Diz protez ameliyatı diz eklemi belirli nedenlerden dolayı hasar görmüş olan hastalarda, hasarlı eklemin yapay bir eklemle değiştirilmesini içeren bir ameliyattır. Diz protezi, ameliyat dışı tedavilere cevap vermeyen ağrı ve hareket kısıtlılıklarını gidermek, stabilite sağlamak ve yaşam kalitesini arttırmak amacıyla uygulanır.
Diz protezine ne zaman ihtiyaç duyulur?
Eklemde osteoartrite (kireçlenme) bağlı ileri derecede yıpranmalar varsa
Eklemin hareketini tamamen kısıtlayan romatoid artrit veya ankilozan spondilit gibi romatizmal hastalıkların varlığında
Kemik tümörlerinde
Diz eklemi enfeksiyonu sonrası hasar kalan hastalarda ve travmalarda diz protezine ihtiyaç duyulabilir.
Diz protezinde operasyon öncesi rehabilitasyon
Diz protezi operasyonunun başarısını arttırmak için rehabilitasyona operasyondan önce başlamak önemlidir. Operasyon öncesi dönemde rehabilitasyona başlamak, operasyon sonrası rehabilitasyonu kolaylaştırmakta, hastanın iyileşmesini ve günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlık kazanmasını hızlandırmaktadır. Bunun için;
Dizin uygun pozisyonlanmasının öğretilmesi
Eklem hareket açıklığı kısıtlılıklarının azaltılması,
Özellikle uyluk ön yüz kaslarına yönelik kuvvetlendirme egzersizleri
Kısalmış veya gerilmiş kaslara yönelik germe egzersizleri
Ameliyat sonrası rehabilitasyon programının öğretilmesi
Akciğer komplikasyonlarını önlemek ve sekresyonun atılmasını sağlamak için solunum egzersizleri ve öksürme yönteminin öğretilmesi önem taşır.
Diz protezi operasyonu sonrası rehabilitasyon
Operasyon sonrası rehabilitasyonun hedefleri;
Yatak istirahatine bağlı olumsuzlukların önüne geçmek
Yeterli ve işlevsel eklem hareket açıklığını kazandırmak
Diz çevresi kasları kuvvetlendirmek
Yürüme ve günlük yaşam aktivitelerindeki bağımsızlığı sağlamak
Hastanın yaşam kalitesini arttırmaktır.
Hastanın cerrah ile koordineli bir şekilde erken dönemde harekete geçirilmesi operasyon sonrası rehabilitasyonun başarısı için önemlidir. Burada uygulanan protezin tipi ve operasyonun yöntemine göre bir program uygulanması gerekir. Ağrının azaltılması, olası komplikasyonların önlenmesi ve eklem pozisyonlama eğitimlerinin verilmesi erken dönemde dikkat edilmesi gereken diğer noktalardır. Bu dönemde sürekli pasif hareket cihazından (CPM) yararlanılır.
Operasyon sonrası birinci gün yatak içi egzersizlere başlanır. Erken dönemde, kalçaları sıkıp üçe kadar sayıp gevşetme, diz arkasını yatağa bastırarak üçe kadar sayıp bırakma, bacak uzatılmış durumdayken ayak bileğini kendine doğru ve ileriye doğru çekerek üçe kadar sayıp bırakma, bacak düz şekildeyken yukarı kaldırarak üçe kadar tutup bırakma şeklinde egzersizler uygulanır.
Hasta önce yatak kenarında oturtulur. Sonrasında yürüteçle ayağa kaldırılır. Başlangıçta verilecek yük miktarı uygulanan protez tipine göre değişir. Diz fleksiyonu 90 dereceye ulaştığında ve hasta transferlerini ve harekete geçmeyi bağımsız yapmaya başladığında taburculuk planlanır. Hastanın evde nelere dikkat edeceği, hangi aktiviteleri yapabileceği ve egzersizlerini nasıl yapacağı hasta ve ailesine öğretilir.
Taburculuk sonrası ayaktan rehabilitasyon programına devam edilir. Kademeli olarak koltuk değneğine geçilir ve yaklaşık altıncı haftaya kadar kullanmaya devam edilir. Altıncı haftadan sonra dirençli egzersizlere başlanır. Koltuk değnekleri önce teke düşürülür, sonra desteksiz yürüme eğitimine geçilir. Operasyon sonrası en az bir yıl süreyle egzersizlere devam edilmesi tavsiye edilir.
Diz protezi sonrası rehabilitasyonda hidroterapi yani su içi egzersiz programından da aktif şekilde yararlanılır. Rehabilitasyon sırasında ağrı ve ödem kontrolüne dikkat edilmeli, gerektiğinde soğuk uygulama ve fizik tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.
