Genel Cerrahi polikliniklerine başvuran ve memeyle ilgili sorunu olan hastaların en sık şikâyeti meme ağrısı, ikinci sıklıkla da memede kitledir. Meme kitlelerinin %90 dan fazlası iyi huyludur. Kistik yapıdaki ( içi su dolu kese şeklinde) meme kitlelerine nazaran solid ( kistik olmayan) kitleler daha önemlidir. Genç yaş grubunda solid meme kitlelerinin en sık sebebi fibroadenom iken ileri yaşta meme kanseridir. Kadınlarda en sık görülen kanser tipi olan meme kanserlerinin üçte birinde ilk bulgu memede kitledir. Özellikle 40 yaş üzerindeki kadınlarda memede kitle tespit edilmişse aksi ispat edilinceye kadar meme kanseri gibi değerlendirmek gereklidir.
Fizik muayenede kitlenin büyüklüğü, kıvamı, hareketliliği gibi özellikleri açısından değerlendirme yapıldıktan sonra görüntüleme yöntemleriyle de her iki meme ve kitlenin özellikleri incelenir. Sınırları düzgün, yumuşak, hareketli bir kitlenin iyi huylu; sert, düzensiz sınırlı, çevre dokulara yapışık ve rahat hareket etmeyen yada ciltte-meme başında çekinti, portakal kabuğu gibi görüntü oluşturan kitlenin ise kötü huylu çıkma olasılığı yüksektir. Görüntüleme yöntemlerinde ilk tercih edilecek yöntem hastanın yaşına göre değişir. 35 yaş altı kadınlarda görüntüleme de ilk tercih ultrasonografi iken 40 yaş üzerinde mamografi ve beraberinde ultrasonografinin kullanılması daha uygun olacaktır. Meme kitlesinde fizik muayeneden sonra en duyarlı yöntem ele gelen kitle için ultrasonografidir , herhangi bir belirti vermeyen kitlelerde ise mamografinin duyarlılığı daha fazladır. Bazen muayene ve yapılan tetkiklerle net bir sonuç alınamayabilir ki bu hastalarda magnetik rezonans (MR) incelemesi önerilebilir.
Görüntüleme yöntemi lezyonun kesin olarak iyi olduğunu söyleyebilirse ve değerlendirme klinik muayene ile uyumlu ise ek tetkike gerek yoktur. Ancak 40 yaş üzerinde lezyonun mamografide şüpheli olması halinde ultrasonografi yapılır. İlk tetkik ya da ek tetkik olarak yapılan ultrasonografide şüpheli bulunan kitlelere patolojik inceleme yapılmalıdır. Bazan ultrasonografi ve mamografik görüntüle yöntemleri normal olan hastalarda da kötü huylu kitleler olabilir ki bu oran genelde yüzde birin altındadır. O yüzden eğer tetkikler normal olsa da klinik şüphe durumu varsa ya hastanın klinik olarak yakın takibe alınması gerekir veya biyopsi yapılması gerekebilir. Meme kitlelerinde yapılacak biyopsi hastanın ve kitlenin özelliklerine bağlı olarak değişebilir. İğne biyopsisi, vakum biyopsi , telle işaretli biyopsi veya kitlenin tümünü çıkarıcı biyopsiler yapılabilir. Biyopsi sonucu iyi huylu gelirse hasta belli aralıklarla takibe alınır, eğer kötü huylu gelirse ileri tetkik ve tedavisi gerekir.
Meme kanseri kadınlarda en sık görülen kanser tipi olup yaklaşık her 10 kadından biri meme kanserine yakalanmaktadır. . Meme kanserinden korunmanın en iyi yolu sağlıklı beslenme, egzersiz, sigara ve alkolden uzak durmak, 25 li yaşlardan itibaren kendi kendini muayene olduğu gibi tarama yöntemleri ile hastalığı çok erken dönemde veya daha gelişim aşamasında tespit edip gerekli tedbirleri almaktır. Bu nedenle ülkemizde de 40 yaşından itibaren düzenli meme kontrolleri yapılmaktadır. Dolayısıyla herhangi bir şikayeti olmayan 40 yaşını doldurmuş tüm kadınların meme kontrol muayeneleri için sağlık merkezine müracaatı gerekmektedir.
