Bilişsel Çarpıtmalar
Bilişsel Çarpıtmalar
Bilişsel çarpıtmalar gerçekliği algılama ve yorumlama sürecinde yapılan sistematik düşünme hatalarıdır. Aaron T. Beck tarafından geliştirilen bilişsel terapi modelinde bu çarpıtmaların depresyon, kaygı ve diğer psikolojik sorunlarda önemli bir rol oynadığı belirtilmiştir (Beck, 1976).
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) bu çarpıtmaları fark edip değiştirmeyi amaçlar.
BDT Sürecinde:
-Bilişsel çarpıtmalar (örneğin, felaketleştirme veya aşırı genelleme) tanımlanır.
-Daha gerçekçi ve dengeli düşünceler geliştirilir.
-Bu yeni düşüncelerle, olumsuz duyguların ve davranışların azaltılması hedeflenir (Beck & Dozois, 2011).
Bilişsel Çarpıtma Örnekleri:
-Ya hep ya hiç düşüncesi: "Eğer her konuda başarılı değilsem tamamen başarısızım."
-Felaketleştirme: "O kadar üzüleceğim ki hiçbir şey yapamayacağım."
-Olumlu olanı görmemek veya küçümsemek: “Bu projeyi iyi yaptım ama bu yetkin olduğum anlamına gelmiyor; sadece şansım yaver gitti.”
-Duygusal çıkarsama: "İş yerinde pek çok şeyi iyi yaptığımı biliyorum ama yine de kendimi başarısız hissediyorum."
-Etiketleme: “Ben bir zavallıyım.“ “O iyi biri değil.“
-Büyütme/Küçültme: “Vasat bir not almak ne kadar beceriksiz olduğumu kanıtlar.“
- Zihinsel filtre:"Değerlendirmemde diğer yüksek puanların yanında düşük tek bir puan almam berbat bir iş yaptığım anlamına geliyor."
-Zihin okuma: "Bu projeyle ilgili hiçbir şeyi bilmediğimi düşünüyor."
- Aşırı genelleme: “Toplantıda kendimi huzursuz hissetmem arkadaş edinmek için gereken becerilere sahip olmadığımı gösterir."
-Kişiselleştirme: “Bir şeyleri yanlış yaptığım için tamirci bana sert davrandı."
- Zorunluluk ifadeleri (-meli, -malı): “Bir hata yapmış olmam çok kötü. Her zaman elimden gelenin en iyisini yapmalıyım.”
- Tünel görüşü: “Oğlumun öğretmeni hiçbir şeyi doğru yapamıyor. Eleştirel, duyarsız ve öğretme konusunda berbat biri.”
Bilişsel çarpıtmaların hayatınızı etkilediğini düşünüyorsanız yardım almak için randevu oluşturabilirsiniz.
Kaynaklar:
Beck, A. T. (1976). Cognitive Therapy and the Emotional Disorders.
Beck, A. T., & Dozois, D. J. A. (2011). Cognitive Therapy: Current Status and Future Directions. Annual Review of Medicine, 62, 397-409.
Burns, D. D. (1999). Feeling Good: The New Mood Therapy.
Koster et al. (2011). Relationship between cognitive distortions and anxiety: Clinical Psychology Review
