Fobi Nedir?

Fobi, kişinin belirli bir nesneye, duruma ya da ortama karşı yoğun, mantık dışı ve kontrol edilemeyen bir korku yaşaması durumudur. Bu korku, gerçek tehlikeyle orantısızdır; kişi çoğu zaman korkusunun aşırı olduğunu bilir ancak buna rağmen tepkisini kontrol edemez. Fobiler, anksiyete bozuklukları içinde yer alır ve kişinin günlük yaşamını, sosyal ilişkilerini ve işlevselliğini belirgin şekilde etkileyebilir. Fobide temel sorun korkunun kendisi değil, korkunun kaçınma davranışıyla beslenmesidir. Kişi korktuğu uyaranla karşılaşmamak için hayatını daraltmaya başlar. Bu kaçınma kısa vadede rahatlama sağlasa da uzun vadede fobinin güçlenmesine neden olur.

Fobinin Belirtileri Nelerdir?
Fobik tepkiler yalnızca zihinsel değil; bedensel, duygusal ve davranışsal düzeylerde ortaya
çıkar.
Duygusal ve Zihinsel Belirtiler
 Yoğun korku, panik ve endişe hissi
 Kontrolü kaybetme ya da bayılma korkusu
 “Başıma kötü bir şey olacak” düşüncesi
 Mantıkla yatıştırılamayan tehdit algısı
 Korkulan uyaranı düşünmekle bile huzursuzluk yaşama
Fiziksel Belirtiler
 Kalp çarpıntısı
 Nefes darlığı veya boğulma hissi
 Terleme, titreme
 Baş dönmesi, mide bulantısı
 Kas gerginliği ve halsizlik
Davranışsal Belirtiler
 Korkulan nesne veya durumdan kaçınma
 Günlük planları korkuya göre şekillendirme
 Sosyal ortamlardan uzaklaşma
 Güvenlik davranışları geliştirme (yanında biri olmadan çıkamama gibi)

Fobi Türleri Nelerdir?
 Özgül Fobiler: Yükseklik, uçak, asansör, iğne, kan, hayvanlar gibi belirli nesne veya
durumlara yönelik korkular
 Sosyal Fobi (Sosyal Anksiyete): Başkaları tarafından değerlendirilme, rezil olma ya da
eleştirilme korkusu
 Agorafobi: Kaçmanın zor olabileceği veya yardım alınamayacağı düşünülen
ortamlardan korkma (kalabalıklar, toplu taşıma, açık alanlar)

Fobi Neden Ortaya Çıkar?
 Çocuklukta yaşanan travmatik veya korkutucu deneyimler
 Öğrenilmiş korkular (ebeveynlerin korkularını model alma)
 Aşırı koruyucu veya kaygılı ebeveyn tutumları
 Genetik ve biyolojik yatkınlık
 Beynin tehdit algı sisteminin aşırı hassas çalışması
Fobiler çoğu zaman tek bir olaydan değil, zaman içinde öğrenilen ve pekişen bir korku
döngüsünden gelişir.

Fobi ile Baş Etme Yolları Nelerdir?
Psikoterapi
 Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), fobi tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir
 Korkuyu besleyen düşünceler fark edilir ve daha gerçekçi düşüncelerle yeniden
yapılandırılır
 Kademeli maruz bırakma ile kişi korkulan uyaranla güvenli bir ortamda, adım adım
yüzleştirilir
Nefes ve Bedensel Düzenleme
 Diyafram nefesi ve gevşeme egzersizleri
 Bedensel belirtilerin tehlikeli olmadığına dair farkındalık geliştirme
Kaçınma Davranışını Azaltma
 Korkudan kaçmak yerine, kontrollü şekilde yaklaşmayı öğrenmek
 Kaçınmanın kısa vadeli rahatlatıcı ama uzun vadede fobiyi güçlendirdiğini fark etmek

Psikoeğitim
 Korkunun nasıl oluştuğunu ve bedende nasıl çalıştığını öğrenmek
 Panik belirtilerinin zararsız olduğunu bilmek
İlaç Tedavisi
 Bazı durumlarda psikiyatrist tarafından destekleyici ilaç tedavisi önerilebilir
 İlaçlar tek başına çözüm değil, terapiye destekleyici bir araçtır

Ne Zaman Destek Alınmalıdır?
 Korku günlük yaşamı kısıtlamaya başladıysa
 Sosyal, akademik veya iş yaşamı olumsuz etkileniyorsa
 Kaçınma davranışları giderek artıyorsa
 Kişi korkusuyla baş etmekte zorlanıyorsa
profesyonel destek almak önemlidir.

Sonuç
Fobi, kişinin zayıflığı ya da irade eksikliği değil; öğrenilmiş ve sürdürülen bir kaygı tepkisidir.
Doğru terapi yöntemleriyle fobiler büyük oranda kontrol altına alınabilir ve kişi yaşam alanını
yeniden genişletebilir. Korku yönetilebilir bir duygudur ve bunun öğrenilmesi mümkündür.

Yazar Hakkında

Psk. Elifnur Çimen Güngör

Önemli Bilgilendirme

Benzer Makaleler