Ergenlerde Sosyal Kaygı ve Öz-Değer Algısı
1. **Sosyal Kaygının Temel Nedenleri:**
- Ergenlikte artan öz-farkındalık ve benlik sorgulaması
- Akran ilişkilerinde reddedilme korkusu
- Aile içi eleştirel veya mükemmeliyetçi tutumlar
- Sosyal medya ve görünürlük baskısı
- Travmatik sosyal deneyimler (alay edilme, dışlanma vb.)
2. **Sosyal Kaygının Belirtileri:**
- Toplum içinde konuşmaktan kaçınma
- Utanma, yüz kızarması ve fiziksel gerginlik
- Sosyal ortamlarda sessizlik veya kaçınma davranışları
- Olumsuz değerlendirilme korkusu
- Yalnız kalma ve içe çekilme eğilimi
3. **Öz-Değer Algısının Rolü:**
- Düşük öz-değer, sosyal kaygının en belirgin tetikleyicisidir.
- Ergen, başkalarının gözündeki imajına fazla önem verir.
- Öz-değerini dışsal onay yerine içsel kaynaklarla besleyebilmesi önemlidir.
- Güçlü benlik algısı, sosyal durumlarda özgüveni artırır.
4. **Destekleyici Aile ve Terapi Yaklaşımları:**
- Ebeveynin koşulsuz kabul tutumu, ergenin özsaygısını güçlendirir.
- Eleştiri yerine anlayış temelli geri bildirim verilmelidir.
- Grup terapileri, sosyal beceri ve iletişim pratiği için etkilidir.
- Bilişsel-davranışçı terapi (BDT), olumsuz düşünce kalıplarını dönüştürmede faydalıdır.
- Mindfulness uygulamaları, kaygı anında farkındalık kazandırır.
5. **Psikoeğitim ve Önleyici Çalışmalar:**
- Okullarda sosyal-duygusal beceri eğitimleri düzenlenmelidir.
- Ergenlere “başarısız olma hakkı” tanınmalıdır.
- Sosyal medya kullanımına yönelik dijital farkındalık çalışmaları önemlidir.
- Ergenin güçlü yönleri üzerine odaklanmak, benlik bütünlüğünü destekler.
Sonuç olarak, ergenlerde sosyal kaygı, sadece toplumsal ortamlarda yaşanan bir çekingenlik
değil, öz-değer algısındaki kırılmaların da yansımasıdır. Aile, okul ve terapi desteğiyle
ergenin kendini kabul etmesi, içsel güven ve sosyal uyum becerilerini güçlendirir.
