Omuz Ağrıları
Omuz ağrıları sık görülen bir kas iskelet sistemi problemidir. Toplumda omuz ağrısı, bel ve boyun ağrılarından sonra üçüncü sırada yer almaktadır. Omuz ağrısı özellikle kolunu kullanarak çalışan kişilerde doktora başvurma nedenleri arasında ilk sıralarda yer alır. Omuz ağrısının sık görülmesinin en önemli nedenlerinden biri omuz ekleminin insan vücudunun en hareketli ve en karmaşık eklemi olmasıdır. Omuz ekleminin etrafında kapsül, ligaman, tendon, bursa ve kaslardan oluşan yumuşak dokular yeralır. Eklemin sağlam bir yapısının olmasını ağırlıklı olarak eklem etrafındaki yumuşak dokular sağlarlar. Bu durumda omuzda yumuşak doku lezyonlarının sık görülmesine neden olur.
Omuz ağrısının nedenleri nelerdir?
En sık karşılaştığımız omuzun kendi yapılarından kaynaklanan omuz ağrılarıdır. En başta omuzun tendonlarını ilgilendiren sıkışma sendromu (impingement) ve rotator kılıf sendromu gelmektedir.
Donuk omuz, tendinitler (bisipital tendinit), tendonlara kireç birikimi ile oluşan kalsifik tendinitler, osteoartrit (kireçlenme), omuz gevşekliği ya da omuzun yarı çıkıkları (subluksasyon), miyofasyal ağrı sendromu denilen omuzun çevresindeki kaslara bağlı zorlanma ağrıları en çok görülen problemlerdir. Omuz çevresi kasların sinirlerinin hasarına bağlı olarak da omuz ağrıları görülebilir ve omuzda kuvvetsizlik, zayıflık daha ön plandadır. İltihaplı romatizmal hastalıkların çoğunda omuz etkilemektedir (romatoid artrit, spondiloartropati, polimiyalji romatika). Ayrıca omuz bölgesindeki kemik ve yumuşak dokulardan kaynaklanan tümöral rahatsızlıklar, enfeksiyonlar da omuz ağrısına neden olabilir.
Daha az karşılaştığımız nedenler ise omuz dışı yapılardan kaynaklanan ağrılardır. Akciğerin üst bölgesinin kanserleri, karaciğer, mide safra kesesi, dalak problemleri, kalp rahatsızlıkları da omuz ağrısı ile karşımıza çıkabilmektedir. Boyun fıtıklarının omuza yayılan ağrı yapması dolayısıyla boyun ağrısı yapan nedenlerle omuz ağrısı yapan nedenlerin sıklıkla karışabileceği unutulmamalıdır.
Sıkışma sendromu (impingement) nedir?
En çok görülen omuz ağrısı nedeni sıkışma sendromudur. Sıkışma sendromu, kolumuzu kaldırmamızı sağlayan kasların tendonlarının ve bu bölgedeki kesenin omuzu oluşturan kemik yapılar arasında sıkışması sonucunda görülür. Elini yukarda kullanan mesleklerde, ev hanımlarında, yüzme ve voleybol gibi spor yapan sporcularda daha sık görülmektedir. Sonuç olarak bu problem omuzu kötü kullanma veya aşırı kullanma hastalığıdır. Bu sendromun önemi gerekli tedavi yapılmaz ve önlemler alınmazsa tendonlarının tamamiyle yırtılmasıyla sonuçlanabileceğidir.
Yakınmalar sıklıkla omuzun ve kolun kullanılması sonucu ortaya çıkar. Zamanla ağrı devamlı olmaya başlar. Özellikle geceleri hastayı uyutmayan ağrı haline dönüşür. Hastanın giyinme soyunma gibi günlük yaşam aktivitelerini etkileyecek düzeye gelir.
Sıkışma sendromunun tedavisi nasıl yürütülür?
