Performansa Dayalı Öz-Değer ve Yetersizlik Algısı
Yetersizlik hissi, mükemmeliyetçiliğin yalnızca duygusal değil, bilişsel ve davranışsal sonuçlar doğurmasına aracılık eder. Birey, performans odaklı öz-değer nedeniyle başarıyı sürdürmek için aşırı çaba gösterir, fakat yeterli olduğunu hissetmesi güçleşir. Bu durum, araştırmalarda kaygı, tükenmişlik, erteleme ve kaçınma davranışları ile ilişkili bulunmuştur; çünkü kişi başarısız olma ihtimalinden kaçındıkça, performans hedeflerini ertelemeye yönelir.
Müdahalede temel yaklaşım, performansın kişisel değerle eşleştirilmesini azaltarak öğrenme odaklı bir zihniyet geliştirmektir. Öz-şefkat, gerçekçi standartlar ve beceri sürecine odaklanmak, yetersizlik hissinin yarattığı bilişsel yükü azaltır. Ayrıca sosyal destek ve olumlu geri bildirim, kişinin içsel motivasyonunu ve psikolojik uyumunu güçlendirebilir.
Sonuç olarak, mükemmeliyetçilik kısa vadede performansı artırabilir, ancak yetersizlik hissinin sürdürücü etkisi nedeniyle uzun vadede psikolojik iyi oluşu zayıflatır; bu nedenle sağlıklı işleyen öz-değer sistemi, sürdürülebilir başarı ve iyilik hâli için kritik öneme sahiptir.
Hazırlayan:
Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
Stajyer Psikolog Esila Akkuş
