Çift İlişkilerinde Sessiz Sözleşmeler: Söylenmeyen Beklentilerin İlişki Dinamikleri Üzerindeki Etkisi
Sessiz Sözleşme Kavramı
Sessiz sözleşmeler, bireyin kendi geçmiş deneyimlerine, bağlanma stiline ve aile içi modellere dayanarak oluşturduğu ilişki beklentileridir. Bu beklentiler çoğu zaman “Beni seviyorsa zaten anlar”, “Bunu söylememe gerek olmamalı” ya da “Doğal olarak böyle davranmalı” gibi düşüncelerle ifade edilir. Beklentiler dile getirilmediği için karşılanmadığında hayal kırıklığı ve öfke ortaya çıkar.
Kökenleri: Aile Dinamikleri ve Öğrenilmiş Modeller
Sessiz sözleşmelerin büyük bir bölümü bireyin kendi ailesinden öğrendiği ilişki kalıplarına dayanır. Aile içinde rollerin nasıl dağıtıldığı, duyguların nasıl ifade edildiği ve ihtiyaçların nasıl karşılandığı bu sözleşmelerin içeriğini belirler.
Örneğin, duygusal olarak ihmal edilmiş bireyler partnerlerinden sürekli telafi edici bir ilgi bekleyebilir. Aşırı sorumluluk alarak büyüyen bireyler ise partnerin “kendiliğinden” destek olmasını bekleme eğiliminde olabilir.
Sessiz Sözleşmeler ve Çatışma Döngüleri
Sessiz sözleşmeler bozulduğunda çiftler genellikle benzer bir çatışma döngüsüne girer. Önce beklenti karşılanmaz, ardından hayal kırıklığı oluşur. Tepki çoğu zaman dolaylı biçimde verilir; geri çekilme ya da eleştiri görülür. Bu durum partnerin savunmaya geçmesine ve iletişimin kopmasına yol açar. Zamanla bu döngü ilişkinin duygusal güvenliğini zedeler.
Bağlanma Stilleri ile İlişkisi
Kaygılı bağlanan bireyler sessiz sözleşmeleri daha yoğun kurma eğilimindedir. Kaçıngan bağlanan bireyler ise bu sözleşmelerden kaçınmaya çalışır; ancak farkında olmadan onları ihlal edebilir. Bu durum ilişkide sürekli bir beklenti–kaçınma dengesizliği yaratır.
Klinik Müdahalelerde Sessiz Sözleşmeler
Çift terapilerinde sessiz sözleşmelerin görünür hâle getirilmesi temel bir müdahale alanıdır. Terapist, çiftlerin söylenmeyen beklentileri fark etmesini, bu beklentilerin kökenini anlamasını ve açık, düzenleyici bir iletişim kurmasını destekler. Bu süreç, ilişkide suçlama yerine karşılıklı anlamayı güçlendirir.
Sonuç
Sessiz sözleşmeler, çift ilişkilerinde çatışmaların en görünmez nedenlerinden biridir. Söylenmeyen beklentiler karşılanmadığında ilişkide derin yarılmalar oluşabilir. Sağlıklı ilişkiler, beklentilerin açıkça konuşulabildiği ve gerektiğinde yeniden müzakere edilebildiği ilişkilerdir.
Hazırlayan:
Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
Psikolog Cansu Hatice Karcıoğlu
