Doktorunuz sorular sorarak ve bir göz muayenesi ile başka problemler olmadığını ve sizde hangi tip makula dejenerasyonu olduğunu belirleyebilir. Kuru tip dejenerasyonun bazı tiplerinde yaş tipe dönüşme riskini azaltabilecek bazı özel vitamin kompleksleri koruyucu olarak önerilebilir. Yaş tip tanısı konursa doktorunuz göz içi ilaç enjeksiyonu veya lazer tedavisi önerebilir.
Tıbbi öykü
Şikayetleriniz ve tıbbi hikayeniz görme kaybınızın muhtemel sebeplerini belirleyebilir. Doktorunuz, şikayetlerinizi ve bunların ne zamandır sürdüğünü, ailenizde makula dejenerasyonu olup olmadığını sorabilir. Makula dejenerasyonu yaşlı, açık renk saçlı ve açık tenli insanlarda daha sık görüldüğünden, doktorunuz yaşınız, cilt ve saç renginiz hakkında notlar alabilir.
Rutin Göz Muayeneleri
Doktorunuza her gittiğinizde birtakım problemleri kontrol etmek için bazı rutin testlerden geçebilirsiniz. Görme keskinliği, göz tansiyonu, rutin ön ve arka segment muayeneleri ve retinanızı görüntülemeye yarayan OCT (optik koherens tomografi) testleri yapılabilir. Bazen retina anjiografis (FA)i gerekebilir.
Floresein anjiografi (FA) yaş tip makula dejenerasyonunu doğrulayabilecek olan retina fotoğraflarıdır. Bu işlemde renkli bir boya damardan verilir, göze giderek retinadaki herhangi bir sıvıyı belirginleştirmeye yarar. Bu işlem sırasında ardısıra fotoğraflar çekilir.
Amsler grid – Kareli çizgiler ve ortada koyu renkli nokta- görmenizdeki bir çarpıklaşmayı gösterir. Hastalığın erken belirtisini tespit etmenizi sağlar.
OCT: Optik koherens tomografi: Makülanın histolojik kesitini alır ve özellikle yaş tipte en önemli ipuçlarını bize sunar. Tedavi kararında son derece etkilidir.
GÖRMENİZİ KORUMAK
Görmenizi korumak için yapabileceğiniz iki şey, gözlüklerinizde özel filtreler kullanmak ve doktorunuza düzenli olarak gitmektir. Makula dejenerasyonu hızlıca kuru tipten yaş tipe ilerleyebileceğinden, herhangi bir sızıntının lazerle erken tedavisi için düzenli takip şarttır. Bir Amsler grid, görmenizi günlük olarak test etmenizi sağlar. Tek gözünüzü kapatıp, biriyle yakın gözlüğünüz takılı olarak ortadaki noktaya bakarken çizgilerde kırılma, eğilme veya karanlık bulanık alanlar oluşuyor mu?
“Kötü” ışığı süzün
Ultraviyole (UV) ışık yüksek enerjili, kısa dalgaboylu, güneşten gelen bir ışıktır. UV’ye fazla maruz kalmak, makula dejenerasyonu riskinizi artırabilir. Özel güneş gözlükleri alarak veya kendi gözlüğünüzü UV filtresiyle kaplatarak gözlerinizi koruyabilirsiniz.
Doktor Takibi
Kuru tipte kendinizi düzenli olarak takip etmeniz (amsler grid – kareli kağıt testleri ile) önemlidir. Herhangi bir kötüleşme olduğunda hemen doktorunuza başvurunuz. Sorun olmasa bile ortalama 6 aylık aralarla takip önerilecektir. Yaş tip varlığında ise aylık takipler son derece önemlidir. Uygulanan tedaviye alınan cevabın değerlendirilmesi ve yeni tedavilerin uygulanması açısından bu aylık kontrolleri ihmal etmemek gerekir. Doktorunuz, daha önce yapılan testleri tekrarlayacaktır.
Görmenizi her gün test edin-Amsler grid (Kareli kağıt) testi
Görmenizi bir Amsler grid ile test etmek, günlük olarak yapabileceğiniz, basit, beş saniyelik bir kontroldür. Size verilen kareli kağıtta otradaki siyah noktaya bakarken etraftaki çizgilerde bulanık alanlar veya çizgilerde dalgalanma veya kırık çizgiler görmeniz makula dejenerasyonunu ortaya çıkarabilir. Bu testi yakın gözlüğünüzü takarak ve her iki göz için ayrı ayrı yapmalısınız.
