Konversiyon Bozukluğu: Zihnin Yükünü Beden Taşıdığında

Konversiyon Bozukluğu: Zihnin Yükünü Beden Taşıdığında

Konversiyon kelime anlamı olarak “döndürme, dönüştürme” demektir. Psikolojide ise bu kavram, kişinin yaşadığı yoğun ruhsal sıkıntıların – örneğin öfke, korku, üzüntü, utanç – bedensel belirtilere dönüşmesi anlamına gelir. Yani kişi aslında ruhsal bir acı yaşarken, bu acı bedende konuşamama, bayılma, felç, güçsüzlük, görme ya da duyma kaybı gibi şekillerde ortaya çıkar.

Konversiyon bozukluğu ülkemizde oldukça sık görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2-3 kat daha fazla görülmekle birlikte, özellikle ergenlik ve genç erişkinlik döneminde daha yaygındır. Çocuklarda nadir de olsa görülebilir, 10 yaş altında ve 35 yaş üstünde ise oldukça seyrektir.

En Sık Görülen Belirtiler

Konversiyon bozukluğunda en çok görülen belirti bayılmadır. Bu bayılmalar çoğu zaman epilepsi nöbetlerine benzer şekilde kasılma, titreme, çırpınma gibi görünebilir. Ancak epilepsi nöbetlerinden farklı olarak:

• Hasta yere yavaş düşer, genelde ciddi yaralanma olmaz.
• Bilinç kaybı tam değildir, kişi çevredeki konuşmaları duyabilir fakat yanıt veremez.
• Bayılmalar uzun sürebilir, sonrasında kişi ağlama, çığlık atma ya da taşkın davranışlarla kendine gelebilir.

Bayılma dışında görülebilecek diğer belirtiler:

• Kol veya bacaklarda uyuşma, hissizlik, güçsüzlük, felç hissi
• Konuşamama, ses kısıklığı
• Körlük ya da işitme kaybı
• İstemsiz titreme, sarsıntı veya vücut hareketleri

Belirtilerin ilginç bir özelliği ise çoğu zaman bedenin sol tarafında görülmesidir.

Neden Konversiyon Bozukluğu Ortaya Çıkar?

Konversiyon bozukluğu, kişinin başa çıkamadığı yoğun duygular karşısında geliştirdiği bir korunma tepkisidir.
Bir anlamda, bilinç kaldıramadığı yükü bedene aktarır.

Bunu bir sigorta benzetmesiyle açıklayabiliriz: Elektrik sistemi yüksek voltaj aldığında sigorta atar ve akım kesilir, böylece sistem zarar görmekten korunur. Konversiyon da kişinin ruhsal olarak kaldıramadığı yoğun duygularda “sigorta atması” gibidir.

Bu nedenle konversiyon özellikle şu özellikleri taşıyan kişilerde daha sık görülür:

• Sakin, uyumlu, başkalarını kırmak istemeyen
• Hayır diyemeyen
• Kendi duygularını ifade etmekte zorlanan

Yoğun öfke, utanç, korku, suçluluk gibi duygular ifade edilemeyince beden aracılığıyla dile gelir.

Konversiyon Bozukluğunun Sağladığı “Geçici Kazançlar”

Konversiyon belirtileri aslında kişinin bilinçdışı bir şekilde ruhsal acıdan korunma yoludur. İki tür “yarar” sağladığı söylenebilir:

1. İçsel yarar: Kişi, bayılma ya da felç hissi ile kendisini yoğun sıkıntıdan bir süreliğine uzaklaştırır.
2. Dışsal yarar: Çevresinden daha fazla ilgi, şefkat ve destek görür.

Bazen belirtilerin içeriği yaşanan olaylarla doğrudan bağlantılı olabilir:

• Görmemesi gereken bir olaya şahit olan kişinin “körlük” yaşaması,
• Söylememesi gereken bir şeyi duyan kişinin “konuşamaması” gibi.

Sonuçları Neler Olur?

Kısa vadede belirtiler kişinin başa çıkamadığı duygulardan uzaklaşmasını sağlasa da, uzun vadede iş, aile ve sosyal yaşamda ciddi sorunlara yol açabilir.

• Aniden başlayan, geçici olaylarla ilişkili konversiyon bozukluğu genellikle kendiliğinden düzelebilir.
• Ancak kronikleşmiş, uzun süredir devam eden ve başka psikiyatrik sorunlarla birlikte görülen durumlarda tedavi süreci daha uzun ve zor olabilir.

Tedavi Nasıl Yapılır?

Konversiyon bozukluğunda öncelikle ayrıntılı tıbbi inceleme yapılır. Eğer bedensel bir neden bulunamazsa psikiyatri muayenesi ile tanı konur.

Tedavinin temel basamakları şunlardır:

1. Psikoterapi:
   • Kişinin yaşadığı duygularını fark etmesi, ifade etmeyi öğrenmesi hedeflenir.
   • Daha sağlıklı başa çıkma yöntemleri geliştirilir.
   • Uzun süreli olgularda kişilik dinamiklerini ele alan terapiler faydalı olabilir.
2. Aile ile işbirliği:
   • Ailenin sadece bayılma, felç gibi belirtiler sırasında değil, her zaman destekleyici bir tutum sergilemesi gerekir.
   • Belirtiler sırasında çevrenin aşırı ilgi göstermesi ya da abartılı müdahaleler (soğan koklatma, kolonya sürme, soğuk su dökme) kişinin stresini artırabilir. Bunun yerine sakin bir ortam sağlamak çok daha faydalıdır.
3. İlaç tedavisi:
   • Eğer kişide depresyon, anksiyete gibi eşlik eden ruhsal bozukluklar varsa ilaç tedavisi gerekebilir.

Konversiyon bozukluğu, kişinin ifade edemediği ruhsal acının bedensel belirtiler aracılığıyla ortaya çıkmasıdır. Kısa vadede koruyucu gibi görünse de, uzun vadede yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir.

Bu rahatsızlık “numara yapmak” değildir; aksine kişinin bilinçdışı bir korunma biçimidir. Doğru destek, terapi ve aile işbirliği ile çoğu zaman tedavi edilebilir ve kişi daha sağlıklı başa çıkma yollarını öğrenebilir. 🌿