Obsesyon Nedir ?
Bireyin zihnine irade dışı gelen ve zihninden çıkaramadığı fikir, düşünce ve dürtülerdir. İnsanın iradesi dışında zihnine giren bu düşünceler, kişi tarafından saçma ve mantıkdışı olarak değerlendirilir. Ancak bu düşünceler yoğun endişe ve huzursuzluğa ve anksiyete neden olurlar. Halk arasında bu kaygı bozukluğu, vesvese veya takıntı olarak adlandırılır.
Kompulsiyon Nedir ?
Obsesyonların sebep olduğu sıkıntı ve huzursuzluğu olan davranışları ortadan kaldırmak maksadıyla yapılan tekrarlayıcı zihinsel ve düşünsel eylemlerdir.
Obsesif-kompülsif bozukluk veya takıntı - zorlantı bozukluğu, bireyin istemsiz olarak, tekrarlayıcı biçimde aklına gelen ve zihninden uzaklaştırmakta zorluk çektiği, huzursuzluk veren takıntılı düşüncelerle bunlarla başa çıkmak ya da zihninden uzaklaşmasını sağlamak maksadıyla tekrarladığı zorlantılı davranışlar ve zihinsel uğraşılarla kendini gösteren bir kaygı bozukluğudur. Halk arasındaki ismiyle takıntı veya vesvese olarak bilinen obsesif- kompulsif bozukluk psikolojik bir rahatsızlıktır. Yaklaşık her 100 kişiden 2 - 3 ünde görülür.
Herkes hastalanmaktan, fiziki, maddi, duygusal zarara uğramaktan endişelenir ve bunlar gibi durumlara karşı tedbirler alır. Temiz olmak, ihtiyatlı davranmak, tertipli ve düzenli olmayı önemsemek okb belirtisi değildir. Bu rahatsızlıkta kişinin aklına istemediği halde, rahatsızlık verici düşünce, hayaller veya dürtü gelir. Bu düşünce ve hayaller tekrarlayıcı, ısrarcı, kaygı, korku ve endişe verici niteliktedir. Obsesif Kompulsif bozukluğun, ’’obsesif’’ denilen kısmı bu rahatsız edici düşüncelerdir.
Obsesyona örnekler :
- Ocak açık mı kaldı acaba ?
Arabayı kilitlemiş miydim ?
Elim çok kirlendi, temiz olmalı
Eşyalar düzgün değil, simetrik olmalı
Yine günah işledim
Ayıp bir şeyler düşündüm.
Kişi, bu düşünce ve görüntüler zihnine geldiğinde kendisini kötü hisseder ve bu duyguyu hafifletmek için çeşitli davranışlar yapar.
Ocak açık mı kaldı acaba düşüncesi aklına geldiğinde ocağı tekrar kontrol eder
Arabayı kilitlemiş miydim düşüncesi aklına geldiğinde arabayı tekrar kontrol eder.
Elim çok kirlendi düşüncesi aklına geldiğinde elini defalarca yıkar
Eşyalar düzgün olmalı düşüncesi aklına geldiğinde tititz ve simetrik yerleştirir
Yine günah işledim düşüncesi aklına geldiğinde af dilenir.
Obsesif Kompulsif bozukluğun, ’’kompulsif’’ denilen kısmı bu davranışlardır.
Takıntılı düşünceler ve zorlantılı davranışlarla baş etmekte zorlanan birinin bu türden faaliyetleri, onun rutin yaşamındaki görevlerinden alıkonmasına sebep olacak düzeyde bir şiddette meydana gelmeye başlamışsa, takıntılı düşüncelerin beyinde neden olduğu meşguliyeti ve yarattığı duygusal agresyon sona erdirmek için zorlantılı davranışlar gerçekleştirmek hem bir aciliyet hem de bir tür rutin oluşturmaya başlamışsa, o vakit bir uzman tarafından görülmesi gereken, okb olması muhtemel olunduğu söylenebilir.
OKB Bozukluğa Neden Olan Etmenler Nedir ?
Obsesif Kompulsif bozukluğun nedeni tam olarak bilinmemekle beraber, çevresel ve genetik faktörlerin önemli olduğu düşünülmektedir.
