Terapi Odasında Ayna Nöronlar: Empatinin Biyolojik Temelleri
Ayna Nöronların Keşfi ve İşlevi
1990’lı yıllarda İtalya’da yapılan araştırmalar, maymunların beyinlerinde belirli bir eylemi yapan ve izleyen durumlarda aynı nöronların aktive olduğunu ortaya koymuştur. İnsanlarda da benzer bir sistemin varlığı, başkasının duygusunu anlamada ve yansıtmada önemli rol oynar. Ayna nöronlar, bireyin yalnızca davranışı değil, duygusal tonu da içselleştirmesini sağlar. Bu da terapide 'karşı aktarım' ve 'duygusal rezonans' gibi kavramlarla kesişir.
Terapötik Süreçte Ayna Nöronlar
- Danışanın duygusunu söze dökmeden önce 'hissedebilmek'
- Sessizlik anlarında içsel rezonans
- Terapistin empatik bakışı ve danışanın rahatlaması
- Beden dili ve mikro yüz ifadeleriyle gerçekleşen karşılıklı aynalama
Terapide Kullanım ve Farkındalık
1. Farkında Olmadan Geçen Duygular: Terapistin kendi içsel tepkilerini gözlemlemesi, danışanın duygusunu ne kadar yansıttığını fark etmesine yardımcı olur.
2. Aşırı Yüklenme: Yoğun duygusal aktarım terapistte yorgunluk, tükenmişlik yaratabilir. Ayna nöronların etkisiyle duygular 'bulaşabilir'.
3. Nöroplastisite ve Öğrenme: Terapist ile güvenli ilişki kuran danışan, yeni duygusal tepkiler geliştirmeye başlar. Bu da sinaptik düzeyde yeniden yapılanmayı destekler.
4. Empatiyle Sınır Arasındaki İnce Çizgi: Ayna nöronlar sayesinde hissedilen duygularla özdeşleşmeden kalabilmek terapistin en önemli becerilerindendir.
Sonuç
Empati yalnızca iyi niyetli bir beceri değil, biyolojik bir yetidir. Ayna nöronlar, terapötik bağın sadece sözcüklerle değil; sessizlikle, bakışla, duruşla da kurulduğunu gösterir. Terapistin kendi içsel aynalarını tanıması, danışanın yansımasını daha net görebilmesine olanak tanır.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
