Yenilmaz E, Kumsar NA, Kütük EK, Dilbaz N. (2014)Comparison between Clinical Features and Residual Depressive Symptoms of Patients with Bipolar Depressive and Unipolar Depressive Disorder in Remission. J Psychiatry 17:119 doi: 10.4172/1994-8220.1000119
Koyuncu Kutuk E, Akkisi-Kumsar N, Dilbaz N, Kaya H.The Comparison of hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) axis’s response to the stimulation of psychological stress in the abstinence period of alcohol-dependent patients with first degree unaffected relati
Gümüştaş F, Yulaf Y, Gökçe S, Sağlam S, Kütük EK.[One-Year Retrospective Analysis of Forensic Cases Referred to Child and Adolescent Psychiatry Outpatient Clinic in the Province of Adiyaman]. Cukurova Med J. 2014; 39-2: S280-289
Koyuncu Kütük E, Akkişi Kumsar N, Kaya H, Bolat Kaya Ö, Dilbaz N.Psychiatric Aspects of Adult-Onset Hallervorden Spatz Syndrome: A report of two cases. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences 2015;28:265-268 DOI: 10.5350/DAJPN201
Kütük EK, Çelik M, Dilbaz HN. (2015)Beden dismorfik bozukluğu olan iki hastada tedavi niyetine madde kullanımı: olgu sunumu. Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 1:1
Emel Koyuncu Kütük, Funda Gümüştaş, Behice Han Almış (2017)Predictors of dating violence in college girls and differences from non-dating violence in psychiatric outcomes. Anadolu Psikiyatri Derg. DOI: 10.5455/apd.274195
Behice Han Almış, Emel Koyuncu Kütük, Funda Gümüştaş, Mustafa Çelik.(2017).Kadınlarda Ev İçi Şiddet için Risk Faktörleri ve Ev İçi Şiddete Uğrayan Kadınlarda Ruhsal Bozulmanın Belirleyicileri. Arch Neuropsychiatry. DOI: 10.5152/npa.2017.19355
Funda Gümüştaş, Emel Koyuncu Kütük, Yasemin Yulaf, Behice Han Almış.(2017).Psychiatric disorders, developmental and academic difficulties among children and adolescents at-risk for schizophrenia: A controlled study. Psychiatry and Clinical Psychopharmacol
Egilmez OB, Celik M, Kalenderoglu A, Han Almiş B, Saglam S, Koyuncu Kutuk E, Bulbul F.Spontaneous ejaculations related with aripiprazole. 6. Klinik Psikofarmakoloji Kongresi 2014
Kalenderoglu A, Celik M, Egilmez OB, Saglam S, Han Almis B, Koyuncu Kutuk E, Bulbul F.Improvement in Negative Symptoms in Schizophrenia Patients Taking Clozapine After Paliperidone Augmentation: A Case Series. 6. Klinik Psikofarmakoloji Kongresi 2014
Celik M, Kalenderoglu A, Egilmez OB, Saglam S, Koyuncu Kutuk E, Han Almis B.Copycat suicides in 5-year old children: Presentation of 2 cases. 6. Klinik Psikofarmakoloji Kongresi 2014
Koyuncu Kutuk E, Akkisi-Kumsar N, Dilbaz N, Kaya H.The Comparison of hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) axis’s response to the stimulation of psychological stress in the abstinence period of alcohol-dependent patients with first degree unaffected relati
Koyuncu Kütük E, Akkişi Kumsar N, Kaya H, Bolat Kaya Ö, Dilbaz N.Psychiatric Aspects of Adult-Onset Hallervorden Spatz Syndrome: A report of two cases. Türk Psikiyatri Derneği, Ocak 2007, Ankara
Koyuncu Kutuk E, Akkisi-Kumsar N, Dilbaz N, Kaya H.The Comparison of hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) axis’s response to the stimulation of psychological stress in the abstinence period of alcohol-dependent patients with first degree unaffected relati
Yenilmez E, Akkisi-Kumsar N, Koyuncu Kutuk E, Dilbaz N.[OP-006] Comparison between clinical features and residual depressive symptoms of patients with bipolar depressive and unipolar depressive disorder in remission Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2014;
