Travma ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): Ruhun Görünmeyen Yaraları
Travma Nedir?
Travma, kişinin fiziksel veya psikolojik bütünlüğünü tehdit eden, yoğun korku, çaresizlik veya dehşet hissi yaratan olaylar karşısında verdiği doğal bir tepkidir. Travmatik olayın kişide nasıl bir iz bıraktığı; olayın türüne, süresine, kişinin psikolojik dayanıklılığına ve sosyal destek sistemlerine bağlı olarak değişiklik gösterir.
TSSB Nedir?
TSSB, travmatik bir olayın ardından en az bir ay boyunca süren, kişinin işlevselliğini bozan psikolojik bir bozukluktur. Travmadan hemen sonra her birey stres tepkileri gösterebilir; ancak bu tepkiler zamanla azalıp kayboluyorsa bu doğal bir süreçtir. Fakat belirtiler şiddetliyse ve süreklilik gösteriyorsa, TSSB gelişmiş olabilir.
TSSB Belirtileri Nelerdir?
1. Yeniden yaşama: Kâbuslar, flaşbekler (ani geri dönüşler), olayla ilgili görüntülerin zihne istemsizce gelmesi.
2. Kaçınma:Olayı hatırlatan yerlerden, insanlardan ya da durumlardan uzak durma.
3. Negatif düşünce ve duygular:Suçluluk, utanma, yabancılaşma, geleceğe dair umutsuzluk, olayın bazı yönlerini hatırlayamama.
4. Aşırı uyarılmışlık hali: Sürekli tetikte olma, irkilme, uyku bozuklukları, öfke patlamaları, odaklanma güçlüğü.
Kimler TSSB Riski Altındadır?
Çocukluk çağı travmaları yaşayanlar
Daha önce ruhsal rahatsızlık geçirmiş bireyler
Destek sistemi zayıf olanlar (aile/arkadaş desteği eksikliği)
Travma sırasında fiziksel yaralanma geçirenler
* Travma sonrası yalnız kalan veya suçlanan bireyler
TSSB Tedavi Edilebilir mi?
Evet, TSSB tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. Psikoterapi, özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) gibi yöntemler oldukça etkilidir. Bazı durumlarda ilaç tedavisi de sürece eşlik edebilir. Erken müdahale, kişinin yaşam kalitesini yeniden inşa etmesinde büyük rol oynar.
Unutulmamalıdır ki...
Travma sonrası hissettiğiniz duygular anormal değildir; anormal bir olaya verilen doğal tepkilerdir. Kendinize zaman tanımak, profesyonel destek almak ve iyileşmeye izin vermek bu sürecin en önemli adımlarıdır.
**Uzman Psikolog Özlem Demiralp**
📍 Ankara / Polatlı
