Kısırlık nedenleri nelerdir?
Kısırlığa yol açabilecek birçok faktör vardır. Bu faktörler arasında sigara kullanımı, radyasyona maruz kalmak, beslenme düzeninin kötü olması gibi dış etkenler de bulunmaktadır. Kadın kaynaklı kısırlıklar %45 oranındayken, erkek kaynaklı kısırlıklar da %45 oranındadır. Geriye kalan %10’luk kısım ise yapılan araştırmalara rağmen sebep bulunamayan, açıklanamayan kısırlık vakalarıdır.
Kadın kaynaklı kısırlık sebepleri
Yumurtlama ile ilgili sebepler
Yumurtlama düzensizlikleri, kadın kısırlığına yol açan en önemli sebeplerden biridir. Yumurtlama, yumurtalıklarda gelişen ve büyüyen yumurtaların içinde bulundukları içi sıvı dolu keseciklerden (folikül) atılması uygulamasıdır. Yumurtlama olmaz ise döllenme gerçekleşmez. Bu sebeple de gebelik söz konusu olamaz. Adetlerin düzensiz yaşanması ya da adet görememe yumurtlama ile ilgili bir sorun olduğunu düşündüren belirtilerdir. Fakat bu kesin bir belirti değildir. Yumurtlama bozukluğu düzenli adet gören kadınlarda da söz konusu olabilir.
Rahim kanalları ile ilgili sebepler
Rahim kanallarının kısmen ya da tamamen tıkalı olması durumunda sperm hücrelerinin yumurtaya ulaşabilmesi söz konusu olamaz. Rahim kanallarının hasar almasına yol açan sebeplerden bazıları ise; daha önce geçirilmiş karın içi ya da üreme organlarına ait enfeksiyonlar, çikolata kisti, operasyon sonrası meydana gelen yapışıklıklar ya da dış gebelik öyküleri sayılabilir.
Endometriozis
Çikolata kisti, yani endometriozis, rahmin içini döşeyen ve adet görülen rahim içi dokusunun rahim dışına yerleşmesidir. Rahim içinde olması gereken ancak farklı bir alana yerleşmiş olan bu alanlar, rahim içinde gösterdikleri davranışı yerleştikleri alanda da göstererek her adet döneminde dökülürler.
Bu yapılar çikolata kistine yol açar ve zaman içerisinde rahmin tıkanmasına ya da yumurtlamanın olumsuz etkilenmesine yol açarak kısırlığa sebep olabilirler.
Rahim ağzı ile ilgili sebepler
Kısırlığa yol açan sorunlar arasında; rahimdeki şekil bozuklukları, enfeksiyonlar, mukus kalitesinin kötü olması ya da rahim ağzında bulunan polip gibi yapılar sayılabilir. Bu yapılar kansere yol açmaz ancak çocuk sahibi olmakta çeşitli olumsuzluklara yol açabilir. Kadının rahim ağzı salgısının uygun nitelikte olmaması sebebiyle, sperm hücreleri üreme yollarında ilerleyemez ve gebelik oluşmaz.
Miyom
Miyomlar, iyi huylu tümörlerdir. Miyomlar sayılarına, büyüklüklerine ve yerleşim sahalarına bağlı olarak kısırlığa sebep olabilirler.
İmmünolojik faktörler
Kısırlığa yol açabilen immunolojik faktörlerin tanısı diğer sebeplere göre daha zordur. Tedavi yöntemlerinin kısıtlı olması da bu zorluğa dahildir. Kadının servikal mukusunda olan, sperm hücrelerine karşı antikorlar üretilmesi durumu söz konusudur. Bu antikorlar, yumurtanın rahme yerleşmesi önünde engel teşkil eder.
Açıklanamayan kısırlık
Kimi zaman kısırlık sebebiyle başvuran anne ve baba adayına yapılan tetkiklerde herhangi bir sorun tespit edilemez. Günümüzün imkanlarıyla herhangi bir sorun tespit edilemeyen çiftlere tüp bebek tedavisi ya da aşılama yöntemleri uygulanabilir ve çocuk sahibi olmaları sağlanabilir.
Erkek kaynaklı kısırlık sebepleri
Erkek kaynaklı kısırlık sorunlarının teşhisi kadınlara nazaran daha kolaydır. Kadın kısırlıkları daha komplike olabileceğinden, araştırmalar daha detaylı yapılmaktadır. Ancak erkeklerde teşhis daha kolay konabilmektedir.
Erkeklerdeki sperm hücrelerinin üretimindeki sayısal yetersizlik, hareketlerdeki yetersizlik ya da sperm üretimi olmaması gibi sebepler kısırlığa yol açan en yaygın sebeplerdir. Spermlerin yetersiz olmasına, oligosperm denilmektedir. Sperm hücrelerindeki hareket azlığına ise, astenosperm, sperm üretimi olmamasına da azospermi adı verilmektedir. Bu sorunlar tek tek görülebileceği gibi beraber de görülebilmektedir. Kimi zaman sperm kanalları tıkalı olduğu için sperm hücrelerinin dışarı çıkması mümkün olmaz. Bu gibi durumlarda kısırlık söz konusu olmaktadır.
Sperm sayı ve kalitesi ile ilgili sebepler
Sperm üretimi ve sperm üretimi ile ilgili sorunlar, erkek kaynaklı kısırlıklar arasında en yaygın görülen sebeplerdir. Sperm hücrelerinin gebelik için yeterli sayıda olmaması, şekil bozukları ya da hareketlerinin yeterli olmaması sebebiyle yumurtanın döllenmesi mümkün olmamakta, dolayısıyla gebelik oluşmamaktadır.
Enfeksiyonlar
Geçirilen enfeksiyonlar, üreme organlarını etkileyebilir ve sperm üretimi olumsuz etkileyebilir. Buna örnek olarak ergenlik döneminde geçirilen kabakulak hastalığı verilebilir. Erkek kaynaklı kısırlık sorunlarında %25 oranında sorumlu olan bu durum, gebe kalmayı güçleştiren bir diğer önemli faktördür.
Hormonal sorunlar
Sperm üretiminin oluşmasını sağlayan hormonlardaki düzensizlikler yaygın olarak görülen bir diğer kısırlık sebebidir.
Varikosel
Testislerde olan kanın boşaltılması ile sorumlu damarlarda meydana gelen şişliğe varikosel adı verilmektedir. Elle muayene neticesinde tanı alması mümkündür.
Tedavisi neticesinde gebelik oluşması mümkün olabilir
Geri boşalma
Cinsel ilişkide bulunduktan sonra, meninin penis dışında idrar kesesine boşaltılması sorunu geri boşalma olarak adlandırılır. Bu durum kısırlığa sebep olabilir.
İnmemiş testis
Bebeklik sürecinde testislerden biri ya da ikisinin inmemiş olması durumu kısırlığa yol açabilmektedir.
Cinsel ilişki ile ilgili sebepler
Sertleşme ile ilgili sorunlar ya da oluşumunun yeterli süre korunmaması, erken boşalma, cinsel ilişki sırasında ağrı ve psikolojik sebepler kaynaklı problemler, erkek kısırlığına yol açabilmektedir.
Uzun süre kullanılan ilaçlar
Kanser gibi hastalıkların tedavisi için uzun vadeli olarak kullanılan ilaçlar, erkek kısırlığına yol açabilmektedir.