Gumustas F, Koyuncu Kutuk E.Üniversite öğrencisi kızlarda çocukluk döneminde aile içi fiziksel şiddete uğrama ile depresif ve kaygı belirti düzeyleri ilişkisi ve genç kızların şiddet algısı. 25. Ulusal Çocuk ve Ergen Psikiyatri Kongresi, Nisan 2015, İstan
Gumustas F, Koyuncu Kutuk E.Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezinde Kalan Ergen kızların Sosyodemografik verilerinin ve Maruz Kaldıkları İstismarla ilişkili Özelliklerinin İncelenmesi. 25. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Kongresi 1-4 Nisan 2015, İstan
Gumustas F, Koyuncu Kutuk E.Depressive and Anxiety Symptoms and Cigarette Smoking Among College Girls. 7. Uluslararası Psikofarmakoloji Kongresi ve 3. Uluslararası Çocuk ve Ergen Psikofarmakolojisi Sempozyumu, 15-19 Nisan 2015, Antalya
Gumustas F, Koyuncu Kutuk E.Depressive and anxiety symptoms and cigarette smoking among college girls. Funda Gümüştaş, Emel Koyuncu Kütük. 7. Uluslararası Psikofarmakoloji Kongresi, 15-19 Nisan 2015, Antalya. (POSTER)
Gumustas F, Koyuncu Kutuk E.Üniversite öğrencisi kızlarda çocukluk döneminde aile içi fiziksel şiddete uğrama ile depresif ve kaygı belirti düzeyleri ilişkisi ve genç kızların şiddet algısı. Funda Gümüştaş, Emel Koyuncu Kütük. 25. Ulusal Çocuk ve Ergen Ru
Gumustas F, Koyuncu Kutuk E.Şizofreni tanısı olan ebeveynlerin çocuklarında psikiyatrik tanıların, depresyon, kaygı ve yıkıcı davranış sorun düzeylerinin kontrol grubuyla karşılaştırılmalı incelenmesi. 26. Ulusal Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Kongresi 13-16
Şizofreni açısından yüksek riskli çocuk ve ergenlerde
algılanan anne-baba tutumları ve yaşam kalitesi düzeyleri
Funda GÜMÜŞTAŞ,1
Neşe PERDAHLI FİŞ,2
Yasemin YULAF,3
Emel KOYUNCU KÜTÜK,4
Gözde YAZKAN AKGÜL,2
Tuğba Didem KUŞÇU2
ÖZ
Amaç: Bu çalışmanın amaçları, şizofreni açısından yüksek risk grubunda bulunan çocuk ve ergenlerin yaşam kalitesi
düzeylerinin ve algıladıkları anne-baba tutumlarının, annesi ve babası ruhsal açıdan sağlıklı olan çocuk ve ergenlerle
karşılaştırılması ve çocukların algıladıkları anne-baba tutumlarına ve çocukların yaşam kalitesi düzeylerine etki
eden etkenlerin incelenmesidir. Yöntem: Toplum Ruh Sağlığı Merkezi’nde şizofreni tanısı ile izlenen anne-babalar
ile sağlıklı anne-babaların psikiyatrik muayeneleri bir psikiyatrist tarafından yapıldı. Her iki grubun 7-16 yaşları
arasındaki çocukları ile çocuk psikiyatristi tarafından tanısal görüşme yapıldı, çocuk ve ergenlerin anne-baba tutumları
ve yaşam kalitesi ile ilgili öz-bildirim ölçeklerini doldurmaları istendi. Bulgular: Yüksek risk grubundaki çocuk ve
ergenlerin duygusal ve sosyal işlevsellik düzeyleri ile algıladıkları anne-baba kabul/ilgi düzeyi kontrol grubuna göre
istatistiksel olarak daha düşük bulundu. Yüksek risk grubundaki çocuklar kontrol grubuna göre anne-babalarını
daha yüksek oranda ‘ihmalkâr’ olarak tanımladılar. Anne-babanın eğitim düzeyi ve babanın çalışma durumu gibi
sosyodemografik değişkenlerin yaşam kalitesi puanları üzerine anlamlı etkisinin olduğu bulundu. Annesi şizofreni
hastası olan çocukların yaşam kalitesi puanları, babası hasta olanlara göre anlamlı oranda düşüktü. Anne-babanın
hastalık ve hastanede yatış süresi uzadıkça yaşam kalitesi puanlarının anlamlı olarak azaldığı saptandı. Sonuç:
Çalışmamız şizofreni hastası olan anne-babaya sahip çocuk ve ergenlerin, anne-babaları tarafından ihmale uğrama
risklerinin yüksek olduğunu, özellikle sosyal ve duygusal alanda olmak üzere yaşam kalitelerinde düşüşler olduğunu
göstermiştir. Genetik açıdan şizofreni için yüksek riski olan çocukların anne-babalarıyla olumlu ilişkiler geliştirmelerini
