Romantik İlişkilerde Tekrarlayan Kalıplar: Bilinçdışı Dinamikler ve Terapötik Farkındalık
1. Tekrarlayan İlişki Kalıpları Nelerdir?
- Aynı türde problemli partnerlerle ilişki kurma
- İlişkide duygusal mesafe veya aşırı yapışma eğilimi
- Terk edilme korkusuyla aşırı fedakarlık yapma
- Tartışmalarda aynı rollere girme (ör. suçlayan–kaçan)
2. Psikodinamik Açıdan Kalıpların Kökeni
Bu kalıplar, genellikle çocuklukta bakımverenle yaşanan ilişkisel deneyimlerin izlerini taşır. Özellikle bağlanma figürleriyle yaşanan eksiklikler, duygusal ihmal, eleştirel tutum ya da kayıplar; bireyin içsel ilişki şablonunu oluşturur. Yetişkinlikte bu içsel şablon tekrar eden ilişki döngülerine neden olabilir.
3. Şema ve İçsel Çocuk Perspektifi
- Cezalandırıcı ebeveyn modu → Eleştiren partner seçimi
- Terk edilme şeması → Kaygılı bağlanma ve yapışma
- Duygusal yoksunluk şeması → Ulaşılmaz partnerlerle ilişki
- Kendilik değersizliği → İlişkide kendini feda etme
4. Terapötik Yaklaşım
- Bağlanma stillerinin belirlenmesi (kaçıngan, kaygılı, güvensiz)
- İçsel çocuk çalışması ve yeniden ebeveynlik
- Duygusal farkındalık ve sınır koyma becerileri
- Şema müdahaleleri: bilişsel yeniden yapılandırma, sandalye çalışmaları
- Sağlıklı ilişki vizyonu oluşturma
5. Klinik Not
Danışanın ilişki kalıplarını fark etmesi, terapötik sürecin en kıymetli adımlarındandır. Bu farkındalık; yalnızca ilişkilerde değil, benlik algısında da dönüşüm yaratır. Terapist, danışanın şema tekrarlarını yargılamadan gözlemlemesine ve güvenli ilişki kurmasına eşlik eder.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
