Akne vulgaris, derideki kıl ünitesi ve yağ bezlerinin birlikte oluşturduğu, pilosebase birim adı verilen yapının hastalığıdır. Sıklıkla ergenlik döneminde görülmekle beraber, her yaş döneminde ortaya çıkabilir. Ergenlik döneminde %85 oranında görülür. Kadınlarda androgen adı verilen hormonların fazla üretilmesine bağlı olarak ergenlik sonrası yaşlarda da ortaya çıkabilmektedir.
AKNE VULGARİS NEDENLERİ
Akne gelişiminde birden fazla faktör rol oynar. Ergenlik dönemiyle beraber üretilen hormonların etkisiyle kıl foliküllerinde yağ salgılanması artar. Ayrıca kıl folikülündeki hücreler çoğalarak ve birbirlerine yapışarak tıkaçlar oluşturur. Bu durum, deri üzerindeki bakterilerin aşırı çoğalmasına uygun bir ortam meydana getirir ve inflamasyon oluşur. Beslenme ile akne oluşumu arasındaki ilişki kesin olarak gösterilememiştir. Uzun süreli yağlı kozmetik ürünlerin kullanımı akne oluşumunu tetikleyebilir.
AKNE VULGARİSİN BELİRTİLERİ
Akne vulgaris lezyonları en sık olarak yüze, sonrasında sırt ve göğüse yerleşir. Lezyonlar inflamatuar ve inflamatuar olmayan lezyonlar olarak ikiye ayrılır. İnflamatuar olmayan lezyonlar olarak bilinen komedonlar; siyah nokta şeklinde açık komedonlar veya beyaz nokta şeklinde kapalı komedonlar olarak görülür. İnflamatuar lezyonlar ise deriden kabarık kırmızımsı veya cerahatli oluşumlar (papülopüstüler akne) ve derin, sert, kistik lezyonlar (nodülokistik akne) şeklinde karşımıza çıkar.
AKNE VULGARİS TANISI
Akne vulgarisin tanısı, klinik görünüm ile konur.
AKNE VULGARİS TEDAVİSİ:
Akne vulgaris tedavisi lezyonların çeşidine ve yoğunluğuna göre değişir. Seçilen tedavi her ne olursa olsun sabırlı ve düzenli bir şekilde kullanılmalıdır. Tedaviye yardımcı olarak temizleyici sabun, losyon ve jeller kullanılabilir. Tüm tedavi yöntemlerinde ilk bir ay içinde akne lezyonlarında artış görülebilir.
1-Benzoil peroksit: Deri üzerindeki bakterilerin çoğalmasını önleyici bir ilaçtır. Ayrıca deriyi hafif soyucu etkisi de vardır. Hafif-orta şiddetli aknede tek başına veya antibiyotiklerle birlikte kullanılabilir.
2-Azeleik asit: Antibakteriyel ve hafif soyucu etkili bir ilaçtır. Deri renginde açılma yapabilir.
3-Yerel retinoidler: Deriyi soyucu etkisi belirgin bir ilaçtır. Özellikle komedonlu aknede etkilidir. Deride kızarıklık, tahriş, kuruluk yapabilir. Retinoidler derinin güneşe karşı hassasiyetini arttırır. Tek başlarına veya antibiyotiklerle beraber kullanılırlar.
4-Yerel antibiyotikler: Akne tedavisi için eritromisin, klindamisin, tetrasiklin ve nadifloksasin kullanılır. Antibiyotik direncini önlemek amacıyla diğer ilaçlarla birlikte kullanılırlar.
5-Oral antibiyotikler: Papülopüstüler aknede tercih edilirler. Bu amaçla tetrasiklinler ve makrolid grubu antibiyotikler kullanılır. Antibiyotik tedavisine genellikle 3 ay devam edilir. Direnç gelişimini önlemek için diğer ilaçlarla birlikte kullanılırlar.
6-Oral isotretinoin: Şiddetli papülopüstüler veya nodülokistik aknede etkilidirler. Hastanın kilosuna göre alınması gereken toplam doz hesaplanır ve 6-8 aylık bir sürede hastaya verilir. En belirgin yan etkisi deri ve mukozalarda kuruluktur. Kas-eklem ağrıları yapabilir. Karaciğer enzimleri ve kan yağlarını yükseltebileceğinden hastaların belli aralıklarla kan tetkiki yaptırmaları gerekmektedir. Gebelikte kullanımı bebek için tehlikelidir; bu yüzden tedavi boyunca ve tedaviden 1 ay sonrasına kadar hastalar gebelikten korunmalıdır. Ayrıca hastalar yine bu süre boyunca kan bağışında bulunmamalıdırlar.
AKNE VULGARİSİN SEYRİ
Akne vulgaris ergenlik döneminde başlar ve çoğunlukla 23-25 yaşlarında iyileşmiş olur. Nadiren 40 yaşına kadar devam eden olgular da vardır. İz gelişimini önlemek amacıyla tedaviye mümkün olduğunca erken başlanmalıdır.