de içeren önleyici girişimlere gerek vardır. (Anadolu Psikiyatri Derg 2018; 19:xx-xx)
Anahtar sözcükler: Anne-baba, şizofreni, yüksek risk, anne-baba tutumları, yaşam kalitesi
Perceived parental attitudes and the levels quality of life
in children and adolescents at high risk for schizophrenia
ABSTRACT
Objective: The aims of this study were to compare the levels quality of life and perceived parental attitude in
children and adolescents at high risk for schizophrenia with offspring of parents without any psychiatric disorder,
and to investigate the factors affecting parental attitudes perceived by children and quality of life of children. Methods:
The psychiatric assessments of parents with schizophrenia who have been followed up in the Community
Mental Health Center and that of healthy parents were done by a psychiatrist. Diagnostic interview with the children,
within the age range of 7-16 years, was conducted by a child psychiatrist. Children and adolescents were asked to
fill out self-report scales relevant to perceived parental attitudes and quality of life. Results: The levels of emotional
_____________________________________________________________________________________________________
1
Marmara Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniği, İstanbul 2
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi ABD, İstanbul 3 İstanbul Gelişim Üniversitesi, Psikoloji ABD, İstanbul 4 Adıyaman Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi, Psikiyatri Kliniği, Adıyaman
Yazışma adresi / Correspondence address:
Uzm. Dr. Funda GÜMÜŞTAŞ, Marmara Üniv. Eğitim Araştırma Hast. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniği, 34899 İstanbul, Türkiye
E-mail: fundagumustas@gmail.com
Geliş tarihi: 23.10.2017, Kabul tarihi: 19.11.2017, doi: 10.5455/apd.281724
Anadolu Psikiyatri Derg 2018; 19:xx-xx
PROOF
xx Şizofreni açısından yüksek riskli çocuk ve ergenlerde algılanan anne-baba tutumları ve … _____________________________________________________________________________________________________
and social functioning and the levels of parental acceptance/interest were significantly lower in the high risk group
when compared to the control group. Children in the high risk group defined their parents as 'negligent' at a higher
rate than the control group. There was a significant effect of sociodemographic variables such as parental education
level and paternal vocational status on the quality of life scores. When compared to children of fathers with
schizophrenia, children of mothers with schizophrenia had much lower quality of life scores. The duration of parental
illness and the duration of hospitalization were negatively correlated with the quality of life of children. Discussion:
Our study demonstrated that offspring of parents with schizophrenia had a high risk of being neglected by their
parents, and a decline in their quality of life, especially in the social and emotional aspects. Preventive interventions
including development of positive relationships with their parents, are crucial for children at genetic high risk for
schizophrenia. (Anatolian Journal of Psychiatry 2018; 19:xx-xx)
GİRİŞ
Şizofreni başta olmak üzere psikotik bozukluklarda
görülen düşünce ve algı bozuklukları
toplumsal ve mesleksel işlevsellikte bozulmalara
yol açmakta ve genellikle kronik gidiş göstermektedir.1
Hastalığın yaşamın tüm evrelerini etkileyen
kronik gidişi bireylerin aile içinde üstlendikleri
eş ve anne-baba rollerini ve tutumlarını olumsuz
yönde etkileyebilmektedir.
