El ekzeması, ellerde kuruluk, kızarıklık, kaşıntı, kepeklenmeler şeklinde veya su dolu kabarcıklar ve sulantı gibi belirtilerle karakterize bir deri hastalığıdır. Her iki cinsiyette de görülür ancak kadınlarda daha sıktır. Ev hanımları, inşaat işçileri, sağlık personelleri, kuaförler, diş teknisyenleri, fırında çalışan işçiler el ekzemaları açısından yüksek riskli grubu oluşturmaktadır.
EL EKZEMALARININ NEDENLERİ
El ekzemalarının birçok klinik alt tipi vardır. Ekzema nedenleri klinik tiplere göre farklılıklar göstermektedir. En sık görülen kronik irritan ekzema, sıklıkla su ile aşırı temas, sabun, deterjan, çeşitli çözücü kimyasallar, çimento, lastik eldiven gibi maddelerle uzun süreli temasa bağlı olarak gelişmektedir. Bu maddelere kronik maruziyet, derinin bariyer fonksiyonunda bozulmaya yol açar. Bunların dışında kişisel yatkınlık, güneş maruziyeti, stres, mevsimsel faktörler de farklı ekzema tiplerini tetikleyebilir. Bazen de ekzemaya yol açan neden bulunamaz.
EL EKZEMALARININ BELİRTİLERİ
Hastalık akut ve kronik dönemlerde farklı belirtiler verir. Akut ekzamada ellerde kızarıklık, içi su dolu kabarcıklar, sulantı görülürken kronik ekzemada deride kuruluk, kızarıklık, çatlama, pullanma gibi değişiklikler gözlenir. El ekzemalarının nedenlerine göre farklı klinik alt tipleri vardır.
1-Atopik Ekzema: Kişisel olarak allerjik yatkınlıkla ilişkilidir. Özellikle soğuk ve kuru havalarda ellerde kuruluk, kızarıklık, kaşıntı şeklinde görülür.
2-Dizhidrotik Ekzema: Sıklıkla toplu iğne başı büyüklüğünde kabarcıklar şeklinde görülür. Bazı allerjenlerin temas etmesiyle ya da ağızdan alınmasıyla gelişebilir. Mevsimsel özellik gösterebilir.
3-Numuler Ekzema: Ellerde genellikle madeni para büyüklüğünde, oval ya da yuvarlak, kızarık, üzeri kepekli plaklar görülür. Nedeni çoğu kez bulunamaz. Kuru deri, stres, allerjenler gibi birçok faktörle tetiklenebilir.
4-Allerjik Kontakt Ekzema: Bazı metaller, plastik, kozmetik ürünler, kimyasallar gibi maddelerle temas sonrası gelişen kızarık, kabarık, kaşıntılı lezyonlar vardır.
5-İrritan Kontakt Ekzema: Sabun, deterjan, çözücüler gibi maddelerin deride direkt hasar oluşturmasıyla meydana gelir. Kronik ekzema belirtileri gösterir.
6-Fotosensitif Ekzema: Güneşe duyarlı kişilerde güneş ışığına direkt maruziyet veya yerel ya da ağızdan alınan bazı ilaçların ardından güneşe maruziyet sonrası gelişebilir.
7-Nörodermatit: Strese bağlı kronik kaşıma sonucu meydana gelen ekzemalardır.
EL EKZEMALARININ TANISI
Ekzema tanısı sıklıkla hastanın fizik muayene bulguları ile konmaktadır. Dış etkenlerin tetiklediği düşünülüyorsa nedenin belirlenmesi için yama testleri yapılabilir. Gerekli durumlarda deri biyopsisi alınarak tanı kesinleştirilir.
EL EKZEMALARININ TEDAVİSİ
Ekzemada asıl tedavi, ekzemaya neden olan faktörlerden kaçınmaktır. Bu faktörlere temas gereken durumlarda koruyucu eldivenler kullanılmalıdır. Ellerin bariyer fonksiyonunu korumak için iyi bir nemlendirme sağlanmalıdır. Çoğu hastada yerel tedavi, hastalığın kontrol altına alınmasında yeterli olur. Akut dönemde ıslak pansumanlar ve kurutucu özellikli kremler tercih edilirken, kronik ekzemada yağlı merhemler, derinin kalınlaştığı durumlarda deriyi inceltici kremler kullanılır.
Yerel Kortikosteroidler: Ekzemalarda ilk seçenek tedavi şeklidir. Derideki kaşıntı ve kızarıklıkları baskılarlar. Uzun süreli kullanımda deriyi inceltebilir.
Yerel Kalsinörin İnhibitörleri: El ekzemalarında yerel Takrolimus ve Pimekrolimus kullanılabilir. Kortikosteroidler gibi deride incelme yapmazlar. Uzun dönem kullanımda bazı yan etkileri olabilir.
Lokal Fototerapi: UVB, dar bant UVB, PUVA şeklinde uygulanabilir. Haftada 2 veya 3 seans olacak şekilde uygulanır.
Sistemik Kortikosteroidler: Hastalığın şiddetli olduğu durumlarda kısa süreli kullanılırlar. Hastalık iyileştikçe ilaç dozu doktor tarafından azaltılarak kesilir.
Antihistaminikler: Kaşıntıyı kontrol altına almak amacıyla kullanılırlar.
Diğer Tedaviler: Hastalarda deri bütünlüğünün bozulması, enfeksiyon riskini arttırmaktadır. Enfeksiyon gelişimi durumunda yerel veya sistemik antibiyotikler kullanılır.
EL EKZEMALARININ SEYRİ
El ekzemaları korunmaya dikkat edildiği ve düzenli tedavi uygulandığı durumda kolaylıkla geriler ancak neden olan faktörlerden kaçınma tam olarak sağlanmadığında iyileşme ve tekrarlamalarla giden kronik bir seyir gösterir.
