- Diyabet nedir?
Diyabet; insülin salgılanmasının tamamen veya kısmen eksik olmasıdır. İnsülin direncinin derecesine göre de ortaya çıkabilir. Kronik, endokrin ve metabolik bir hastalıktır.
- Kaç çeşit diyabet vardır?
Diyabetin birden fazla alt sınıflaması vardır. Ancak en yaygın olarak insüline bağımlı yani tip 1 ve insüline bağımlı olmayan tip 2 diyabet görülür.
- Tip 1 diyabet kimlerde görülür?
Tip 1 diyabet genelde çocuklarda daha yaygın görülen bir diyabet türüdür. Pankreas beta hücrelerinin idiopatik, otoimmün harabiyeti sonucu insülin hormonunun vücutta olmamasıdır. Ancak son senelerde obeziteye bağlı tip 2 diyabet görülme oranı da artmıştır.
- Tip 1 diyabetin görülme sıklığı açısından cinsiyete göre farklılık var mıdır?
Ülkemizde hem erkek çocuklarda hem de kız çocuklarda benzer oranlar rapor ediliyor, dolayısıyla cinsiyete bağlı bir ayırım yapmak doğru değildir.
- Tip bir diyabetin görülme sıklığı açısından mevsimsel farklılıklar var mıdır?
Soğuk mevsimlerde ve soğuk bölgelerde görülme sıklığı artıyor. Bunun sebebi de ağır viral ve bakteriyolojik enfeksiyonların diyabet riskini artırmalarıdır.
- Diyabet genetik bir hastalık mıdır?
Kalıtım ile doğrudan diyabet hastalığı geçişi olmuyor ama diyabete yatkınlık genetik geçişli oluyor. Viral enfeksiyonlar, nitrit nitrat gibi madde ilave edilmiş besin tüketimi , ek besinlere erken başlama gibi Çevresel faktörler diyabete zemin hazırlıyor dolayısıyla hastalığın görülme riski artıyor.
Pankreasın adacık hücreleri serbest radikal hasarı bakımından yüksek risk altındadır. Bu sebeple hastalığı oluşturan çevresel etmenlerin azaltılması açısından antioksidanlardan zengin beslenme önemlidir.
Nitrit, nitrat gibi bileşikler de beta hücreleri üzerine toksik etki yapmaktadırlar.
Bebekler için yine ek besinlere başlama zamanı önemlidir. Yaşamın ilk 3 ayında ek besinlere başlama tip 1 diyabet gelişme riskini 2,5 kat artırmaktadır. Yoğun stres de yine sakınılması gereken çevresel faktörlerdendir.
- Tip 1 diyabetlinin beslenmesi nasıl olmalıdır?
Beslenme tedavisi diyabet tedavisinin ana bileşenlerindendir. Aslında tedavide 3 ayaklı bir denge düşünmek gerekir. Bu ayaklardan biri beslenme, diğeri ilaç tedavisi ve üçüncüsü de egzersiz tedavisidir.
Diyabetin beslenme tedavisinin amacı özellikle komplikasyonları en aza indirgemektir. Beslenme tedavisi ile çocukların optimal büyüme ve gelişmeleri sağlanmış, ideal ağırlıkları korunmuş, metabolik parametreleri sağlıklı sınırlar içinde tutulmuş ve genel sağlık düzeyi artırılmış oluyor.
- Diyabetli çocukların beslenme tedavileri ne sıklıkta ayarlanmalıdır?
Diyabetli çocuklarımızın beslenme tedavileri her kontrollerinde gözden geçirilmelidir. Normalde diyabetli çocuklarımızın ayda bir kan şekeri takip defterleri kontrol edilir. Bu kontrollerinde mutlaka diyetisyen ve diyabet hemşiresi de kontrole dahil olmalıdır. Böylelikle hem kan şekeri hem de beslenme tedavisi kontrol edilmiş olur. Ayda bir kontrole gelinemiyorsa da mutlaka 3 aylık kontrollerde beslenme tedavisi gözden geçirilmelidir. Tip 1 diyabet daha ziyade erken yaşlarda ortaya çıktığından, beslenme tedavisi de çocuğun büyüme ve gelişmesine paralel olarak dinamiktir. Bu nedenle beslenme tedavisi sık sık değiştirilmelidir. Ayrıca sık kontrollerle diyabetli çocukların tedavilerine uyumları da artar.
- Diyabetli çocukların beslenme programları nasıl kontrol ediliyor?
Diyabetli çocukların her defter kontrolü ile beraber besin tüketim kayıtlarını da tutmaları gerekiyor. Böylece tüketilen besinlerin etkilerini daha sağlıklı öğrenebiliyorlar ve her kontrol spesifik bir eğitim saatine dönüşmüş oluyor.