Birçok çalışmada şizofreni hastalarının çocuklarında
ruhsal açıdan sağlıklı anne-babaların
çocuklarına göre psikiyatrik bozuklukların gelişimi
açısından riskin artmış olduğu gösterilmiş
olup, yüksek risk anne-babanın hastalığının
belirtileriyle karşılaşma veya genetik yatkınlık ile
ilişkilendirilmiştir.2,3 Anne-babada ciddi ve uzun
süreli bir ruhsal bozukluğun olması çocukta
ruhsal ve davranışsal sorunlara yol açmaktadır.4
Çocuklarının yanı sıra, şizofreni hastalarının
birinci derece yakınlarında %19 gibi yüksek
oranda psikiyatrik bozukluğun varlığı bildirilmiştir.5
Psikotik bozuklukla ilişkili ve ikincil toplumsal
zorluklar hastaların anne-babalık tutumlarını
olumsuz etkilemektedir. Şizofreni hastası anneler,
genellikle çocuklarına daha az olumlu yanıt,
daha düşük düzeyde bakım ve daha korumacı
tutum şeklinde uyumsuz bir bağlanma modeli
göstermektedirler.4 Aile içinde şizofreni hastası
bir bireyin olması daha az işlevsel ve karmaşık
bir aile yapısına yol açmaktadır.7 Şizofreni de
dahil olmak üzere ciddi ruhsal bozukluğu olan
anne-babalar çocuklarına yeterli ve tutarlı bir
duygusal ve fiziksel bakım sağlamada güçlükler
yaşayabilirler.8
Kronik ruhsal bozukluğu bulunan bir anne-babası
olan çocukların duygusal sorunların yanı sıra
davranışsal sorunlar, gelişimsel güçlükler
gösterdikleri; daha kötü fiziksel sağlık durumu ve
akademik güçlükler açısından risk altında oldukları
saptanmıştır.9-11 Bu güçlüklerin ve karmaşık
aile yapısının sonucunda çocukların yaşam kalitesi olumsuz yönde etkilenebilmektedir. İngiltere’de
yapılan bir çalışmada, anne-babalarında
ruhsal bozukluk saptanan çocukların çoğu,
yaşam kalitelerinin artmasına en çok anne-babalarındaki
hastalık belirtilerinin azaltılmasının
katkısının olacağını belirtmişlerdir.12
Şizofreni için genetik yüksek risk grubunda yer
alan çocuk ve ergenlerin anne-babaları tarafından
daha sık ihmale uğrayabileceği ve duygusal
sorunlar yaşayabileceği, yaşam kalitelerinin
olumsuz şekilde etkilenebileceği varsayımından
yola çıkılarak planlanan bu çalışmada; annebabasından
biri şizofreni hastası olan çocuk ve
ergenlerde ruhsal sorun varlığı, yaşam kalitesi
düzeyleri, algıladıkları anne-baba tutumlarının
incelenmesi ve anne-babalarında ruhsal bozukluk
olmayan kontrol grubu ile karşılaştırılması
amaçlanmıştır. Aynı zamanda hasta anne-babanın
hastalığı ile ilgili değişkenlerin yaşam kalitesi
ve algılanan anne-baba tutumları ile ilişkisinin
YÖNTEM
Katılımcılar
Adıyaman ve Pendik Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri’nde
(TRSM) izlenen şizofreni hastalarının
7-16 yaşları arasındaki çocukları yüksek risk
(YR) grubunu, ruhsal açıdan sağlıklı anne-babaların
çocuk sağlığı polikliniğine başvuran 7-16
yaşları arasındaki çocukları kontrol grubunu
oluşturdu. Çalışma için Adıyaman Üniversitesi
Tıp Fakültesi Dekanlığı Etik Kurul Başkanlığı ve
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı
Etik Kurul Başkanlığı’ndan onay alındı. Tüm
anne-babaların ve 12 yaşından büyük ergenlerin
çalışmaya alınmadan önce yazılı onamları, 12
yaşından küçük çocukların ise sözlü onamları
alındı. Zeka geriliği, otizmi olan çocuklar ile bilinç
kaybının eşlik ettiği kafa travması öyküsü ve
ciddi nörolojik bozukluğu olan çocuklar çalışma
dışı bırakıldı. Çalışma Eylül 2012-Mart 2013 ile
Ocak2017-Nisan 2017 tarihleri arasında yapıldı.
