Cahil cesareti

Çoğumuz hayatın her zaman herkese adil olmadığını, bazılarına daha iyi davrandığını düşünmüşüzdür, belki de aramızdan birileri bunu hergün içinden geçiriyordur.

Bilgisi ve becerisi bizden çok aşağıda olmasına ve alanında uzman olmamasına rağmen bizden üst pozisyonlarda çalışan insanların nasıl o koşullara ulaştıklarına hayret eder ve kızarız.  Ya da televizyonda görüp “bu cahillikle bu insan nasıl bu görevi yapıyor” diye düşündüğümüz kişiler hergün bizi sinir edecek bir olay yaratır veya bir söz söylerler.

Bu tip kişiler her şeyi çok iyi biliyormuş gibi konuşurlar, diğer kişilerin yaptığı işleri küçümserler. Kendi fikirlerinin doğruluğuna inandıkları kadar hiçbir şeye inanmazlar, olumsuz eleştiriler aldıklarında kendilerini eleştirenlerin onları çekemediklerini düşünürler. Bir konuyla ilgili bilgi kapasiteleri çok az olsa bile atıp tutarlar ve komik duruma düşerler. Ancak komik duruma düştüklerini fark etmezler, kendilerinin ve niteliklerinin daha doğrusu niteliksizliklerinin farkında değillerdir.

Çevrelerindeki insanları rahatsız eden bu tipler herkesin ilgisini çekmiştir. Cornell Üniversitesi’nden iki psikolog, Justin Kruger ve David Dunning hemen hemen herkesin şikayetçi olduğu bu yapıya sahip insanlarla ilgili bir araştırmaya yapmaya karar vermiş ve 2000 yılında cahil cesareti sendromu adı verilen bu araştırma ile Nobel ödülünü almışlardır. İki psikoloğun teorisi şu şekilde: “Cehalet, gerçek bilginin aksine, bireyin kendine olan güvenini artırır.”

Bu iki uzman teorilerini test etmek için kırk beş öğrenciyi bir teste aldılar ve testin sonucunda ne kadar başarılı olacaklarını tahmin etmelerini istediler. Soruların %10’una doğru yanıt verenler, %60’ını doğru yaptığına inanırken; soruların %90’ına doğru yanıt verenler, %70’ini doğru yaptığına inandıklarını belirttiler.

Araştırmanın sonucunda elde edilen bilgiler şunlardır:

Niteliksiz insanlar ne ölçüde niteliksiz olduklarını fark edemezler.

Niteliksiz insanlar, niteliklerini abartma eğilimindedirler.

Niteliksiz insanlar, gerçekten nitelikli insanların niteliklerini görüp anlamaktan da acizdirler.

Eğer niteliksiz insanlar niteliklerini belli bir eğitimle geliştirirlerse niteliksizliklerinin farkına varmaya başlarlar.

İşinde çok iyi olduğuna" yürekten inanan 'yetersiz' kişi, kendini ve yaptıklarını övmekten, her işte öne çıkmaktan ve aslında yapamayacağı işlere talip olmaktan hiçbir rahatsızlık duymaz! Aksine her şeyin hakkı olduğunu düşünür!

Peki bu niteliksiz kişiler kendilerini bu kadar göz önünde tutar ve abartırken, gerçekten nitelikli olanlar neden kendilerini saklıyorlar?

Bu durumun sebebini şu şekilde açıklayabiliriz: Kendisinin ve yapabileceklerinin farkında olan insanlar etrafındaki kişiler tarafından fark edilmeyi beklerler ve becerilerini açıkça söylemenin hoş olmadğını düşünerek hareket ederler. Ancak bu durum da onların kendini değerlendirme becerilerinin tam gelişmediğini gösterir. Bu davranış ve düşünce biçimi sebebi ile nitelikli kişiler geri planda kalır ve hak ettikleri yerlere ulaşamazlar. Aslında cahil cesaretine sahip bireylerin bu kadar fazla olmasının sebebi de gerçekten nitelikli insanların kendilerini saklaması olabilir.

Şimdi kendimizi tekrar değerlendirme zamanı! Biz hangi gruba giriyoruz; niteliksiz ama başarılı mı yoksa nitelikli ancak hak ettiği yerde olmayan mı?

Kendinizi değerlendirirken fazla alçak gönüllü davranıyorsanız eğer, kendinize kötülük yapıyorsunuz demektir. Çünkü hayatınızdaki en önemli ve en değerli kişi sizsiniz. Kendine değer vermek ve bunun farkında olmak sizi gerçek başarıya götürecektir.

İyi ve başarılı olduğunuzu düşündüğünüz alanlarda birilerinin sizi keşfetmesini beklemek yerine harekete geçin ve kendinizi gösterin. Hayatınızı doya doya yaşamanın tadına varın!

Psikolog Gonca BAĞLAR