Bir diğer önemli nokta ise sperm numunesinin ilgili merkezde verilmesi gerekliliğidir. Dış ortamda spermin çok kısa yaşam süresi vardır. Tedavi uygulanan hastalarda sperm kontrolu en erken 75 gün sonra olmalıdır.
Sebebi olmayan infertilite durumlarında ne yapılmalı?
Bu durum hasta ve hekimler için can sıkıcı bir klinik süreçtir. Tüm tetkik ve muayenelerin normal olduğu fakat bir türlü gebelik elde edilemeyen çiftlerde medikal tedaviler, aşılama yöntemi ve son çözüm olarakta tüp bebek yöntemi kullanılmaktadır.
Varikosel nedir?
Varikosel, testis toplar damarlarında genişleme ve bu damarlar içindeki kan akımında geriye doğru kaçaklar oluşmasıdır. Bu durumda testislerde ısı ve basınç artışı, toksik madde birikmesi ve dokuların kan dolaşımında bozulma olması gibi nedenlerle sperm değerlerinde bozulmalar oluşmaktadır. Varikosel tanısı fizik muayene ile konulur ve renkli ultrasonografi ile tanı desteklenir. Bir diğer bulgu ise ağrı olmasıdır. Adolesan ve evlilik öncesi dönemde ağrı oluşması hastalar için bir şanstır. Ağrı ile varikosel tanısı konulur ve spermler daha fazla hasar almadan tedavi uygulanabilir. Fakat şunu unutmamak gerekir ki varikosel olan her hasta kısırlık problemi yaşamayacaktır.
Varikosel nasıl tedavi edilir?
Varikosel erkek kısırlığında tedavisi en kolay ve büyük oranda tedaviye çok iyi yanıt veren bir hastalıktır. Varikosel her iki testiste veya birisinde olabilir. Tedavide ilk işlem cerrahi olarak yapısı bozulmuş damarlara müdahale etmektir.
Operasyon süresi 25-30 dakika sürer ve biz Mikro-Cerrahi (mikroskopik varikoselektomi) yöntem ile ameliyat uyguluyoruz. Genellikle hastalarımız operasyondan 5-6 sat sonra evlerine gitmek istiyorlar. Sonraki süreçte ise gerekli görülen hastalara medikal tedavi uygulayarak sperm değerlerindeki düzelmeyi destekliyoruz.
Varikosel tekrar oluşurmu?
Eski tekniklerle yapılan ameliyatlarda nüks olayı sık görülürdü ve can sıkıcı bir durumdu. Fakat şu anda uyguladığımız mikroskopik cerrahi ile nüks olasılığı çok düşüktür.
Sperm olmayan hastalara yaklaşımınız nasıl oluyor?
Sperm çıkışı olmayan azospermik denilen hastaların hormon değerleri, ultrasonografi bulguları, genel sistemik muayene bulgularını değerlendiriyorum. Bu hastalarda sperm kanalı tıkanıklığı veya sperm üretimi olmaması ya da çok azazlması sözkonusu oluyor. Sperm kanalı tıkanıklığı varsa endoskopik yöntemlerle tedavi uygulayabiliyoruz. Sperm kanallarında tıkanıklık saptanmadığı durumlarda ise uygun hastalardan Mikro-Tese yöntemi ile sperm arama işlemi yapıyoruz. Sperm bulunursa hemen dondurularak tüp bebek açısından çifte kapılar ardına kadar açılıyor.
Infertilite mevcudiyetinde beslenme nasıl olmalı?
Özellikle doğal gıdalar öneriyoruz. Paketlenmiş, kimyasal koruyuculara maruz kalmış mevsim dışı gıdalar önermiyoruz. Yeşil yapraklı sebzeler meyveler vitamin ve antioksidan açısından zengindir ve tüketilmesini öneririz. Hayvansal ürünler normal miktarlarda tüketilmelidir. Fındık, ceviz, badem gibi kuruyemişler normal miktarlarda tüketilebilir. Bol sıvı alımıyla birlikte sigara ve alkolden uzak durmak çok önemlidir.
Çocuk sahibi olamayan hastalara öneriniz nedir?
Öncelikle şunu belirteyim, erkek hastalar bir ürolog tarafından değerlendirilmelidir. Çiftlere bu konuda dikkatli olmalarını öneriyorum. Çok sayıda hasta yanlış yönlendirmeler ile doğru olmayan branşlarda tedavi edilmeye çalışılmaktadır. Bu nedenle maddi ve manevi olarak hastalar yıpranmaktadır.
Eğer daha önceden bilinen kısırlığa neden olabilecek bir hastalık yoksa panik yapmadan 1 yıl düzenli olarak ilişki denenmesi önemlidir. Eğer bir yıl geçmesine rağmen gebelik olmuyorsa aynı anda kadının bir kadın doğum uzmanına, erkeğinde bir üroloji uzmanına görünmesi gereklidir. Toplumdaki yanlış yönlendirmeler, mahalle baskısı gibi durumlarda etkilenmeden doğru yaklaşımlarla çocuk sahibi olamayan çift sayısı çok küçük bir orandadır.
