Kabul ve Adanmışlık Terapisi – Namıdiğer ACT
Nedir Bu ACT dedikleri?
ACT, (İngilizce hareket etmek, eylem anlamındaki) "act" olarak telaffuz edilir ve 20. yüzyılın sonlarında Steven C. Hayes ve meslektaşları tarafından geliştirilmiştir. Farkındalık, gönüllülük ve değerlere dayalı eylemi vurgulayan üçüncü dalga davranışçı terapilere aittir. Yalnızca semptomların azaltılmasına odaklanan geleneksel yaklaşımların aksine ACT, yaşamın sürekli değişen koşullarına açıklık ve farkındalıkla uyum sağlama becerisine güçlü bir vurgu yapar.
Merak Edenler İçin Teorik Altyapı
ACT, insan davranışında dil ve bilişsel yapının rolünü araştıran bir davranış teorisi olan İlişkisel Çerçeve Kuramına (Relational Frame Theory | RFT) derinlemesine dayanmaktadır.
RFT özünde, insanların dil aracılığıyla uyaranları ilişkilendirmeyi nasıl öğrendiklerini, algıyı, duyguyu ve davranışı etkileyen karmaşık ilişkisel çerçeve ağlarını nasıl oluşturduklarını inceler.
ACT dilimizin ve düşüncelerimizin keyfi doğasını fark etmemize yardımcı olmak için RFT ilkelerini kullanır. Bunu yaparken, dilin gerçekliğimizi nasıl şekillendirdiğini anlamamızı sağlar. Bu nedenle, ACT'ın RFT ilkelerini içermesi, psikolojik gelişim ve dönüşüm için pratik araçlar sunarken insan biliş ve davranışına ilişkin kapsamlı bir anlayış sunarak terapötik bir yaklaşım olarak etkinliğini artırır.
Bilimsel Bulgularla ACT
ACT önemli ölçüde ampirik destek kazanmıştır. Bu da onu köklü ve kanıta dayalı bir terapi haline getirmektedir.
Çok sayıda çalışma, depresyon, anksiyete bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, kronik ağrı ve madde bağımlılığı dahil olmak üzere çeşitli psikolojik koşullarının tedavisinde etkinliğini göstermiştir.
Araştırmalar, ACT müdahalelerinin psikolojik esnekliğin artması, semptom şiddetinin azalması ve yaşam kalitesinin artması gibi psikolojik sonuçlarda önemli iyileşmelere yol açtığını göstermektedir.
Dahası, ACT’ın farkındalık ve gönüllülüğe yaptığı vurgu, sinirbilim araştırmalarından elde edilen bulgularla uyumludur.
Bu nedenle, kanıta dayalı tedavi arayan bireyler, iyilik hali ve gelişime yönelik kanıtlanmış bir yol olarak Kabul ve Adanmışlık Terapisinin etkinliğine ve geçerliliğine güvenebilirler.
Uygulamada ACT
ACT seanslarında genel amaç, bireylerin psikolojik esneklik geliştirmelerine ve daha tatmin edici yaşamlar sürmelerine yardımcı olmaktır.
Bu, her kişinin kendine özgü ihtiyaçlarına ve koşullarına göre uyarlanmış birkaç temel hedefi içerir.
İlk ve en önemlisi, terapist bireye farkındalık becerilerini geliştirmede yardımcı olur.
Böylece, kişiler düşüncelerini, duygularını ve hislerini açıklık ve yargılayıcı olmayan farkındalıkla gözlemlemeyi öğrenir.
Bu süreç sayesinde bireyler, faydasız düşünce ve inançların etkisinden çıkmayı öğrenir ve bunları mutlak doğrulardan ziyade geçici zihinsel olaylar olduğunu kavrar.
Dikkat buyurun, burada bahsettiğim unsur olumlama yapma, düşünceyi görmezden gelmeye çalışma veya yeni düşünce üretme çabası değildir.
Zihinsel süreçlerimizle ilişkimizi düzenlemektir (bilişsel ayrışma).
Ayrıca terapide, rahatsız edici duygular ve dürtüler gibi içsel deneyimlere açıklık ve gönüllülük becerileri geliştirilir (Kabul ve Gönüllülük).
Böylece, olumsuz ve rahatsız edici duygu, duyum ve dürtülere kazandırılan açıklıkla yeni bir duruş geliştirilir.
Geliştirilen farkındalık ve açıklık sayesinde, bireylerin davranışlarında belirleyici olmaları sağlanır. Artık bir duygu ve veya düşüncenin etkisinde sergilenen otomatik davranış örüntülerinin yerine, kişiye özgü bir davranış repertuvarı geliştirilir (Adanmış Eylem).
Bu eylemleri belirlemesi için ise kişinin değerleri yani hayatta anlam verdiği unsurlar, derinden önemsedikleri keşfedilir (Değerler).
Bu değerlere uyumlu, adanmış eylemlerle bulunulması teşvik edilir.
Farkındalık, gönüllülük ve değerlere dayalı eylemi bütünleştiren ACT, bireyleri psikolojik engellerin üstesinden gelme, hayatın zorluklarını kucaklama ve en derin arzu ve özlemlerine uygun olarak zengin ve anlamlı bir varoluşun peşinden gitme konusunda güçlendirir.
Sözün özü, son zamanlarda ACT olarak işitmeye başladığınız Kabul ve Adanmışlık Terapisi, bilimsel kanıt temelli ve etkinliği çeşitli sorunlarda kanıtlanmış bir müdahale biçimidir. Fakat aynı zamanda, terapiye getirilen şikayetlere yönelik faydalı bir yaklaşım olmasının yanında, bir yaşam biçimi geliştirmeye de teşvik eden modern bir yaklaşımdır.
