Daha önce iş hayatınızda yöneticiler veya çalışma arkadaşlarınız tarafından basit görevlere maruz bırakıldığınız oldu mu ya da tam tersi olarak aşırı iş yüküne maruz kaldınız mı? Belki de katılmanız gereken toplantılardan haberiniz bile olmadı. Tüm bunlar ve fazlası iş yerinde yıldırma davranışı olarak bilinen “Mobbing”e işaret ediyor olabilir.
Mobbing genel olarak, iş yerinde çalışana karşı çalışma arkadaşları ve yöneticileri tarafından uygulanan yıldırma davranışı olarak bilinmektedir. İlk olarak Leymann tarafından, sistematik olarak bir ya da daha fazla kişinin bir kişiye yönelttiği düşmanca ve etikten yoksun iletişimlerle yapılan davranışlar ve psikolojik terör olarak tanımlanmıştır. Belirli saldırganlık ve yıkıcılık içeren davranışların mobbing olarak değerlendirilmesi için belirli bir süre içermesi gerekmektedir. Bu tür davranışlar haftada bir kez gerçekleşmeli ve en az 6 ay boyunca süregelmesi gerekmektedir. Ayrıca kurbanın yaşanılan durumlar karşısında baş etmekte güçlük çekmesi gerekmektedir. Tüm bunlar eşit statüde iki çalışanın çatışmaları ve rekabeti ile karıştırılmamalıdır. Eğer sizinle birlikte yöneticilik koltuğunu almaya çalışan birisi var ise, ona karşı yaptıklarınız mobbing olarak kabul edilmemektedir. Bu durum yaptıklarınızın şiddetini arttırın şeklinde yorumlanmamalı, etik sınırlar içinde rekabetin kötü olmadığı şeklinde yorumlanmalıdır.
Mobbing davranışlarını özetleyecek olursak 5 ana başlığa ayırabiliriz.
· Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu engellemek: Söz kesilmesi sürekli eleştiri vb.
· Sosyal ilişkilere saldırı: Kimsenin sizinle konuşmaması, izole bir iş yeri vb.
· İtibarınıza saldırı: Arkanızdan kötü konuşulması, asılsız söylemler vb.
· Yaşam kalitesi ve mesleki duruma saldırı: Az nitelikli işler verilmesi, işin sürekli değiştirilmesi.
· Kişinin sağlığına doğrudan saldırı: Fiziksel olarak ağır işlerle zorlamak vb.
Einarsen, Raknes ve Matthiesen tarafından yapılan araştırmada yoğun mobbingin düşük iş tatmini, rol belirsizliği ve liderlik tarzlarıyla ilişkili olduğu bulunmuştur. Ayrıca yapılan birçok çalışma mobbingin diğer stres faktörlerine göre çok daha yıkıcı etki yaptığını göstermektedir. Örneğin ücretlerinde sıkıntı yaşayan bir çalışana göre mobbing sonucu oluşan durumu daha yoğun ve yıkıcı olabilmektedir. Mobbing sonucu kurban ciddi düzeyde iş tatminsizliği yaşamaya, işe devamsızlık yapmaya üretkenlikte azalmaya kadar ciddi sonuçlarla karşı karşıya kalabilir. Ayrıca uykusuzluk, öfke, apati, sosyal olarak geri çekilme, depresyon, konsantrasyon eksikliği, alkol bağımlılığı, işten ayrılma düşüncelerinin artışı gibi ciddi problemler yaşayabilmektedir.
İngiltere’de yapılan bir çalışmada katılımcıların %58’inin iş yaşamında mobbinge maruz kaldığını daha da ilginci %78’inin bu olaylara tanıklık ettiğini göstermiştir. Tüm bu bilgileri okuduktan sonra tanıklık ettiğimiz taktirde, sessiz kalmamızın çok doğru olmadığını görülmektedir. Ayrıca yapılan devrim niteliğinde araştırmalar gösteriyor ki iş yerinde ki psikolojik bağlılık fiziksel şartlardan çok daha önemlidir. O halde mobbingi engellemek kendi iş tatminimizi de arttıracak daha mutlu ve huzurlu ortamda çalışmamızı sağlayacaktır.
Kaynaklar
Keser, A. (2014). Çalışma psikolojisi(4.baskı). Bursa: Ekin basım yayın dağıtım.
Tınaz, P. (2006). İş yerinde psikolojik taciz(mobbing). Çalışma ve Toplum, 4, 13-26.