Tedavisinde kolu zorlayıcı hareketlerden kaçınılması ve elin baş üzerinde kullanılması önlenmelidir.Eerken dönemde soğuk uygulama (buz paketleri) yanında ağrı kesici ve anti romatizmal ilaçlar kullanılır. Omuza yapılan enjeksiyonlar (lokal aneztezik,steroid,ozon,mezoterapi) ağrının azaltılması ve inflamasyonun geriletilmesinde önemlidir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları impingement sendromunun tedavisinde son derece önemlidir. Termal modaliteler (sıcak uygulama), elektroterapi (TENS,iyontoforez), ultrason ve yüksek yoğunluklu lazer tedavisi (hilterapi) ve fizyoterapist eşliğinde yapılan egzersizi programları ile kontrol altınan alınmaya çalışılır. Bu tedavi programı sonunda omuzun doğru kullanılması ve sıkışmaya yol açmadan omuzun kuvvetlendirilme egzersizlerine devam edilmesi çok önemlidir. Koruyucu tedavi yöntemleri ile yeterli sonuç alınamayan hastalarda cerrahi girişim söz konusu olabilir.
Rotator Kılıf Yırtıkları nedir? Tedavisi nasıldır?
Rotator kılıf yaralanmaları omuzda en sık görülen yaralanmadır. Rotator kılıf tendonlarında kısmi ve tam kat olmak üzere iki tip yırtık tanımlanmaktadır. Rotator kılıf yırtıklarının patofizyolojisi intrinsik ve ekstrinsik teorilerle açıklanmaktadır.İntrinsik avaskülarizasyon (damar yapısının etkilenmesi), sigara kullanımı, kolestrol ve yaşa bağlı gelişen dejeneratif değişiklikler intrinsik sebepler olarak sayılmaktadır. Ekstrinsik nedenlerde ise subakromiyal sıkışma, tekrarlayıcı aktivite,akromion yapısı ve travmalardır. Rotator kılıf hasarlanması sonucu, tendonda tendinozis ile başlayan ve tam kat kalınlık yırtığı ile sonlanan bir dizi değişiklik meydana gelebilir. Yaş ile birlikte sıklığı artış gösterir. İleri yaş grubunda tam kat RK yırtıklarında hastaların bir kısmı asemptomatik (belirti vermeyebilir) olabilir ve >70 yaş bireylerin %50’den fazlasında RK yırtığı vardır. Rotator kılıf lezyonlarının erken tanısı yalnızca tedavi programını kolaylaştırmaz, aynı zamanda hastanın ağrı ile giderek artan hareket kısıtlılığı nedeni ile oluşan yaşam kalitesindeki olumsuzluğu da azaltabilir.Tedavisinde koruyucu (konservatif tedaviler) ve cerrahi tedaviler olabilir. Koruyucu tedaviler arasında fizik tedavi uygulamaları,eklem içi enjeksiyonlar (prp,hiyalüronik asit,ozon) ve ilaç tedavileri olabilir.
Donuk omuz nedir?
Adeziv kapsülit omuz ağrısının sık nedenlerindendir. Omuz ekleminde sinovit ve kapsül kontraksiyonuna bağlı gelişir. Omuzda yaygın ağrı ve hassasiyetle beraber, omuz ekleminin tüm düzlemlerdeki hareketlerini kısıtlar. Uyutmayacak derecede şiddetli omuz ağrısı, günlük işleri yapmayı güçleştirecek ölçüde ağrı ve kolu belli bir noktadan öteye kaldırmak veya döndürmekte güçlük çekilir. İleri vakalarda kişisel temizlik, dolaptan herhangi birşey alma gibi günlük fonksiyonlarını yapmakta zorluk çekebilirler. Donuk omuz 2-3 yıl sürebilen bir hastalıktır. Üç dönemi vardır. Birincisi ağrılı dönemdir ve 1 yıl kadar sürebilir. Bu dönem diğer omuz ve boyun problemleri ile çok sık karışabilen bir dönemdir. İkinci dönem ise omuzun tam olarak donduğu dönemdir. Ağrı azalır fakat hasta günlük yaşam aktivitelerini yapamayacak derecede omuz hareketleri kısıtlanır. Üçüncü dönem ise çözünme dönemidir.
Donuk omuzun tedavisi nasıl yürütülür?
