Kadın kısırlığının kısırlığın en önemli nedeni bu sendrom olabilir

Üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen endokrin bozukluk olan polikistik over sendromu (PKOS), yumurtlama sorununu ortaya çıkardığı için kısırlığın önemli nedenleri arasında yer alıyor. Bu hastalarda adet düzensizliği ile birlikte tüylenmeye, aşırı kilo alımına ve sivilcelenmeye görülebiliyor. PKOS’lu hastaların yaklaşık 1/3’ünde insülin direnci, %10’nunda ise Tip-2 diyabet hastalığı ortaya çıkabiliyor. Diyetisyen kontrolünde yapılacak diyet ve egzersiz ile uygun ilaç tedavisi sayesinde bu hastalıkla mücadele edilebiliyor. Her 10 kadından 1’inde görülüyor Kadınlardaki önemli bir yumurtlama problemi olan polikistik over sendromu, her 10 kadından birinde görülmektedir.

Üreme çağındaki kadınlarda sık görülen bu sorun yumurtalıklarda oluşan fazla sayıda yumurta kesesi görülmesi şeklinde kendini belli etmektedir. Bir görüntüleme tekniği olan ultrasonografide 10’dan fazla 1 santimetreden küçük kistlerin görülmesiyle teşhis edilen polikistik over sendromu, üreme çağındaki kadınlarda tedavi edilmediği takdirde kısırlığın yanı sıra yumurtlayamama, diyabete, koroner arter hastalıklarına ve tansiyon rahatsızlıklarına yol açabilmektedir. Yumurtlama olmazsa PKOS olabilir Kadın vücudunda üremeye yarayan iki yumurtalık, bir adet döneminde döllenmeye müsait bir olgun yumurta geliştirmektedir. Yumurta ‘follikül’ adı verilen içi sıvı dolu bir kesecikte gelişir ve olgunlaşır. Her ay kadınlarda bir folikül seçilir, büyür ve yumurtlama olur, polikistik over sendromlu kadınlarda bu folikül seçilemez ve dolayısıyla da her ay yumurtlama olmaz. Ultrason muayenesinde ise yumurtalıklar, içerisinde gelişmemiş yumurta bulunan birçok kesecik yani birçok kist şeklinde görülür.

Hangi durumlarda şüphelenilmelidir?

Tüp bebek merkezlerine başvuran kadınların yaklaşık % 20'sinde yumurtlama probleminin olduğu ortaya çıkmaktadır. Çocuk sahibi olmak amacı ile uzman hekimlere muayene olan kadınların yumurtlama sorunlarının en başında polikistik over sendromu gelmektedir. Adet düzensizliği olan, aşırı kilolu ve tüylenme sorunu olan kadınlarda fiziki muayene ve yapılacak ultrason sonrasında teşhis konulmalıdır. Ergenlik döneminde adet bazen adet düzensizliği normal bir durum olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak adet düzensizliği görülen ergenlik dönemindeki kızlarda bu hastalığın olup olmadığı, görüntüleme tekniklerinin yanı sıra laboratuvar testleri sayesinde ortaya çıkmaktadır. PCOS’un 7 önemli belirtisi

1. Ergenlik döneminde bir ya da iki adet dönemi sonrası adet görememe, düzensiz adet görme (35 günden daha seyrek adet görme), olağan dışı kanamalar.

2. Yüzde ve sırtta aşırı sivilcelenme, cilt dokusunda gözle görülür değişiklik, el üstünde lekelenmeler. Özellikle 20’li yaşlarda ortaya çıkan ve tekrarlayan sivilcelerin çoğunlukla nedeni polikistik over sendromudur.

Bu hastalık sonucunda vücutta aşırı tüylenme ve ses kalınlaşmasının erkeklik hormonuna (androjenlere) bağlı olduğu düşünülmektedir. Her kadında belli bir oranda bulunan testesteron hormonu bu dönemde artarak tüylenmeye ve sesin kalınlaşmasına neden olmaktadır.

4. Polikistik over sendromu nedeniyle vücutta düzeyi artan erkeklik hormonu kıl köklerinde bulunan alıcılara (reseptör) yapışarak erkek tipi saç dökülmesine neden olabilmektedir.

5. Özellikle kadınlık hormonlarının azalıp erkeklik hormonunun artması sonucunda kadınlarda göğüslerde zaman içinde küçülme olabilmektedir.

6. Hamile kalmada zorluk ya da kısırlık önemli bir belirtidir. Genç kadınların% 10’unda görülen bu sorun kısırlığının en önemli nedenlerinden biridir.

7. Aşırı derecede kilo alma. Polikistik overli kadınların yarısının obez olduğu belirlenmiştir. İnsülin hormonunun neden olduğu düşünülüyor Çok sayıda klinik ve deneysel araştırmalara rağmen hastalığa neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte hastalığa karbonhidrat metabolizmasını düzenleyen ‘insülin’ hormonunun neden olduğu düşünülmektedir.

Aşırı kilonun insülin direncine neden olduğu ve insülin direncinin de polikistik over sendromunu tetiklediği düşünülmektedir. Vücuttaki ana besin kaynağı olan şekerin, enerji sağlamak için kandan vücut hücrelerinin (kas, yağ ve karaciğer hücreleri) içine girmesini sağlayan temel hormon olan insülin, pankreastaki beta hücrelerinden salgılanmaktadır. İnsülin direnciyle birlikte vücutta ortaya çıkan yüksek insülin düzeyleri, yumurtalıklarda erkeklik hormonu (androjenler) üretimini artırmaktadır. İdeal kiloya düşülmesi önemli Tedavi planlarken öncelikle bu hastaların diyetisyen gözetiminde ideal kiloya inmesi sağlanmalıdır. Gerekirse insülin direncini kırmak için şeker hastalarında kullanılan ‘metformin’ ilaç tedavisi bu dönemde kullanılır.

Tıbbi tedavi ve kilo kaybı sonucunda adette önemli oranda düzelme olabilmekte, yumurtlama probleminin ortadan kalkmasıyla bazen gebelik kendiliğinden oluşabilmektedir. Ancak bu işlemlerden sonra adet düzensizliği devam ediyorsa, yumurtlamayı uyaran ilaçlar ve hormon iğneleri uygulanabilir.

Bu takipler sonucu gelişen yumurtalardan normal ilişki önerilerek veya aşılama yöntemi ile gebelik oluşturulmaya çalışılır. 3-4 kez yapılan takip ve aşılama ile gebelik elde edilememiş ise tüp bebek yöntemine geçilmesi önerilir. Jinekolojik muayeneler rutin hale gelmeli Polikistik over sendromu olan kadınlara gebelik sonrası da jinekolojik takipleri bırakmamaları ve yıllık muayenelere devam etmeleri kesinlikle önemlidir. PKOS’lu hastalarda rahim kanseri riskide artmaktadır. Diğer taraftan hastalarda şeker hastalığı,hiper kolesterolemi,damar sertliği başta olmak üzere bazı hastalıkların görülmesi söz konusu olabilmektedir. Bunu önlemek için aşırı kilo alımı engellenmeli, düzenli egzersiz önerilmeli ve gerekirse ilaçlarla düzenli adet görmeleri sağlanmalıdır.