Rahim sarkması cinsel organların, bu organları karın içersinde sabitleyen bağların özelliklerini yitirmesi nedeniyle aşağıya vajinaya doğru yer değiştirmeleridir. Genellikle sadece rahim değil onun hemen önünde ve arkasında yer alan idrar torbası ve kalın barsağın son kısmı da rahimle birlikte sarkma gösterir.

Normalde bu organlar kendilerini tutan bağların sayesinde ancak sınırlı olarak hareket edebilirler. Yaş ilerledikçe ve özellikle yapılan doğum sayısı arttıkça bu bağlar esnekliklerini kaybeder ve böylece genital organların vajina içine sarkmasına neden olabilirler. Bazen sarkma öylesine belirgindir ki, kadın vajina girişinde rahim ağzını eliyle hissedebilir. Hatta bazen rahim ihmal edilmiş vakalarda vaginanın dışına da çıkabilir.

İdrar torbası sarkması vajina ön duvarına komşu olan idrar torbasının vajina içerisinde bombeleşmesine verilen isimdir. Bu durum da özellikle öksürme, hapşırma, ağır bir nesne kaldırma gibi karın içi basıncını artıran durumlarda kadının vajina içerisinde bombeleşen idrar torbasını eliyle hissetmesine neden olur. Bu şikayete, her zaman olmamak kaydıyla, genellikle idrar kaçırma da eşlik eder. İdrar kaçırma sorunu en hafif şekliyle yalnızca öksürme, aksırma ve ıkınma durumunda ortaya çıkar.

Sarkmanın şiddetinin artmasıyla birlikte gülme, cinsel ilişkide, hatta ayakta durma, gibi durumlarda da idrar kaçırma sorunu ortaya çıkar. İdrar torbası sarkması ileri durumlarında idrar torbası ile uretra adı verilen idrarı torbadan dış ortama ileten boru arasında olması gereken açının bozulmasına ve böylece idrar kaçırma şikayetinin ortaya çıkmasına neden olur. En ileri ve oldukça ender görülen durumlarda idrar hiç tutulamaz ve idrar torbasına gelen idrar burada depolanmadan direkt olarak dışarı boşalır.

Rahim sarkması tek başına olduğunda kadının özellikle ayakta durduğunda, öksürdüğünde, hapşırdığında ve ıkındığında ağrı ve alt bölgede dolgunluk hissetmesine neden olur
Rektum (kalın bağırsağın son kısmı) sarkması ise vajina arka duvarıyla komşu olan rektumun vajinaya doğru bombeleşmesidir. Rektum sarkması çoğu durumda özel bir sorun yaratmamakla birlikte kabızlık sorunu yaşanmasına neden olabilir. Genital organlarda sarkma sorunu yaşayan kadınların diğer bir sorunu da zor doğumlarda ortaya çıkan yırtıkların vajinada genişleme şikayetine yol açmasıdır. Bu durum kadının eşiyle cinsel yaşamda sorunlar yaşamasına, çiftin eskisi gibi cinsel yaşamdan zevk alamamasına neden olabilir.

Genital organlarda sarkma özellikle çok sayıda ve zor doğum yapmış kadınlarda görülür. Uzun süren doğumlar genital organları yerinde tutan bağların uzaması, bazı bölgelerden yırtılması ve böylece organları yerinde tutma işlevlerinin azalmasıyla sonuçlanır. Sezaryan ile doğum yapmış olan kadınlarda ve hiç doğum yapmamış kadınlarda ise sarkma çok daha nadir görülür.

Genital organ sarkmaları ender olarak tek başlarına görülürler. Sıklıkla rahim sarkması, idrar torbası sarkması ve kalın barsağın son kısmının sarkması ve idrar kaçırma şikayeti beraberce görülür.

Nasıl Tanı Konur?

Genital organ sarkması hiçbir sorunu olmayan bir kadında tesadüfen saptanabileceği gibi sıklıkla idrar kaçırma veya "alt bölgede dolgunluk hissi" yaşayan bir kadının jinekolojik muayenesi esnasında sarkmanın kolaylıkla görülmesiyle konur.

Tedavi Yöntemleri

Rahim sarkmasının tedavisi kadının yaşına, hastalığın derecesine, kadının genel sağlık durumuna ve daha sonra çocuk doğurmak isteyip istemediğine göre değişir. İleride bu problemin gelişmesi düzenli Kegel egzersizleri denilen vajina etrafındaki ve perine kasları kasma egzersizleri yapılarak kısmen de olsa engellenebilir.

Ailesini tamamlamış bir kadında genital organ sarkması durumunda uygulanan tedavi şekli genellikle rahimin vajina tarafından çıkarılması ve ön ve arka vajina duvarlarındaki fazlalıkların çıkarılarak vajina daraltılması şeklindedir. Vajen daraltma operasyonu geçiren kadınlar eğer gebe kalılarsa normal doğum yerine sezeryan olmaları gerekir.

İdrar kaçırma sorununun tedavi edilmesi için daha farklı ameliyat tekniklerinin kullanılması gerekebilir.

Üreme çağındaki ve halen doğum yapmayı düşünen ya da ailesini tamamlamış olsa bile rahim alınmasını kabul etmeyen bir kadında ise rahim alınmaksızın yalnızca ön ve arka vajina duvarlarındaki fazla doku alınarak genişlemenin tamiri yani vajinanın daraltılması yoluna gidilir.

Böylelikle doğum sonrası vajina genişlemesi yakınması olan kadınların şikayetleri azalacak ve cinsel yaşamdan da eskisine oranla daha fazla tatmin sağlanacaktır.

Vajina daraltılması operasyonuna tıpta vajinoplasti adı verilir.

Belirgin rahim sarkması durumunda karın yoluyla rahimi yerinde tutan bağlara ulaşılarak bu bağların yukarı çekilmesi ve böylelikle rahimin alınmaması mümkündür. Ancak yukarı çekme operasyonlarının çok da uzun ömürlü olmadığı bilinmelidir. Yapılan operasyonun tipine ve yapan cerrahın tekniğine bağlı olarak 3-5 yıl içersinde tekrarlama riski ortaya çıkabilir.

Çok nadiren çocukları olmasına rağmen rahiminin alınmasını istemeyen veya başka çocuk doğurmak arzusunda olan bayanlarda ya da rahim alınması operasyonunu dahi kaldıramayacak kadar yaşlı ve genel durumu kötü hastalarda operasyon yerine pesser adı verilen ve vajinaya yerleştirilerek rahimi destekleyip yukarda tutan cihazlar da kullanılabilir ama bu tür tedaviler çok özel durumlarda uygulanmaktadır.

Günümüzde ailesini tamamlamış bayanlarda çocuk taşımaktan öteye bir fonksiyonu olmayan rahimin alınması sarkmalarda uygulanacak en akılcı tedavi şeklidir.