Okb nedir ve ne şekilde karşımıza çıkar?
Gündelik hayatımızda yaşadıklarımızın ve beklentilerimizin oluşturduğu kaygı durumlarını tadar ve uygun zihinsel mekanizmalarla kaygılarımızın aşırıya varmadan üstesinden geliriz.Aşırılıklardan kastım yaşamımızı idame ettirebilmemiz için gereken sağlıklı davranışların baltalanmasıdır.Halk arasında ‘pimpirikli,takıntılı’ denilen aşırı kontrolcü davranışlar sergileyebiliriz.İşte bu takıntılı düşünce ve davranışlarımızın yaşamımızı rehin alması ve aktivitelerimizi kısıtlayıcı hale gelmesiyle birlikte hem çevremizden gelen yakınmalar hem de kendi farkındalık ve rahatsızlığımızın verdiği itkiyle bir uzman yardımına başvurma ihtiyacı duyarız.İşte bu noktada sahip olduğunuz semptomlarla öykü alma ve bir dizi testten geçme süreciniz başlar. Takıntılı düşünceleriniz günlük yaşamınızı engelleyici ve zorlayıcı bir hale soktuğu zaman bir uzmandan yardım almak için geç kalmayın.Anlaşılan OKB dediğimiz obsesif-kompulsif bozukluğun sonuçlarıyla başbaşa kalmışsınız.Takıntılı-zorlantılı davranışlarımızla başetmenin en iyi yolu önce onu tanımaktır.
OKB Nedir?
Obsesyonların (takıntılı düşünce) ve kompulsiyonların (zorlantılı davranış) davranışlarımızı yönlendirdiği bir bozukluk olarak tanımlayabiliriz.Kişi yaptığı,tekrarladığı davranışın saçma ya da işlevsiz olduğunun farkındadır fakat bununla başetmekte güçlük çekmekte ve engelleyememektedir.
Obsesyonlar kişinin isteği dışında zihne hücum eder ve mantıkdışı olarak değerlendirmesine rağmen zihninden uzaklaştıramadığı fikirlerden oluşur.Sıkıntı verici fikirlerin fazlaca dürtmesiyle kompulsiyonlar oluşabilir.
Kompulsiyonlar, obsesyonların yol açtığı sıkıntıdan kurtulmak için ortaya çıkan tekrarlayıcı davranış ve zihinsel aktivitelerdir.
Bazen yıllarca benzer durumlara sahip olsak da yardım almak aklımıza gelmez ya da bunun bir hastalık olduğunun dahi farkına varmayabiliriz.Belki bu bizim kişiliğimizin bir parçası diye düşünebilir, bazen de yaşadığımız semptomun bize sağladığı avantajlardan yararlanarak varolan davranışları artırıcı bir yaşam tarzını benimseyebiliriz (aşırı titiz ev hanımı gibi). Her ne kadar farkına varmasak da sonuç itibariyle hep huzursuz eden ve işlerimizi sürdürmemizi engelleyen bir sürece girmişizdir.Tanımaya devam edelim:
En yaygın zorlayıcı düşünce ve davranış türleri:
-Temizlik (Mikrop bulaşacağı kaygısı)
-Sayma (Tekrar etmediği sayma davranışında kötü bir şey olacağı düşüncesi)
-Şüphe (Yaptığı işlerden emin olmayıp tekrar tekrar kontrol etme davranışı)
-Simetri (aşırı simetri ve düzen takıntısı yaşama hakim olur)
-Cinsel içerikli obsesyonlar (kendine veya yakınındaki birine yakıştıramayacağı cinsel obsesyonlar)
-Biriktirme (Birgün lazım olabilir düşüncesi ile işe yaramayacak şeyleri dahi biriktirip saklama)
Sıklıkla rastlanılanları yazmakla birlikte obsesif düşünceler ve kompulsüf davranışlara daha uzun listeler halinde rastlayabiliriz.Ayrıca bu yazıda geçen belirtileri okuyup bende de Okb var diyerek endişeye düşmeyin.Çünkü yazılanların birçoğu günlük yaşamımızda çoğumuzun sergilediği davranışlardır.Dikkat edilmesi gereken bu davranışları yapma sıklığınız ve yaşantınızı-çevrenizi etkileme oranınız.Bunlara dikkat ettikten sonra hala şüphe duyuyorsanız size en yakın ruh sağlığı uzmanına danışmanızda fayda vardır.
OKB’nin oluşum nedenleri ile ilgili yapılan araştırmalarda genetik faktörler,kişilik özellikleri ve travmaların etkilerine yönelik bulgular mevcuttur.
Yapılan araştırmalar davranışçı yöntemler ve ilacın eşlik ettiği tedavilerin OKB ile başaçıkmada yardımcı olduğunu göstermektedir.OKB tedavisinde genellikle kullanılan terapi yöntemi Bilişsel Davranışçı Yöntem olsa da bireye en uygun psikoterapi yöntemi ile çalışılması en iyi sonucu almak açısından önemlidir diye düşünüyorum.Tedaviye devam ederken ailenizi de terapinin içine katmaya,onlardan destek almaya önem vermelisiniz ki birey olarak değişirken çevreye uyum sürecinde de yanınızda olabilsinler.
Psk.Özlem AKKEL