Fibromiyalji ve Miyofasial Ağrı Sendromu
Belirtiler
Fibromiyaljinin başlıca belirtileri şunlardır:
• Yaygın ağrı: Fibromiyalji ağrısı genellikle en az üç ay süren, sürekli ve donuk bir ağrı olarak tanımlanır. Ağrı vücudun her iki tarafında ve belin üstünde ve altında meydana gelirse yaygın ağrı olarak kabul edilir.
• Yorgunluk: Fibromiyalji hastaları uzun süre uyuduklarını söyleseler bile genellikle yorgun uyanırlar. Ağrı sıklıkla uykuyu bozar. Birçok kişide huzursuz bacak sendromu ve uyku apnesi gibi ek uyku bozuklukları bulunur.
• Düşünme zorluğu: “Fibro sis” olarak bilinen bu semptom, dikkati toplamayı ve zihinsel görevlere odaklanmayı zorlaştırır.
Fibromiyalji ayrıca şu rahatsızlıklarla birlikte ortaya çıkabilir:
• Huzursuz bağırsak sendromu
• Kronik yorgunluk sendromu
• Migren ve diğer baş ağrıları
• İnterstisyel sistit, ağrılı mesane sendromu
• Çene eklemi bozuklukları
• Endişe ve depresyon
• Postural taşikardi sendromu
Tanı
Fibromiyalji Sendromu tanısı ancak konusunda uzman bir hekim tarafından konulabilir. Tanı; klinik muayene ve hastanın yakınmalarının değerlendirilmesi ile konulur. Hiçbir özel tanı testi yoktur ve tüm laboratuvar tetkikleri normaldir. FMS’de Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ve radyolojik değerlendirme ile de herhangi bir bulguya rastlanılmaz. Bu testler daha çok diğer hastalıkların ayırıcı tanısı için yapılır.
Bu nedenle tanı genellikle yıllarca gecikmekte, gereksiz birçok tanı için birçok tedavi uygulanmaktadır. Hastalara tanı konulduğunda ise çoğu zaman ağrılarının geçeceğinden umutsuz, ağrılarının varlığına inanılmayan ve sıklıkla aileleriyle sorun yaşayan hastalar haline gelebilirler.
Tedavi
Fibromiyalji tedavileri genellikle ilaç tedavisi ve diğer destekleyici yöntemleri içerir. Amaç; semptomların azaltılması ve genel sağlık durumunun iyileştirilmesidir. Hiçbir tedavi tüm semptomlar için tek başına etkili olmadığından, farklı yöntemleri denemek gerekebilir.
İlaçlar
• Ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler: Doktorunuzun önerdiği parasetamol gibi analjezikler veya ibuprofen gibi nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar faydalı olabilir.
• Antidepresanlar: Depresyon olmasa bile fibromiyalji ağrısını ve yorgunluğunu hafifletebilir, uyku kalitesini artırabilir.
• Antiepileptik ilaçlar: FDA tarafından FMS tedavisi için onaylanan bu ilaçlar nöropatik ağrıyı azaltabilir; yan etkiler görüldüğünde doktorunuza danışmalısınız.
İlaç Dışı Tedaviler
Eğitim: Hastalık hakkında bilgilendirme, tetikleyen ve azaltan faktörlerin fark edilmesi ve öz güvenin artırılması kritik önemdedir. FMS yaşamı tehdit eden bir hastalık değildir; deformite ya da kalıcı engellilik yapmaz ve yaşam süresini kısaltmaz. Düzenli egzersiz ve doğru tedavi ile ağrı kontrol edilebilir bir hale gelir. Hastalık tamamen ortadan kaldırılamasa da alevlenme ve dinlenme dönemleriyle yönetilebilir.
Beslenme: B6 vitamini eksikliği ağrıyı artırabilir. Omega-3 yağ asitleri önemlidir. Sebze-meyve tüketimi ve antioksidan kaynakları (üzüm, yeşil çay) ağrının azalmasına yardımcı olur. Aspartam içeren gıdalardan, gazlı içeceklerden, işlenmiş kırmızı etten (sucuk, salam, sosis) uzak durmak önerilir.
Egzersiz: FMS’de en önemli tedavilerden biridir. Egzersize yavaş başlanmalı; yürüyüş, bisiklet, yüzme gibi aktiviteler tercih edilmelidir. Esneklik ve düşük ağırlıklarla yapılan güçlendirme egzersizleri daha sonra eklenir. Haftada 2–3 kez, günde en az 20 dakika aerobik egzersiz üç hafta içinde yaşam kalitesini artırır. Haftada üç gün 50 dakika yüzme, ağrı ve yaşam kalitesinde yürüyüş kadar etkilidir.
Diğer Yöntemler:
• TENS, kesikli ultrason, interferansiyel akım ve tüm vücut vibrasyon tedavisi gibi fizik tedavi uygulamaları etkili olabilir.
• Meditasyon, yoga, balneoterapi, masaj ve manipulasyon tekniklerinin etkisine dair daha sınırlı kanıtlar vardır.
• Miyofasiyal gevşetme teknikleri, bağ dokusu masajı ve manuel lenf drenaj; yorgunluk, tutukluk, yaşam kalitesi, depresyon, ağrı ve uyku üzerinde olumlu etkiler göstermiştir.
• Uyku düzenlenmelidir; dinlendirmeyen uyku ağrı şiddetini artırır.
Mesleki terapi: Ergoterapistler günlük yaşam aktivitelerinde daha az stres yaratan düzenlemeler önerir.
Psikolojik danışmanlık: Bilişsel davranışçı terapi özellikle fayda sağlar.
Fibromiyalji Egzersizleri
Aerobik egzersizler: Yürüyüş, yüzme gibi. Haftada 2–3 gün, 20 dakika/gün başlanmalıdır.
Germe egzersizleri: Uzun süre oturma ve hareketsizlik kas kısalmasına yol açtığından, haftada 3–4 kez yapılmalıdır.
Güçlendirme egzersizleri: Lastik bantlar, ağırlıklar veya vücut direnciyle yapılabilir.
Su içi egzersizler: Suyun kaldırma kuvveti ve hidrostatik basıncı hareketi kolaylaştırır ve ağrıyı azaltır.
Pilates ve yoga: Yavaş başlanmalı, kontrollü artırılmalı ve bilinçli eğitmen eşliğinde yapılmalıdır.