Tedavisinde fizik tedavi modaliteleri, manipulasyon ve egzersizin yanında, ilaç tedavisi ve omuz eklemi içine veya yumuşak dokulara uygulanan enjeksiyonlar yeralır. Fizik tedavi modaliteleri (sıcak uygulamaları, elektroterapi, ultrason, hilterapi) ile ağrının azaltılması, iyileşme sürecinin desteklenmesi sağlanır. Fizyoterapist eşliğinde uygun egzeriz programları, egzersiz cihazlarında yapılan çalışmalar (cpm), su içinde yapılan egzersizler ile omuz eklem hareketlerini açılması ve kolunu günlük yaşamında tekrar kullanması sağlanır.Konservatif tedaviler ile iyileşmeyen vakalarda cerrahi uygulanabilir.
Kalsifik tendinit nedir? Tedavisi nasıl planlanır?
Omuzda şiddetli ağrıya yol açan bir rahatsızlıktır. Bilinmeyen bir nedenle yumuşak dokuda kireç birikimi diyebileceğimiz tendon üzerinde kristallerin çökmesi ile oluşan bir durumdur. Omuz ağrısı zorlayıcı bir aktivite sonrası ani ve şiddetli bir şekilde başlar. Genellikle röntgen filmleri ile tanı konulur. Şiddetli ağrının olduğu dönemde ilaç tedavisinin yanı sıra buz uygulaması ve kalsifik lezyona yapılacak enjeksiyon uygulamaları çok önemli yer tutar. Kronik olgularda ultrason tedavisinin ön planda olduğu fizik tedavi rehabilitasyon programları uygulanır. Ayrıca ESWT (şok dalga tedavisi) uygulaması vardır. Çok dirençli olgularda cerrahi olarak bu kalsifikasyonların çıkarılması gerekebilir.
Omuzun çok sık yerinden çıkmasında ne yapılmalıdır?
Eğer bir omuzda herhangi bir travma olmadan tekrarlayan çıkıklar olmaktaysa bu hastalar çıkığın yönüne göre uygun kasların kuvvetlendirmesini içeren fizik tedavi ve rehabilitasyon programlarından çok fayda görürler. Omuz ağrısı olan genç hastalarda ve sporcularda ilk olarak düşünülmesi gereken problem omuzda bağların gevşekliğine bağlı instabilite dediğimiz çıkmaya eğilimli olma durumudur.
Omuz ekleminde kireçlenme (osteoartrit) nedir?
Yük taşıyan bir eklem olmadığı için omuz ekleminde diz eklemi kadar osteoartrit dediğimiz kireçlenme hastalığı fazla görülmez.Omuz ekleminin hareketi ile ortaya çıkan ağrısı vve hareket kısıtlılığı görülebilir.Tedavisinde fizik tedavi uygulamaları,eklem içi enjeksiyonlar (hiyalüronik asit,ozon,prp) ve egzersizi programları son derece önemlidir.
Omuz ağrılarının değerlendirilmesi nasıl yapılır? Hangi tetkik ve görüntüleme yöntemleri istenebilir?
Omuz ağrılarının çok büyük bölümü yumuşak doku kaynaklıdır. Omuzdaki yumuşak dokuları ve kemik yapıları değerlendirmede omuzun manyetik rezonans (MRI) görüntülemesi detaylı analiz imkanı sağlar. Röntgen filmi (x- ray) daha çok kireçlenmenin beklendiği ileri yaş hastalarında ve travma durumunda istenebilir. Omuz tomografisi de daha nadir olmakla birlikte özellikle ayrıntılı kemik yapının değerlendirilmesinde istenebilir. Sinir etkilenimi düşünülen hastalarda ise EMG tetkiki gerekebilir.Kan tetkikleri ise özellikle romatizmal rahatsızlık,enfeksiyon veya tümöral durum düşünülüyorsa istenebilir. Özellikle yansıyan ağrı düşünülüyorsa diğer organ sistemleri ile ilgili görüntüleme istenebilir (ultrason,ekg,eko,akciğer grafisi).
Omuz ağrılarında fizik tedavi ve rehabilitasyonun önemi nedir?
Omuz ağrısı yapan patolojilerin çoğunda temel tedavi fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarıdır. Ameliyat gerektiren durumlarda ise ameliyat öncesi ve sonrasında fizik tedavi programına almak sözkonusudur. Omuz rahatsızlıklarının uzun süreli kontrolünde, tekrarının önlenmesinde eklemi korumak, zorlayıcı aktivitelerden kaçınmak ve düzenli egzersiz yapmak son derece önemlidir.
