Çocukta çalma davranışı

    Çocuklar, gelişimsel süreçleri içinde çeşitli davranışlar sergileyebilirler. Bu davranışlardan biri de çalma olarak bilinir. Çalma, genellikle çocukların sosyal ve duygusal gelişimlerinin bir parçası olarak ortaya çıkar. Çalma davranışı ya da çalma alışkanlığı olan çocuğun öncelikle hangi yaşta olduğu bizler için oldukça önemlidir.

      2 yaş gurubu çocuklarda sahiplik kavramı gelişmediği için her şey kendilerinin zanneder ve her şeye sahip olmak isterler.“Benim, senin, onun” gibi kavramları algılamaz. Bu sebeple de karşısındaki arkadaşının oyuncağını elinden izinsizce alabilirler.3-4 yaş arasında ise çocuk yavaş yavaş kendisine ait olmayan şeylerin izin almadan alınmaması gerektiğini öğrenmiş ancak sahip olma isteğine karşı koyamaz. Kendine ait olmayan şeyi mahcup olarak cebine atabilir.Çalma davranışının en sık görüldüğü dönem 5-7 yaştır. Çocuğun okula başladığı bu dönemde hoşuna giden her şey çocuk için özenilecek bir şeydir ve onun olmalıdır. İzinsiz almamaları  konusunda bilgili olmalarına rağmen dürtülerine karşı koyamaz. Okulda gördüğü kalemleri, silgileri eve getirebilir. Ebeveynler en sık bu dönemde kaygılanır ve çocuklarına kızarlar. Çocuğa yaptığı davranış sorulduğundaysa çeşitli bahaneler ileri sürebilir. Mülkiyet kavramına tam sahip olmayan çocuk anne babasının tepkisini anlayamayabilir. Masanın üzerindeki bozuk paraları alarak herkesten habersiz markete koşup abur cubur almak, 5-7 yaş çocuğu için gayet normal sayılabilir.Bu yaşlarda nadiren gerçekleşen ve hırsızlık amacıyla yapılmayan  çalma alışkanlığı geçicidir. Yeterli eğitim, anne babanın da sevgi ve ilgisi ile kendiliğinden kaybolacaktır. Asıl sorun okul çağındaki çalma olaylarıdır.

Çalma davranışının nedenlerini incelersek;

1. İlgi ve sevgi eksikliği çocukluk dönemindeki çalma davranışının en büyük sebeplerinden biridir.Varlığı unutulmuş, göz ardı edilmiş yoksayılan, ihmal edilen vb.çocuklar varlığını hatırlatmak için çalma davranışına başvurabilir.
2. Bazı anne baba tutumları da çocuklarda çalma alışkanlığına neden olabilir. Baskıcı, mükemmeliyetçi, aşırı disiplinli ya da gevşek anne baba tutumu çocukta çalma davranışında rol oynar.
3. Maddi yetersizlik sonucunda temel ihtiyaçların karşılanmaması.
4. Aşırı harçlıkla doyumsuzluğun ortaya çıkması. Bu durum ihtiyacı olmadığı halde alma isteğini kontrol edememeye sebep olabilir.
5. Sosyal gruplara dahil olabilmek için de çocuk çalma eylemine kalkışabilir. Babanın cebinden, annenin cüzdanından habersizce alınan paralarla diğer çocuklara bir şeyler alabilir.
6. İnsanların hak ve mallarına saygı duyması konusunda gerekli zamanda verilmesi gereken eğitimin verilmemesi.
7. Olumsuz arkadaş gruplarına dahil olma.
8. Olumsuz bir film karakteri, bilgisayar oyunu karakteri vb. ile özdeşleşme.

Çocukta çalma davranışıyla alakalı anne babalar nasıl davranmalıdır?

1. Anne babalar özellikle erken yaşlardan itibaren mülkiyet kavramını çocuğa öğretmelidirler.

2. Çocuğun kendine ait eşyalarının olması mülkiyet kavramını geliştirmede ilk adımdır. Çocuğa ait olan eşyalar ve oyuncaklar alınırken bunların sahibinin kendisinin olduğu belirtilmelidir. Bunlar, kendisinden habersiz ve izinsiz alınmamalıdır.
3. “Bu benim”, “Bu senin”, “Bu onun”, “Bu kardeşinin” gibi cümleler kurularak mülkiyet kavramı pekiştirilmelidir.
4. Siz çocuğun eşyalarına ne kadar saygı gösterirseniz, çocuk da başkalarının eşyalarına aynı saygıyı gösterecektir.
5. Çocuğun temel maddi ihtiyaçlarının kararında karşılanması da çocukta çalma huyunun önlenmesinde önemlidir. Maddi olanaklar çerçevesinde her şeyin en pahalısını, en iyisini almak değil, çocuğun beğeneceği işlevsel bir ürünü seçmek yeterlidir.
6. Anne babaların dengeli ve tutarlı davranmaları, aşırı sevgi ve katı tutumdan kaçınmaları çocukta kötü alışkanlıkları önlemede çok önemlidir.
7. Çocuğa ilgisizlik,akranlar arası kıyaslama yapılması,çocuğun ihmal edilmesi gibi duygusal boşluk yaratan durumlar, sevgi eksikliğini telafi etme amaçlı çocuğu çalmaya itebilir.
8. Arkadaşlarının bazı eşyalarıyla eve gelen çocuğunuzda sorunu çözmenin en önemli yolu doğru iletişimdir. Bu davranışı görmezden gelmek ya da telaşlı, suçlayıcı bir tutum takınmak en büyük hata olacaktır. Çocuğun yaşına uygun bir dille bu davranışın doğru olmadığı, arkadaşının eşyasını bulamayınca üzülebileceği anlatılmalı ve alınan eşya mutlaka çocuk tarafından geri verilmelidir.

      Anlatılanları özetlersek çocuklarda çalma davranışı okul çağına kadar mülkiyet kavramının gelişmemesi, kurallara uyma bilincine henüz varılmamış olmasındandır. İlerleyen yaşlarda ve davranışın tekrarlama sıklığı arttığı durumlarda sorun ciddiye alınmalı, psikiyatrist ve psikolog desteği almakta  geciktirilmemelidir.