Güneş vitamini olarak adlandırılan D vitamini insan vücudunda sentezlenebilen tek vitamindir. Böbrek, kemik ve ince bağırsaklar aracılığı ile kalsiyum ve fosfor metabolizmasında rol oynar. D vitamini yetersizliği birçok sebepten dolayı oluşabilmektedir. D vitamini yetersizliği sadece kemik hastalıklarına değil bağışıklık sistemi problemlerine, enfeksiyon hastalıklarına veya kalp damar hastalıklarına neden olabilmektedir. D vitamini vücudumuzda birçok fonksiyonda görevlidir. Kemik sağlığı ve kemiklerin yapımında önemli bir bileşendir. Özellikle kırık durumlarında D vitamini seviyeleri iyileşme üzerinde büyük etkiler gösterir. Bağışıklık sistemini güçlendirir ve antimikrobiyal savunma sistemini destekler. Ayrıca alerji ve astım gibi problemlerin azalmasına yardımcı olabilir. Bunların yanı sıra D vitamini yetersizlikleri demir metabolizmasını da etkileyerek anemiye neden olabilmektedir.
Obezite de D vitamini eksiklikleri için risk faktörüdür. Düşük D vitamini seviyeleri iştah metabolizmasını ve plazma insülin seviyelerini etkileyeceği için fazla kilo alımına da sebep olabilmektedir. Obezite tedavi yöntemlerinden biri olan bariatrik cerrahide de D vitamini özellikle kalsiyum dengesi için cerrahi sonrasında iskelet sağlığını koruyabilmek için önemlidir.
Otoimmün bir hastalık olarak kabul edilen Tip 1 diyabet ile D vitamini seviyeleri ilişkilidir. Bu ilişki açlık plazma glikoz seviyeleri ile D vitamini seviyeleri arasındadır. Açlık plazma glikoz seviyeleri D vitamini düşüklüğü ile artabilmektedir. Bu ilişki D vitamininin hem pankreatik beta hücre fonksiyonu hem de insülin duyarlılığı üzerindeki etkisinden kaynaklanmaktadır.
Gebelik ve emzirme dönemlerinde de ek D vitamini ihtiyacı bulunmaktadır. Gebeliğin 12. Haftasından itibaren doğum sonrası 6. Aya kadar eksikliklerin önlenmesi için D vitamini desteği önemlidir.
D vitamini eksikliğinin önlenmesinde zenginleştirilmiş süt ve süt ürünlerinin ve Somon gibi yağlı balıkların tüketimi önemli olsa da D vitaminini tek başına besinlerle karşılamak mümkün değildir. Bu nedenle emilimi daha iyi olacağı için sabah 10.00 ile öğlenden sonra 15.00 arasında her gün 15 ila 30 dk arasında güneşe çıkmak D vitamini seviyelerinin artmasını sağlayacaktır.
Diyetisyen Beyza Terzi Çalışkan
