PROLAKTİN (PRL, SÜT HORMONU, STRES HORMONU) FAZLALIĞI 'na HİPERPROLAKTİNEMİ denir.
Prolaktin (PRL, süt hormonu) nedir?
Prolaktin hormonu beyinin orta bölgesinde yer alan hipofiz bezinden salgılanan bir hormondur. Kısaca PRL şeklinde yazılır.
Prolaktin (PRL) hormonu normal değerleri kaç olmalı?
Prolaktin hormonu kadınlarda adet siklusu içerisinde değişmeler gösterse de yaklaşık olarak değeri 13-15 µg/L civarındadır. üreme çağındaki kadınlarda genellikle 20 µg/L (ng/mL) üzerindeki değerler anormal yüksek kabul edilirler.Prolaktin seviyesi referans değeri en yüksek 25 olan bir hormondur, bu referans değerin üzerine çıkması durumunda Prolaktin seviyesi aşırı yüksek kabul edilir ve tetkik ve tedavi edilmesi gereken bir durumdur.
Hamilelikte aylar ilerledikçe prolaktin hormonu düzeyi de artar ve normalin çok üzerinde değerlere ulaşır.
Erkeklerde genellikle 6-10 µg/L arası değişen değerlerde bulunur.
Prolaktin (PRL) hormonu etkileri nelerdir?
Kadın ve erkek vücudunda prolaktin hormonunun çok çeşitli etkileri, görevleri vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Kadında memelerde süt üretiminin sağlanması
- Cinsel arzu ve istek ile ilgili görevleri vardır.
- Erkeklerde sperm üretim aşamalarında etkileri vardır
Prolaktin (PRL, süt hormonu) yüksekliği belirtileri:
Prolaktin yüksekliği "hiperprolaktinemi" diye adlandırılır.
- Anovulasyon ve adet düzensizliği: adet düzensizliği, Bazen uzun süren aylar boyunca adet görmemeye neden olabilir.
- Gebe veya lohusa olmayan, emzirmeyen kadınlarda memelerden süt yada sıvı gelmesine neden olabilir. Buna galaktore adı verilir.
-memelerde hassasiyet ve ağrı meydana gelebilir.
- Prolaktin yüksekliği kadınlarda cinsel isteksizliğe neden olabilir.
- Vajinada kuruluk ve buna bağlı ilişkide ağrı yapabilir
- Sıcak basması, sinirlilik
- Östrojen ve testosteron hormonlarında düşüklük,
-kemik erimesine (osteoporoz) ,
- Erkeklerde prolaktin hormon yüksekliği göğüsşerde büyüme (jinekomasti), cinsel isteksizlik, sertleşememe gibi belirtilere neden olabilir.
- Her iki cinste de görme problemleri meydana gelebilir.
Teşhis (tanı):
Kan tahlili ile yapılan prolaktin hormon değeri ile prolaktin hormonu yüksekliği veya düşüklüğü belirlenebilir. Bir sonraki aşamada bunun nedenini araştırmaya yönelik bazı diğer hormon tahlilleri veya beyin incelemesi gerekebilir.
Beyinde hipofiz bezinde adenom varlığı prolaktin değeri çok yüksekse (100 µg/L'den yüksek) araştırılır, hipofiz adenomunu gösterme açısından Hipofiz MR, çalışılmalıdır.
-Troid hormon düşüklüğü prolaktin yükselmesine neden olabilir. Bu nedenle tiroid (guatr) hormonları değerlendirilmelidir.
- Hastanın prolaktin yükselmesine neden olabilecek ilaçlar,
-psikiyatrik problemler, (stresde prolaktin artar)
Prolaktin (PRL) yükseliğini nedenleri:
* Prolaktin hormonu yükselmesine neden olan fizyolojik sebepler:
- Gebelik
- Emzirme
- Cinsel ilişki, göğüs uçlarına dokunulması
- Egzersiz
- Stres
- Uyku
* Prolaktin hormonu yükselmesine neden olan ilaçlar:
- Dopamin reseptör antagonistleri ve dopamin sentez inhibitörleri
- Antipsikotik ilaçlar
- Opiat ilaçlar
- Atikonvülzan ilaçlar (epilepsi ilaçları)
- Bazı antihipertansif ilaçlar
- Bazı antihistaminik ilaçlar
- Östrojen içeren ilaçlar (Doğum kontrol haplarında östrojen düşük milktarda bulunduğu için genellikle prolaktin yüksekliğine neden olmaz.)
* Prolaktin hormonu yükselmesine sebep olan hastalıklar:
- Hipotalamus hipofiz aksında hasara neden olan durumlar: Tümör, travma, infiltrasyon gibi nedenler. Hipotalustan hipofize gelen dopamin etkisi ile olan ihhibisyonu engelledikleri için prolaktin yükselir.
- Hipofizde oluşan adenomlar: Prolaktinoma (laktotrop adenom, makroadenom, mikroadenom)
- Bazı sistemik ve kronik hastalıklar
- Akromegali
- Cushing hastalığı
- Hipotroidizm (tiroid hormon düşüklüğü)
- Kronik böbrek yetmezliğği
- Bronkojenik karsinom
- Sarkoidoz
- Göğüs duvarına ciddi travma: Emzirmedeki sinirsel mekanizmaya benzer şekilde prolaktin hormonu yükselmesine neden olur.
İdiyopatik hiperprolaktinemi:
Hafif derecede prolaktin (süt hormonu, prl) yüksekliği olan hastaların bir kısmında bütün araştırmalara rağmen bir neden bulunamaz, bu duruma idiyopatik hiperprolaktinemi denir. İdiyopatik hiperprolaktinomada PRL değeri genellikle 20 -100 ng/mL (mcg/L) aralığındadır.
Prolaktin (süt hormonu) yüksekliği gebeliğe engel midir?
Prolaktin yüksekliği ovulasyonu (yumurtlamayı) engellediği için hamile kalmayı engelleyebilir. Bu durumda öncelikle sebebin araştırılması ve sonuçlarına göre tedavi şeklinin belirlenmesi gereklidir.
Prolaktin (PRL, süt hormonu) yüksekliği tedavisi:
prolaktin yüksekliğinin nedenine yönelik tedavi gereklidir.
Prolaktin hormonu (süt hormonu) yüksekliğinde genellikle dopamin agonisti denilen ilaç tedavileri (brorokriptin, kabergolin) uygulanır.
Eğer hipofiz bezinde prolaktin yükselmesine neden olan büyük bir adenom varsa bazen bu ameliyat uygulanmaktadır. Bu durumların beyin cerrahisi uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir. Her tür tedavi süresince belli aralıklarla kan prolaktin hormonu seviyesi bakılarak takip edilir.
PROLAKTİN (PRL, SÜT HORMONU) DÜŞÜKLÜĞÜ:
Prolaktin hormon seviyesinde azalma meydana gelebilir.Genellikle Dopamin, antiparkinson ilaçlar, hipofiz bezi ile ilgili patolojiler (Sheehan sendromu), pituiter tümörler, kafa travması, bazı enfeksiyonlar, infiltratif hastalıklar gibi nedenlerle oluşur. Kadınlarda doğumdan sonra memelerden süt gelmemesi başlıca belirtisidir.
