Dikkat açığı bozuklukları için girişimsel bir sözlük - bölüm 2 : dikkat açığı
Dikkat Açığı (Attention Deficit):
Performans esnasında kişinin ortaya koyduğu dikkat ile o performansın gerektirdiği dikkat arasındaki farka karşılık gelmektedir.
Deficit kelimesinin dilimize (ve kliniğe) "eksiklik, yetersizlik" olarak çevrilmesi birkaç yönden sorun teşkil etmektedir. “Eksiklik” yapısal bir yoksunluğa, “yetersizlik” ise fonksiyonel olarak bir beklentinin karşılanamamış oluşuna işaret ediyor gibi görünmektedir. Halbuki günümüzde hem DEHB'si olan kişide dikkat sorununun beynin yapısından kaynaklandığı görüşü, hem de DEHB özellik gösteren bir kişinin dikkat yetisi açısından gelişimsel gecikme gösterdiği görüşü tartışmalıdır. Bununla birlikte her iki ibare de “onaylamama, uygun görmeme, hoşnutsuzluk” gibi anlamlarla yüklü olmasıyla; alçaltıcı ya da küçültücü (pejorative) ifadeler için kullanışlı doğasıyla halihazırda varlık gösteren etiketlemeye ve damgalamaya (stigmatization) alet çantası oluşturmaktadır.
Bu noktada “current account deficit” teriminin türkçeye çevrilmesiyle elde edilen ve ödemeler dengesinde sorun anlamına gelen cari hesap açığını örnek göstermek isterim: Nasıl ki deficit kelimesinin bu ibarede "açık" olarak çevrilmesiyle iki değer arasında geçerli ve güvenilir şekilde ölçülebilen bir sayısal farka işaret ediliyorsa dikkatle ilgili sorun alanını tariflemek için de eksiklik, yetersizlik ibareleri yerine “açık” kelimesinin kullanılmasının daha uygun olacağı kanaatindeyim. Böylece hesapta ortaya çıkan (ve belki de hiç hesapta olmayan) bir açık olarak dikkat ölçümlenebilir, olumsuz şekilde etiketlenip yorumlanmadan ortaya konabilir. Daha önemlisi böyle bir açık destekle kapatılabilir.
Stres yanıtı, performans kaygısı, uyku kalitesinde azalma, beslenme sorunları, belli başlı psikiyatrik nörolojik ya da metabolik temelli rahatsızlıklar dikkat açığı oluşturabilir ya da olan mevcut açığa katkı sunabilir. Dikkati toplamada ve konsantrasyonda güçlük gibi sorunlar, zihnin odak dışı uyaranla kolay çelinebilirliği, birden çok işi aynı anda görmekte karşılaşılan güçlükler dikkat açığının olumsuz yansımalarından birkaçıdır.