Kaygı Bozuklukları ve Sınav Kaygısı Üzerine Bir İnceleme
1. Giriş
Kaygı (anksiyete), insanın tehlike veya tehdit algısı karşısında verdiği doğal ve evrimsel bir
tepkidir. Ancak bu tepkinin süreklilik kazanması, yoğunlaşması ve bireyin yaşam kalitesini
olumsuz etkilemesi durumunda psikolojik bir bozukluk olarak değerlendirilir. Kaygı bozuklukları,
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre en yaygın ruhsal rahatsızlıklar arasında yer almakta olup, özellikle
ergenlik ve genç erişkinlik dönemlerinde sıklıkla görülmektedir. Bu kapsamda, sınav kaygısı,
akademik yaşamı etkileyen belirgin bir anksiyete türü olarak öne çıkmaktadır.
2. Kaygı Bozuklukları
2.1. Tanımı ve Türleri
Kaygı bozuklukları, bireyin günlük yaşamını sürdüremeyecek düzeyde yoğun endişe, korku ve
gerginlik hissettiği psikiyatrik rahatsızlıklardır. Başlıca türleri arasında şu bozukluklar yer
almaktadır:
Genel Anksiyete Bozukluğu: Sürekli ve yaygın kaygı hali.
Panik Bozukluğu: Aniden ortaya çıkan yoğun korku nöbetleri.
Sosyal Anksiyete Bozukluğu: Sosyal ortamlarda rezil olma korkusu.
Özgül Fobiler: Belirli nesne ya da durumlardan mantıksız korkular.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): Travmatik yaşantı sonrası gelişen yoğun
kaygı tepkileri.
2.2. Belirtiler
Kaygı bozukluklarında görülen belirtiler genellikle şu şekilde sınıflandırılır:
Bilişsel: Karamsarlık, dikkat dağınıklığı, kötü beklentiler.
Duygusal: Huzursuzluk, korku, sinirlilik.
Fizyolojik: Kalp çarpıntısı, terleme, titreme, nefes darlığı.
Davranışsal: Kaçınma, aşırı kontrol, sosyal geri çekilme.
3. Sınav Kaygısı
3.1. Sınav Kaygısının Tanımı
Sınav kaygısı, bireyin sınav öncesinde veya sırasında yaşadığı yoğun stres ve endişe halidir. Bu
durum, öğrencinin sınava dair gerçek performansını ortaya koymasını engelleyebilir. Sınav
kaygısı, genellikle duruma özgü bir anksiyete biçimi olmakla birlikte, zamanla kalıcı hale
gelebilir.
3.2. Nedenleri
Sınav kaygısının ortaya çıkmasında çeşitli faktörler rol oynamaktadır:
Aile ve çevreden gelen baskı
Mükemmeliyetçi kişilik özellikleri
Yetersiz hazırlık ve zaman yönetimi problemleri
Geçmişte yaşanan başarısızlık deneyimleri
Negatif iç konuşmalar (“Başaramam”, “Yetersizim” gibi)
3.3. Etkileri
Sınav kaygısı; öğrencinin motivasyonunu düşürmekte, özgüvenini zedelemekte ve sınav
performansını olumsuz etkilemektedir. Ayrıca uzun vadede okul başarısında düşüşe, sosyal
izolasyona ve daha ciddi psikolojik sorunlara yol açabilir.
4. Başa Çıkma Yolları ve Tedavi Yöntemleri
4.1. Kaygı Bozuklukları İçin Yaklaşımlar
Psikoterapi: Özellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT), kaygı bozukluklarının tedavisinde
oldukça etkilidir.
Farmakoterapi: Antidepresanlar ve anksiyolitikler, psikiyatrist kontrolünde uygulanabilir.
Yaşam Tarzı Düzenlemeleri: Egzersiz, sağlıklı beslenme ve uyku hijyeni destekleyici rol
oynar.
4.2. Sınav Kaygısında Müdahale Yöntemleri
Zaman yönetimi ve planlı çalışma alışkanlığı kazanmak
Gevşeme teknikleri (nefes egzersizleri, meditasyon)
Pozitif iç konuşma ve bilişsel yeniden yapılandırma
Deneme sınavları ile sınav ortamına alışmak
Gerekirse rehberlik veya psikolojik destek almak
5. Sonuç
Kaygı bozuklukları, bireyin hem zihinsel hem de fiziksel sağlığını tehdit eden ciddi psikolojik
problemlerdir. Özellikle sınav kaygısı gibi durumsal anksiyeteler, erken dönemde tanımlanmalı
ve uygun yöntemlerle müdahale edilmelidir. Bu bağlamda, bireylerin farkındalık düzeylerinin
artırılması, sağlıklı başa çıkma stratejileri kazanmaları ve gerektiğinde profesyonel destek
almaları büyük önem taşımaktadır.
