Toplardamarlarin iç yüzeyinde kan dolaşımı düzenleyen kapakçıklar fonsiyonlarını kaybetmiştir.  Kanı bosaltma görevini yerine getiremezler. Testisten çıkan toplar damarların aşırı ve normal olmayan şekilde genislemis olması, testiste ısı etkisi ve beslenme bozukluğu neticesi sperm üreten hücreleri toksik bazı maddelerle karşı karşıya bırakır. Bu durum, maddelerin testis içinde etki yaratmasından dolayı sperm oluşumunun kötü etkilenmesine sebep olur. Testislerin sonografik muayenesi ve damarsal olarak incelenmesi gerekir. Böyle bir durum cerrahi müdahale ile onarılabilir.

Puberte ardından erkeklerin ortalama olarak % 10-20’lik kısmına ortaya çıkar. Kısırlık (infertilite) sorunu olan erkeklerin ise ortalama %40’ında varikosel bulunur. Sekonder infertilite sorunu olan erkeklerde ise bu oran % 80 lerin üzerine olmaktadır. Varikosel her iki testiste de ortaya çıkabilir. Fakat anatomik olarak yakınlıkları sebebiyle ile sol testiste görülme ihtimali % 85, sağ testiste görülme oranı ise % 15 dolaylarındadır. Bir taraftaki varikosel çoğunlukla öbür testisi de etkilemektedir.

Varikosel genellikle hiçbir belirti vermeyen bir hastalıktır. Fakat kimi zaman sıraladığımız belirtiler görülebilir:

Testislerde ağrı

Testislerde küçülme

Testislerde dolgunluk hissi

Infertilite

Gözle görülebilen genişlemis damarlar

Ele gelen genişlemis damarlar

Varikoselin niçin kısırlığa yol açtığı ise henüz bilinememektedir. Fakat genişlemiş olan damarların testislerde yol açtığı ısı artışının sperm üretimini olumsuz etkileyebildiği, genişleyen damarlarda biriken kanda anormal konsantrasyonlara ulaşan böbreküstü bezi ve renal ürünlerin sperm oluşumunu kötü yönde etkilediği, yine çeşitli metabolik ürünlerin artması ve oksijenlenmenin azalmasının sperm üretimini olumsuz etkileyebildiği çeşitli fikirle röne sürülmektedir.

Bazen hastalar testislerinde fark ettikleri ya da ayakta dururken ellerine gelen genişlemis damarlar nedeni ile doktora başvurur.  Doktor tarafından uygulanacak elle muayene ile çoğunlukla teşhis koyulur. Kimi zaman ultrasonografi / Doppler’a ihtiyaç duyulabilir. Tüm varikoselli hastalara 4 günlük cinsel perhiz uygulanır, bu perhiz sonrasında sperm tahlili (spermiogram) yapilip sperm sayisi, hareketliligi ve sekilleri arastirilmalidir. Hastalarin yaklasik %70 inde sperm yogunlugu ve hareketliliği azalmış, şekilleri bozulmuştur. Bu hastalarda yüksek oranda kısırlık oluşur.

Kısırlık problemi olan varikoselli erkeklerde, oldukça yoğun ağrı rahatsızlığı olan kişilerde ve testislerinden biri diğerine nazaran küçülme göstermiş varikoselli erkeklerde cerrahi tedavi tavsiye edilir. Tedaviye geçmek adına varikoselin kesinlikle sperm değerlerini bozmuş olması gerekir. Yani, spermi normal ise cerrahi müdahale gerekmeyebilir. Evli olmayan erkeklerde de varikosel saptanmışve sperminde bozulma baslamiş ise tedavi uygulanmalıdır. Şayet erkek adolesan çağda, yani daha ergenliğe girmemiş ise ve sperm veremiyorsa bu halde testiste küçülme olup olmadığı değerlendirilir.

Testislerinde ağrı duyan ve muayene ile varikosel teşhis edilen erkeklerde bu ağrının kesinlikle varikoselden dolayı olma ihtimali olmayabilir. İlk olarak farklı nedenler araştırılmalıdır. Semptomatik tedavi uygulanmalı ve bu aşamadan sonra varikoselin tedavisine geçilmelidir.

Varikoselin tedavisi

Ameliyat yapılacak ise, mikroskop kullanılması tavsiye edilir. Ameliyat, kasık kısmından uygulanan küçük bir kesi ile gerçekleştirilir. Testisi drene eden venler bağlanır. Pratik bir ameliyattır ancak kesinlikle basit olduğu düşünülmemelidir. Çoğunlukla hastane de yatmaya gerek olmaz. Varikosel ameliyatının basarı yüzdeleri de değişkenlik gösterir. Mikroskobik uygulanan ameliyatların başari oranları diğerlerine nazaran oldukça yüksektir. Ortalama 30-60 dakika tamamlanır. Bu esnada testisle alakalı diğer olusumların zarar görmemesi için özen gösterilmelidir.

Varikosel ameliyatı dikkat isteyen bir ameliyattır. Bu şekilde uygulanmaz ise hidrosel (testis çevresinde sivi birikimi), atrofi gibi komplikasyonlara yol açabilir. Ancak son senelerde, ameliyat yönteminde sağlanan ilerlemeler sayesinde bu komplikasyonlara oldukça aza indirgenmiştir. Bunda cerrahın deneyimi ve bilgisi oldukça önemlidir. Ameliyat olacak hastaların bunu aklından çıkarmaması ve ameliyatı yapacak doktordan da bu konuda bilgi almasi gerekir. Ameliyattan 3 ay sonra sperm üretiminde düzelme görülmeye başlar. Sperm tetkiki ameliyat ardındaki 3-6. ayda uygulanmalıdır. Sperm üretimindeki düzelme ameliyat olan hastaların %50-80 inde ortaya çıkar.Hamilelik üzerindeki etkisi de yüzde 20-69 oranında artmaktadır. Azoospermi durumlarında da varikosel operasyonu uygulanması önerilirse de, başarısının daha düşük olacağı önceden bildirilmelidir.