Geçmişte yaşanan bir sıkıntının bugüne etkileri ne şekilde gerçekleşir? Gündelik sorunların mazideki bir travma ile ilgisi kurulabilir mi? İnsanın bugün yaşadığı problemlere sebep olarak, yakın ya da uzak geçmişte başına gelen olumsuzlukları göstermesi, sorunun kaynağına ulaşmak için yeterli midir? Böyle bir bilince sahip olmak, meseleyi halleder mi? Ya da bu durumun tam tersi olarak danışanın bugün karşılaştığı zorlukların kaynağı, geçmiş yaşantıların da gizli olabilir mi?
Konuyla ilgili bu ve benzeri soruların cevaplarını vermek, kapsamlı bir klinik değerlendirmeyi gerektirse de problem yaşayan insanın farkında olduğu asıl gerçek, çektiği acıdır. En az farkında olduğu veya hiç anlamadığı şey ise, bu acıyı neden çektiği ya da niçin buna bir son veremediğidir. Çekilen sıkıntının sürmesinin nedeni travmatik etkinin devam ediyor olmasıdır. Diğer bir deyişle yaşanan travmatik durum ya da olayların yarattığı olumsuz duygu beyinde depolandığı yer olan limbik sistemden atılamamıştır. Biz şimdiki psikolojik sorunumuza neden olan durumu genellikle anlayamayız. Sadece yaşamakta olduğumuz olumsuz ruh halinin farkında oluruz. İçinde bulunduğumuz ruh hali bize ne tür bir duygu yaşatıyor olursa olsun (kaygı, korku, suçluluk, tediginlik, sıkıntı vs.) bu duygunun güncel bir nedeni yoktur ya da güncel bir neden varmış gibi gözüküyor olsa da yaşadığımız duygunun şiddeti bu nedenle karşılaştırıldığında çok çok abartılıdır.
Bu durumda “niye böyle hissediyorum ve bu duygu tekrar edip duruyor?” sorusu gündeme gelmelidir. “Niye kaygım bir türlü geçmiyor?”, “ne yaparsam yapayım sıkıntımı içimden atamıyorum”, “hayatımda pek çok olumlu şey var ama ben kendimi çok depresif hissediyorum”, “doktorlar hiçbir neden bulamadı ama sırtımda müthiş bir gerginlik var” gibi ifadeleri psikolojik sıkıntıları olan insanlarda çok duyarız. Durumu şöyle ifade edebiliriz; gerçekçi bir güncel nedeni olmayan bu tür olumsuz duygu ve beden duyumu hallerinin tekrar etmesinin ve bir türlü kalıcı bir şekilde geçmemesinin nedeni hayatımız boyunca farklı dönemlerde yaşadığımız travmatik olayların birikmiş duygularının tetiklenmesidir. Bu durumu birikmiş duyguların hatırlanması şeklinde de ifade edebiliriz.. Geçmişte yaşadığımız olumsuz olaylar sadece resimsel ve işitsel olarak hatırlanmazlar, duygular da hatırlanır. Resimsel olarak aklımıza gelmeyen ya da hatırlamadığımız olumsuz bir olayın duygusu hatırlanabilir. Bu yüzden “neden böyle kötü hissettiğimi (sıkıntılı, boş, kaygılı, depresif, isteksiz, yorgun, tükenmiş, suçlu vb.) bilmiyorum ama böyle hissediyorum işte” ifadeleri çokça duyulur. Psikoterapide, çeşitli şekillerde olumsuz ruh halleri yaşamamıza neden olan mevzular belirli bir sistem dahilinde çalışılır. Bu çalışma sürecinde şikayet edilen semptomlar kademe kademe ortadan kalkmaya başlar.
Ercüment Doğan, Ph.D.
Klinik Psikolog
