Şema Terapi ile Terk Edilme Şemasını Onarmak
1. Terk Edilme Şemasının Kökleri:
Çocuklukta yaşanan boşanma, hastalık, ölüm, duygusal ihmal gibi olaylar bireyin dünyayı güvenli bir yer olarak algılamasını engelleyebilir. “Herkes gider”, “Sevildiğim insanlar hep beni terk eder” gibi inançlar zamanla şemaya dönüşür. Bu şema, yetişkinlikte ilişkilere güvensizlik, yoğun kıskançlık ve terk edilme korkusuyla yansır.
2. Şemanın Davranışsal Görünümleri:
- Aşırı yapışma ve ilişkide boğulma hissi yaratma
- Terk edilmemek için sürekli fedakârlık yapma
- Terk edilme korkusuyla hiç bağ kurmama
- Partnerin ilgisini kaybettiği her anda yoğun kaygı yaşama
- İlişkide küçük ipuçlarını bile terk edilmenin habercisi olarak algılama
3. Şema Terapi Sürecinde Müdahaleler:
- **Yaşantısal teknikler:** Boş sandalye çalışmalarıyla, bireyin çocuklukta terk edilme yaşantısına döndürülerek o anki duyguları yeniden yaşaması ve tamamlaması sağlanır.
- **Yeniden ebeveynleme:** Terapist, danışanın içsel çocuğuna şefkatli ve koruyucu bir figürle temas eder. Bu süreç, duygusal boşlukları onarmaya yardımcı olur.
- **Şema günlükleri:** Danışan, gün içinde tetiklenen terk edilme hislerini kaydeder ve şemanın hangi durumlarda aktive olduğunu fark eder.
- **Bilişsel sorgulama:** “Beni hep terk ederler” inancı mantıksal olarak sorgulanır ve bireyin bugünkü gerçekliğiyle yeniden çerçevelenir.
4. Şemanın Arkasındaki Duygular:
Terk edilme şeması genellikle yoğun korku, değersizlik, öfke ve çaresizlik gibi duyguları barındırır. Bu duygularla güvenli bir terapötik ortamda temas kurmak, şemanın çözülmesini kolaylaştırır.
5. Güvenli Bağ Kurmanın Önemi:
Terapist ile kurulan güvenli bağ, danışan için onarıcı bir deneyimdir. Terapist, danışanı bırakmayacağını ve duygusal olarak erişilebilir olduğunu tekrar tekrar gösterir. Bu bağ, bireyin terk edilmeye dair algısını yeniden şekillendirir.
6. İlişkisel Farkındalık:
Terk edilme şemasıyla çalışan bireyler, ilişkilerde aşırı tepkisel olabilir. Şema terapi, bireyin şema modlarını tanımasını ve şemanın tetiklendiği anlarda hangi davranış kalıplarına girdiğini fark etmesini sağlar.
Sonuç olarak, terk edilme şeması bireyin ilişki dünyasında güven inşa etmesini zorlaştırsa da, şema terapiyle bu inanç dönüştürülebilir. Güvenli bağlar kurmak, duyguları ifade edebilmek ve içsel çocuğu onarmak bu yolculuğun temel taşlarıdır. Terapist bu süreçte hem duygusal bir eşlikçi hem de yeniden yapılandırıcı bir rehberdir.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