Çevresel Faktörler;
Obsesif Kompulsif bozukluk rahatsızlığı olan bireyler çevresinde gerçekleşen olayların anksiyete faktörlerini etkileyip bu hastalığın artmasına sebep olabilir. Bu çevresel faktörler:
Sosyal çevresinde yaşadığı stres
Cinsel tacize maruz kalmak
İş ve okulla ilgili değişiklikler veya sorunlar
Evlilik, göç, çocuk sahibi olmak gibi faktörler
İnsanlarla ilişkilerinde yaşanmış travmalar ve kaygılar
Kişinin sevdiği birisini kaybetmesi
Genetik Faktörler;
İnsan beyninin normal fonksiyonlarının sürdürülebilmesi için beyinde bulunan nöron denen sinir hücrelerine gereksinimi vardır. Elektrik sinyalleriyle iletişim kuran nöronların kimyasallarında oluşan bozulmalar sonucunda Obsesif Kompulsif Bozukluğuna sebep olduğu tespit edilmiştir.
Obsesif Kompülsif Bozukluğun Belirtileri Nelerdir ?
Obsesif kompülsif bozukluğun belirtileri çok çeşitlidir, kişiden kişiye değişkenlik gösterir. En çok karşılaşılan başlıca takıntı ve kompülsiyonlar şunlardır:
Kontrol kompülsiyonları
Fırınlı ocak, ütü, gibi eşyaların açık ya da kapalı olduğunun kontrol edilmesi. Katıca bir rutine sahip olmak, hata yapmaktan korkmak, hata nedeniyle kendinin ve başkalarının zarar görmeyeceğinden mutlak emin olmaya çalışma davranışları...
Kirlenme obsesyonları
Pislik ve mikrop bulaşacağına dair yersiz kaygılar, hayvanlarla temas etmeye dair kaygılar, hastalanma endişeleri, kendisine veya başkalarına pislik, mikrop bulaşmasından korkmak...
Dokunma kompülsiyonları
Kötülük savar olarak görülen bir eşyaya dokunmak için zorlantılı davranışlar, el sıkışmayı ve kapı tokmağına dokunmayı istememe...
Hastalık obsesyonları
Ölümcül bir hastalık kapmaktan korkma
Cinsel obsesyonlar
İradesiz şekilde kurulan ve endişe yaratan cinsel fanteziler, yasaklanmış veya kişi tarafından sapıkça bulunan cinsel içerikli düşünceler, eşcinsel ilişki kurmaya ve kendinin eşcinsel olabileceğine dair endişeler...
Dini obsesyonlar
Doğru yanlış, günah sevap, iyi kötü gibi ikili düşüncelerle ilgili olma, kutsal sayılan şeylere saygısızlık ettiğine dair kaygılar, günahkar ve cehennemlik olma endişeleri, din, cinsellik veya şiddet ile ilgili istenmeyen düşünceler...
Temizleme yıkama kompülsiyonları
Aşırı el yıkama, temizliği belirli ritüellere bağlı kalarak yapma, temizlikten yeterince tatmin olamama ve temziliğe tekrardan başlama davranışları, tekrar yıkanma ve ellerini yıkama...
Sıralama düzenleme kompülsiyonları
Sıra, düzen ve simetri konusunda aşırı titiz davranışlar, eşyaların aşırı düzenli ve simetrik durmasını sağlamak amacı için kaygı duyması, daima bir şeyleri belli bir şekilde düzenleme, belirli sıraya göre yemek yemek...
Sayma kompülsiyonları
Belirli bir davranışı muhakkak belirli bir sayıya kadar yapma, bazı nesneleri mutlaka belirli sayıda tutmaya yönelik zorlantılı davranışlar, günlük işleri yaparken içinden ya da yüksek sesle sayı sayma,
Tekrarlama kompülsiyonları
Bazı kelimeleri, cümleleri ya da duaları tekrarlama, genelde rahatsız edici olan, zihninden çıkmayan ve uykusunu bölen kelimelere, görüntülere ve düşüncelere takılıp kalmak...
Biriktirme saklama kompülsiyonları
Hobi amacı dışında ve manevi değeri olan eşyanın saklanması dışında, gereksiz ve değersiz nesneleri saklama, biriktirme, düzenleme ve sınıflandırmaya yönelik zorlantılı davranış, değersiz şeyleri toplama ve biriktirme
Sakınma obsesyonları
Kişinin kendisine veya başkalarına zarar verecek düşünceler içinde olması, birisine zarar verebileceği düşüncesine inanmak...
Yukarıda yapılan tanımlar neticesinde, takıntılı düşünceler ve fikirlerin insanın günlük yaşantısını negatif yönde etkilemesi ve rutin aktivitelerini kısıtlayacak seviyeye gelmesi durumunda kaygı bozukluklarından Obsesif Kompulsif Bozukluk olarak isimlendirilen bir psikolojik hastalık teşhisi konulmaktadır.