İşlem
Çocukların cinsiyet dağılımları, yaş ortalaması,
anne-babalarının yaş ortalamaları, çalışma
durumları, eğitim düzeyleri, okul öncesi dönemlerde
temel bakımını kim/kimlerin üstlendiği yarı
yapılandırılmış sosyodemografik anket görüşmesi
ile elde edildi. Çocuklar ve anne-babaları
ile çocuk psikiyatristi tarafından Okul Çağı
Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni
Görüşme Çizelgesi (K-SADS)13 kullanılarak
DSM-IV’e dayalı psikiyatrik tanı görüşmesi yapıldı.
En sık saptanan tanılardan duygudurum ve
anksiyete bozuklukları ‘içe yönelim bozuklukları’,
dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, karşıt
olma karşı gelme bozukluğu ve davranım bozukluğu
ise ‘dışa vurum bozuklukları’ başlığı altında
toplandı. Anne-babaların psikiyatrik değerlendirmeleri
DSM-IV için Yapılandırılmış Klinik Görüşme
Formu (SCID-I)14 ile bir psikiyatrist tarafından
yapıldı. YR grubunun anne-babalarının hastalık
süresi ve hastanede yatış süresi verilerine
TRSM’deki dosya bilgilerinden ulaşıldı.
Öz bildirim ölçekleri ile çocukların yaşam kalitesi
düzeyleri ile algıladıkları anne-baba tutum şekilleri
ve düzeyleri incelendi.
Ölçümler
Anne-Baba Tutum Ölçeği (ABTÖ):15 Lamborn
ve arkadaşları tarafından16 geliştirilen ölçeğin üç
alt boyutu vardır: Kabul/ilgi, kontrol/denetleme
ve ruhsal özerklik. Üç alt boyutun ortanca değerlerinin
altında kalma veya üstünde olma durumuna
göre anne-babaların demokratiklik düzeyleri
dört başlıkta kategorize edilmektedir. Ölçek ile
bir diğer ölçüm tekniği, kabul/ilgi ve kontrol/denetleme
alt boyutlarının ortanca değerlerinin
hesaplanmasıyla yapılmasıdır. Kabul/ilgi ve
kontrol denetleme puanlarının ikisi de ortancanın
üstünde olduğu olguların anne-babaları ‘demokratik’;
ikisi de ortancanın altında olduğu olguların
anne-babaları ‘ihmalkar’; kabul/ilginin ortancanın
üstünde, kontrol/denetlemenin ortancanın altında
olanlar ‘müsamahakar’; kabul/ilginin ortancanın
altında, kontrol/denetlemenin ortancanın
üstünde olanlar ise ‘otoriter’ anne-baba olarak
adlandırılmaktadır. Çalışmamızda ikinci ölçüm
şekli kullanılarak anne-babaların kabul/ilgi ve
kontrol/denetleme alt boyut düzeyleri elde edilmiş
ve anne-baba tutumları dört kategoride
tanımlanmıştır. ABTÖ’nün Türkçe geçerlilik ve
güvenilirlik çalışması yapılmış, ilköğretim ve lise
öğrencileri için özgün ölçekteki maddelere benzer
bir faktör yapısı oluşturduğu gösterilmiştir.
Çocuklar için Yaşam Kalitesi Ölçeği
(ÇİYKÖ):17 Fiziksel, duygusal, toplumsal ve okul
işlevselliği olmak üzere dört alt boyut ve 23
maddeden oluşan ölçeğin Türkçe geçerlilik ve
güvenilirliği yapılmış olup çocukların yaşam kalitesini
değerlendirmede geçerli ve güvenilir
bulunmuştur. Maddeler 0-100 arasında puanlanmaktadır.
Sorunun yanıtı hiçbir zaman olarak
işaretlenmişse 0=100, nadiren olarak işaretlenmişse
1=75, bazen olarak işaretlenmişse 2=50,
sıklıkla olarak işaretlenmişse 3=25, hemen her
zaman olarak işaretlenmişse 4=0 puan alınmaktadır.
Ölçek toplam puanı ne kadar yüksekse,
sağlıkla ilgili yaşam kalitesi de o kadar iyi algılanmaktadır.
