İlişkilerde Aşırı Özveri: “Sevgi mi, Kendini Yok Sayma mı?”
İlişkilerde aşırı özveri gösteren bireyler genellikle kendi ihtiyaçlarını ikinci plana atar, partnerini memnun etmeyi önceliklendirir. Bu davranış biçimi, sevgi göstergesi olarak algılansa da; sınırların silikleşmesine ve bireyin zamanla kendisini tanıyamamasına neden olabilir. 'Yeter ki o mutlu olsun' bakış açısı, öz benliği eriten bir kalıba dönüşebilir.
Psikodinamik bakış açısıyla değerlendirildiğinde, bu özveri eğilimi çoğunlukla çocukluk döneminde şekillenir. Özellikle koşullu sevgiye maruz kalan bireyler, sevilmek için çaba göstermeleri gerektiğini öğrenir. Bu öğrenme biçimi, yetişkinlikte de sürer ve birey kendini ancak 'veren', 'feda eden', 'yok sayan' biri olduğunda değerli hisseder.
Aşırı özveri gösteren bireylerde sıkça gözlemlenen bazı belirtiler şunlardır:
- Hayır diyememe ve sınır koyamama
- Partnerin ihtiyaçlarını kendisininkinden üstün tutma
- Onay ve takdir alma ihtiyacının aşırı olması
- Reddedilme ya da terk edilme korkusu
- İlişkiyi sürdürebilmek için kendinden ödün verme
Bu dinamikler uzun vadede bireyin özsaygısını zayıflatır, içsel öfkeye ve duygusal tükenmişliğe yol açabilir. Ayrıca bu tür ilişkilerde karşı taraf da genellikle sınır tanımayan bir alma eğilimi geliştirir ve dengesizlik büyür.
Psikoterapi süreci, bireyin bu özveri kalıplarını fark etmesi ve sorgulaması açısından çok önemlidir. Danışan, 'neden hep ben veriyorum?' sorusunu derinlemesine keşfettiğinde, altında yatan değersizlik şemaları, onay bağımlılığı ve kaybetme korkusuyla yüzleşme şansı bulur. Şema terapi, içsel çocuk çalışmaları ve öz-şefkat uygulamaları bu süreçte etkili araçlardır.
Sağlıklı bir ilişkide, sevgi ve özveri elbette vardır; ancak bu durum karşılıklılık temelinde, bireyin benliğini koruyarak sürdürülmelidir. Kendi ihtiyaçlarını tanımak, ifade etmek ve sınır koyabilmek; ilişkide eşitliği ve içsel dengeyi korumanın anahtarıdır.
Sonuç olarak, ilişkilerde aşırı özveri bir erdem değil, çoğu zaman bir baş etme biçimi ya da öğrenilmiş bir zorunluluktur. Sevgi adı altında kendini yok sayan bireylerin, öncelikle kendileriyle sevgi dolu bir ilişki kurmaları gerekir. Çünkü gerçek sevgi, kendini feda ederek değil, birlikte var olarak büyür.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
