Hipofiz bezinin etkisi, küçüklüğünün aksine oldukça büyüktür. Vücudun ‘orkestra şefi’ olarak da bilinen hipofiz bezinde görülen tümörler pek çok rahatsızlığa neden olabilmektedir. Belirtiler dikkate alınmalıdır. Medicana İnt. Samsun Hastanesi Beyin Sinir Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Adnan Altun hipofiz bezi, tümörleri ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Hipofiz Nedir?
Hipofiz bezi vücudumuzdaki birçok hormonun salgılanmasını ve vücudun su dengesini sağlayan merkezi ve hayati bir organdır.
Hipofiz Tümörleri Nedir?
Hipofiz adenomları çoğunlukla iyi huylu tümörlerdir. Kafatasının tabanında ve beynin altında yerleşmiş olan hipofiz bezinden kaynaklanır. Hipofiz bezi tümörleri kafaiçi tümörlerin yüzde 15’ini oluşturur ve çok nadir olarak kötü huylu olurlar. Tedavisi ameliyat, ilaç ve radyo cerrahi yani Gamma Knife tedavisidir. Daha çok 25-45 yaşları arasın da kadın ve erkekte görülür ancak daha erken ve daha geç yaşlarda da görülebilir. Hipofiz bezinde farklı hormonları salgılamak üzere programlı hücreler bulunur. Tümör, tek bir hücrenin genetik bozulmaya uğrayarak kontrolsüz çoğalması sonucunda ortaya çıkar. Hangi hormon hücresinin etkilendiğine bağlı olarak, tümör belirtileri de o hormonun aşırı salgılanmasına bağlı olarak değişir.
Hipofiz Tümörleri Çeşitleri Nelerdir?
Hipofiz bezi tümörleri arasında en sık görülenler; süt salgılatan prolaktin (PRL) hormonunun hücrelerindeki tümörlerdir. Bu hastalığı akromegali, Cushing hastalığı, hormon salgılamayan tümörler ve birden fazla hormon salgılayan tümörler takip eder. Daha nadiren tiroid bezini uyarıcı hormon salgılatan hücrelerin adenomu tiroid bezi yetmezliği ya da fazlalığına ait belirtiler yapar.
Hipofiz Tümörleri Belirtileri
(Tümörün Kitlesi Nedeniyle Ortaya Çıkan Bası Belirtileri)
• Baş ağrısı,
• Halsizlik,
• Görme alanı bozuklukları,
• Görme netliğinde azalma,
• Göz küresi hareketlerinde kısıtlılık,
• Çift görme,
• Göz kapağı düşmesi
(Tümörün Salgıladığı Hormon Nedeniyle Ortaya Çıkan Değişiklikler)
• Bu değişiklikler salgılanan hormonun işlevine göre farklı hastalıklara ve şikayetlere yol açar. Bunlar arasında;
• Vücut şeklinde değişiklikler ve bazı fonksiyon bozuklukları,
• Kadınlarda memelerin büyümesi, hassaslaşması ve süt salgılaması,
• Adet düzensizliği ve adet kesilmesi, kısırlık,
• Erkeklerde cinsel güç kaybı, kısırlık ve memelerin büyümesi (jinekomasti),
• Aşırı boy uzaması (devlik),
• Gövdede toplanan kilo artışı ve kıllanma.
Hipofiz Tümörlerinin Tanısı Nasıl Konur?
Hipofiz adenomu bulguları saptanan hastalarda öncelikle kan hormon testleri ve görme muayenesi yapılır. Kesin tanı için hipofiz Manyetik Rezonans Görüntüleme tetkiki gereklidir.
Cushing Hastalığında çok nadiren beyin anjiyografisi yapılarak hipofiz bezinin komşuluğundan kan örneği alınması gerekebilir.
Hipofiz Tümörün Salgıladığı Hormon Nedeniyle Ortaya Çıkan Değişiklikler;
• Vücut şeklinde değişiklikler ve bazı fonksiyon bozuklukları,
• Kadınlarda memelerin büyümesi, hassaslaşması ve süt salgılaması,
• Adet düzensizliği ve adet kesilmesi, kısırlık,
• Erkeklerde cinsel güç kaybı, kısırlık ve memelerin büyümesi (jinekomasti),
• Aşırı boy uzaması (devlik),
• Gövdede toplanan kilo artışı ve kıllanma.
• Çocukluk çağından geriatrik (yaşlılık) çağa kadar her yaşta tümör görülebilse de genç-erişkin yaş döneminde hormon aktif tümörlere daha sık rastlanır.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
1- İlaç Tedavisi: Özellikle prolaktinomaların tedavisinde ilk seçenek olup diğer adenomlarda yardımcı yöntemdir. Prolaktinomaların çoğunluğu bu tedaviye iyi yanıt verirler. Bazı büyüme hormonu salgılayan hipofiz adenomları da ilaç ile kontrol altına alınabilirler.
2- Cerrahi Tedavi: Bası bulguları olan ve prolaktinomalar dışındaki tüm adenomların ilk ve en etkili tedavi seçeneğidir. Başlıca iki yöntem kullanılmaktadır:
A- Burun içinden yapılan girişim: Mikroskop yardımı ile veya endoskopik olarak uygulanabilmektedir. Günümüzde en çok tercih edilen yöntemlerdir.
B- B- Açık ameliyat: Beyin içine aşırı derecede büyüyen ve yayılan adenomlarda tercih edilebilir. Günümüzde daha az kullanılmaktadır.
3- Işın tedavisi: Işın tedavisi: Cerrahi ile tam çıkarılamayan veya tüm tedavilere rağmen tekrar eden tümörlerde kullanılır. Günümüzde en çok Gama Bıçağı ve Cyberknife adı verilen odaklı ışın tedavisi yöntemleri tercih edilmektedir.