İstatistiksel analiz
Çalışmada SPSS 20.00 programı kullanılarak
yüzde, ortalama, standart sapma, ortanca gibi
tanımlayıcı istatistikler elde edildi. Kategorik
değişkenlerin incelenmesinde ki-kare testi,
sürekli değişkenlerin incelenmesinde normal
dağılım göstermeyen bağımsız iki grupta MannWhitney
U testi kullanıldı. İki grup arasında
anlamlı fark çıkan anne-babanın kabul ilgi düzeyi
ve çocukların yaşam kalitesi puanları gibi sürekli
değişkenler üzerine, iki grupta anlamlı farklılık
gösteren anne yaşı, baba yaşı, anne-babanın
eğitim düzeyleri ve babanın çalışma durumu gibi
sosyodemografik değişkenlerin etkisi doğrusal
regresyon analizi ile incelendi. YR grubundaki
çocukların ABTÖ ve YKÖ puanlarının annebabalarının
hastalık süresi ve hastanede kalış
süresi ile ilişkisi Spearman korelasyon analizi ile
değerlendirildi. Sonuçlar %95 güven aralığında,
p<0.05 anlamlılık düzeyinde değerlendirildi.
BULGULAR
YR grubu (s=45) ile kontrol grubundaki (s=38)
çocukların yaş ortalaması ve cinsiyet dağılımları
arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark bulunmadı
(p<0.05). YR grubundaki çocukların annebabalarının
yaş ortalaması kontrol grubundaki
çocukların anne-baba yaş ortalamasına göre
anlamlı derecede yüksek, anne-babanın eğitim
düzeyleri ve babaların çalışma oranı kontrol
grubunun anne-babalarına göre anlamlı oranda
daha düşüktü (p<0.05) (Tablo 1).
Çocukların 0-6 ay, 6-12 ay, 1-3 yaş ve 3-5 yaş
temel bakımlarını iki grupta benzer oranlarda
anne-babalarının üstlendiği bulundu (Tablo 1).
Çocukların psikiyatrik değerlendirmeleri sonucunda
YR grubundaki çocuklarda içe yönelim
bozuklukları kontrol grubuna göre anlamlı
düzeyde daha yüksek saptanırken, dışa vurum
bozuklukları açısından iki grup arasında anlamlı
xx Şizofreni açısından yüksek riskli çocuk ve ergenlerde algılanan anne-baba tutumları ve … _____________________________________________________________________________________________________
Tablo 1. Olguların sosyodemografik ve klinik özellikleri
________________________________________________________________________________
Yüksek risk (s=45) Kontrol (s=38)
Sayı % Sayı % z, χ2 p
________________________________________________________________________________
Çocuğun yaşı (Ort.±SS) 12.1±2.9 12.0±2.8 0.10 0.91
Annenin yaşı (Ort.±SS) 41.3±7.5 36.4±5.5 2.81 0.005
Babanın yaşı (Ort.±SS) 45.5±6.1 40.8±6.3 3.00 0.003
Cinsiyet: Kız 21 46.7 22 57.9 0.63 0.42
Annenin eğitim düzeyi
Okuryazar değil 20 45.5 1 2.6 23.34 <0.001
İlköğretim 19 43.2 22 57.9
Lise 5 11.4 11 28.9
Üniversite 0 0 4 10.5
Annenin çalışma durumu
Ev kadını 38 90.5 28 73.7 2.82 0.083
Çalışıyor 4 9.5 10 26.3
Babanın eğitim düzeyi
Okuryazar değil 5 11.1 0 0 24.77 <0.001
İlköğretim 36 80.0 16 42.1
Lise 3 6.7 15 39.5
Üniversite 1 2.2 7 18.4
Babanın çalışma durumu
İşsiz 31 77.5 6 15.8 28.34 <0.001
Çalışıyor 10 22.5 32 84.2
Temel bakım vereni
0-12 ay bakımı: Anne-baba 39 86.7 34 89.5 3.77 0.28
1-3 yaş bakımı: Anne-baba 39 86.7 32 84.2 0.10 0.75
3-5 yaş bakımı: Anne-baba 38 84.4 32 84.2 0.001 0.97
Psikiyatrik tanı
İçe yönelim bozuklukları 28 65.1 13 34.2 6.52 0.011
Dışa vurum bozuklukları 19 44.2 13 34.2 0.47 0.49
________________________________________________________________________________
