Duygusal Manipülasyonun Psikodinamiği: Terapide Görünmeyen Güç Oyunları
Manipülasyonun Psikodinamik Kökleri
Duygusal manipülasyon çoğunlukla erken yaşlarda gelişen savunma mekanizmalarının ve bağlanma örüntülerinin bir devamıdır. Çocuklukta ihtiyaçları doğrudan ifade edemeyen birey, dolaylı yollarla bakımvereni etkilemeye çalışmış olabilir. Bu davranış biçimi yetişkinlikte de devam eder ve 'alma' amacıyla kurgulanan ilişkilerde görülür. Bazı bireyler, sevgiyi kaybetmemek için fedakârlık yapar, bazıları ise karşısındakini suçlayarak onu kontrol altında tutar.
Terapötik Alanda Manipülasyonun Yüzleri
1. Sessizlik ve pasif direnç
2. Aşırı övgü ya da idealizasyonla terapiste bağlanma
3. Suçluluk yaratma: 'Bu hafta iptal edemem çünkü siz de çok şey kattınız...'
4. Rol değiştirme: Danışanın terapiste bakım veren gibi davranması
5. Sınır testleri: Seans süresi, özel hayat bilgisi isteme, terapisti korumaya çalışma
Terapistin Tutumu: Ne Yapmalı?
1. Fark Etme: Terapist, manipülasyonu hemen “kötü niyet” olarak değil, bir baş etme biçimi olarak değerlendirmelidir.
2. Sınır Belirleme: Net, şefkatli ama tutarlı sınırlar danışanla güvenli alanı korur.
3. Yansıtmalı Gözlem: 'Şu anda benden bir tür yanıt bekliyor gibisiniz. Bu size tanıdık geliyor mu?'
4. Şema Aktivasyonu Takibi: Özellikle 'duygusal yoksunluk', 'haklılık', 'onay arayıcılık' gibi şemalar aktive olabilir.
5. Aktarımın Görünürleştirilmesi: Terapötik ilişkide ortaya çıkan güç oyunları danışanla çalışılmalıdır.
Sonuç
Duygusal manipülasyon, danışanın hayatındaki diğer ilişkilerde olduğu gibi terapi odasında da karşımıza çıkabilir. Bu davranış, çoğu zaman görünmez ama güçlü bir dinamiktir. Terapistin bu yapıyı fark etmesi, ilişkisel örüntüyü yargılamadan çalışması ve yeniden yapılandırması, gerçek değişimi mümkün kılar. Çünkü manipülasyon, çoğu zaman görülmek isteyen bir çocuğun yetişkin kılığıdır.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
