Özel öğrenme güçlüğü zekâsı normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen akademik ve sosyal becerilerde yaşıtlarının gerisinde seyretmesi ile kendini gösterir. Bir veya birden fazla akademik alanda ortaya çıkabilir. Nörolojik bir bozukluktur. Bu sebeple etkilediği alanlar ve etkileme şiddeti çocuktan çocuğa değişebilir.
Bu çocukların karakteristik fiziksel özellikleri veya yaşına uygun olmayan tekrarlayıcı hareketleri yoktur. Bu çocuklar fiziksel olarak büyük oranda normal gelişim gösterirler. Okul öncesi dönemde değerlendirmek ve ÖÖG sonucuna varmak zordur. Tanı akademik becerilerle kendini gösterdiğinden okul dönemi ile değerlendirilip tanılanmalıdır.
Özel öğrenme güçlüğünün 3 alt tipi vardır. Bunlar; okuma bozukluğu(disleksi), yazılı anlatım bozukluğu(disgrafi) ve matematik bozukluğu(discalculi) dur. Bu bozukluklar tek tek görüleceği gibi birkaç tanesi de aynı anda görülebilir.
Çocuğumun Özel Öğrenme Güçlüğü Olduğunu Nasıl Anlarım?
Çocuğunuzu değerlendirirken okul rehberlik servisinin öğretmenin ve sizin gözlemlerinizin benzer olması önemlidir. Bu çocukların belirli karakteristik özellikleri olmadığından başarısızlıkları ve hareketleri çevresindekiler tarafından ilk başta şımarıklık, tembellik, hiperaktivite ya da unutkanlık olarak değerlendirilebilir. Aslında bu sayılanlar özel öğrenme güçlüğü ile görülebilir. Ama çocuk bunları bilinçli mi yoksa bozukluktan dolayı mı yapıyor bunu ayırt etmek önemlidir.
Çocuk okula başladığında;
Okumayı öğrenmekte güçlük çekiyorsa,
Okurken kelimeleri atlıyorsa,
Heceleri atlıyor ya da okumuyorsa,
Kelimeleri sürekli ters okuyorsa, yazarken veya okurken (p, b, g, d) gibi harfleri ters yazıyor veya birbirlerinin yerin kullanıyorsa,
Matematik 5, 6, 9 gibi rakamları birbirlerinin yerine kullanıyor ya da ters yazıyorsa,
Dört işlemi öğrenmede zorlanıyorsa,
Basit problemlerde akıl yürütmekte güçlük çekiyorsa, özel öğrenme güçlüğünden şüphelenilebilir.
Yukarıdakilere ek olarak
Kendini ifade etmede güçlük,
Sağ-sol gibi yönleri ayırt etmede güçlük,
Mantık yürütmede sorunlar,
Saat mesafe gibi ölçüm araçlarını öğrenmede zorluk,
İşitsel-görsel algı sorunları yaşayabilir.
Her çocuğun okula uyum süreci farklıdır. Sadece yukarda yazılan kıstaslar doğrultusunda değerlendirme yapmak yanlış olabilir. Çocuğun okula başlama yaşlı, öğretmenin sınıf içindeki tutum ve davranışları, arkadaşları tarafından zorbalığa maruz kalması ya da ailenin akademik başarı ile ilgili baskıları çocuğun akademik performansını olumsuz etkiler. Çocuğun öğrenme sorunların yukardakilerden kaynaklanmaması gerekiyor.
Öğrenme güçlüğünü ilk fark edecek kişi genelde öğretmenlerdir. Zaten 1 sınıfın 2. Döneminde de Türkçe ya da Matematik becerilerinde sınıfı yakalayamayan çocukta bir sorun olduğu anlaşılabilir. Öğretmen öğrenme bozukluğundan şüphelenirse ilk başta okul rehberlik servisi ile iletişime geçmelidir. Rehber öğretmen de durumu değerlendirerek öğretmenle şüpheleri aynı ise aileyi konu hakkında bilgilendirerek konunun uzmanı doktordan değerlendirilmesini isteyebilir.
Tanı Aldıktan Sonra Neler Yapılmalıdır?
Doğal olarak herkes çocuğunun sağlıklı olmasını ister. Özel öğrenme güçlüğü anne karnında ortaya çıkan ya da bir ihmal sonucu olan bir bozukluk değildir. Nörolojik bir bozukluktur. Tanı alma aşaması her aile için çok zor oluyor. Hatta bir yas sürecine bile girebiliyor aileler. Bu normal bir durumdur. Ancak burada önemli olan çocuk ve çocuğun eğitimidir. Bozukluğu görmezden gelmek çocuktan yaşıtlarının performansını beklemek anlamına gelir ki bu durumda da çocuk üzerinde yine baskı hisseder. Baskı başarısızlığı getirir. Bu zincir böylece devam eder. Bu yüzden sorunu görmezden gelmek yerine vakit kaybetmeden eğitime başlanmalıdır.
Çocuğun özel eğitim alması gerekiyor. Çünkü yaşıtlarından farklı yolla öğrenmeye ihtiyacı vardır ve öğrenme hızı da farklıdır. Devlet, özel çocukların eğitim alabilmesi için haftalık en az 2 saat ders için özel özel eğitim kurumlarına ödeme yapıyor. Yani bu eğitimi çocuğunuzu özel eğitim kurumuna kaydettirerek ücretsiz alarak alabilirisiniz.
Özel öğrenme güçlüğünde ilerleme kaydetmenin en önemli unsurları eğitimci, okul ve ailenin iletişim halinde olmasıdır. Bozukluk hakkında okumalar yapıp bilgi sahibi olunmalıdır. Çocuk bu süreçte iyi gözlemlenmelidir. Öğrenme hızı belirlenmeli çokta fazlası beklenmemelidir. Zorlamak performansın düşmesine neden olabilir. Hayatındaki alanlarda dengeyi kurmalısınız. Sadece akademik başarıya odaklanmamalısınız. Sosyal olarak da kendini geliştirmesine fırsat vermelisiniz.
Özel Öğrenme Güçlüğü Ne Zaman Düzelir?
Özel Öğrenme Güçlüğü baş ağrısı ya da grip gibi belirtileri olan ve gerekli tedavi uygulandığında belirtilerin ortadan kaldırılıp iyileşmenin sağlandığı bir hastalık değildir. Nörolojik bir bozukluktur. Bu yüzden hayatı boyunca sürecektir. Hayatı boyunca sürmesi demek hiçbir şeyin değişmeyeceği anlamına gelmiyor. İyi eğitim alan bir çocuk yaşıtlarının performansına erişebilir. Ama okul hayatı boyunca özel eğitim alması gerekebilir. Eğitim almazsa her geçen gün yaşıtlarının performansından uzaklaşır. Gerileme nadir de olsa olur ama eğitim yoksa yerinde sayar. Yaşıtları ilerlerken yerinde sayabilir.
Odaklanmanız gereken çocuğunuzun tanı aldıktan sonra ne kadar ilerlediği, ilerlerken ne kadar mutlu ve sağlıklı olduğu olsun. Ne kadar ders o kadar başarı olmuyor genelde. Ne kadar dengeli yaşam o kadar başarı ve mutluluk oluyor genellikle. Bu bozukluğu yenmeye çalışmak yersiz olacaktır. Tedavisi yok çünkü. O yüzden çocuğunuzun yaşam kalitesinin ne kadar yükselttiğinize odaklanmanız daha doğru olacaktır.