Amsler Gridin Kullanımı
Amsler gridi kolayca görebileceğiniz bir yere asın
Amsler gridden bir adım ötede durun.
Gözlüklerinizi takıp, bir gözünüzü kapatın ve ortadaki siyah noktaya odaklanın.
Siyah lekeler veya dalgalı çizgiler gibi görme değişikliklerinizi not alın.
Yukarıdaki aşamaları diğer gözünüzle tekrarlayın
Herhangi bir değişiklik fark ettiğinizde doktorunuza başvurunuz.
TEDAVİ:
Göz İçi İlaç Enjeksiyonları: Yaş tip maküla dejenerasyonunda kullanılan bir yöntemdir. 2004 yılından sonra göz içine anti-VEGF etkili ajanlardan Avastin (Altuzan) ve Lucentis uygulanmaktadır. Bu ilaçlar maküla dejenerasyonunun yaş tipinin tedavisinde yeni bir devrim niteliğindedir. Tedavide ilk 3 ay ayda bir enjeksiyon yapılır, sonrasında ise aylık kontroller sırasında eğer lezyonun hala aktif olduğu düşünülürse gerektikçe tekrar enjeksiyon yapılır. Bu şekilde mevcut görmenin korunması ve bir miktar görmede artış sağlanabilmektedir. Kontrollerde rutin muayene ile OCT testleri tekrarlanır. İşlem sonrası antibiyotik damla kullanmanız gerekebilir. Doktorunuzun uyarılarına dikkatle uymalısınız.
Fotodinamik tedavi (PDT)
Bu laser tedavisi özellikle polipoid koroidal vaskülopati denen özel bir maküla dejenerasyonu tipinde tercih edilen bir yöntemdir. Laser uygulaması öncesinde 10 dakika süreyle kolunuzdaki bir damardan ilaç infüzyonu yapılır, verilen bu ilaç uygulanacak laser ışını ile etkin hale gelir ve damarların kapanmasını sağlar. İşlem hasta ve doktor açısından zor olmayan bir işlemdir. Laser tedavisi sonrasında 48 saat süre ile güneş ışığı ve şiddetli ışıklardan kaçınılmalı ve gerektiğinde özel bir koruyucu gözlükle ve tüm deri giysilerle olabildiğince kapatılarak dışarı çıkılmalıdır. Bu konuda doktorunuzun tavsiyelerine özenle dikkat etmeniz gereklidir.
Tekrarlayan tedaviler gerektirebilir.
Laser fotokoagülasyon:
Çok seyrek olarak sarı noktanın merkezinin dışında lezyon varlığında tercih edilebilen bir tedavi yöntemidir. Eskiden eldeki tek tedavi yöntemi bu iken, haraplayıcı olduğundan ve nüks etme riski %50 olduğundan diğer tedaviler gündeme geldikten sonra çok az taraftar bulmaktadır.
GÖRME DEĞİŞİKLİKLERİNE UYUM SAĞLAMA YOLLARI
Birçok araç veya “düşük görme yardımı araçları”, daha iyi görmenize veya görme kaybına adapte olmanıza yardım eden insanlar uyum sağlamanıza yardımcı olacak ipuçları verebilir. Birçok kitaptaki başlıklarda “kör” sözcüğünün yer aldığını hatırlayın. Siz kör olmasanız da, bunun sizi durdurmasına izin vermeyin. Uzanıp almayı öğrenmek zor olabilir, ancak ödüllerin ölçülemez değerde olduğunu göreceksiniz.
Düşük görmeye yardımcı araçlar
Birçok araç, günlük hayatınızı kolaylaştırabilir ve daha bağımsız olmanızı sağlayabilir. Bunlar çoğunlukla okuma, yemek pişirme, dikiş dikme gibi yakın işler içindir. Harfleri ve numaraları büyüterek okunmalarını kolaylaştırır. Veya diğer duygularınıza kullanmanıza yardım ederler. Konuşan kitaplar ve hesap makineleri gibi.
Geleceğe Umutla Bakmak
Ufuktaki bilimsel gelişmeler bir gün makula dejenerasyonunun tedavisini önlenmesini kolaylaştırabilir. Yeni ilaçlar ve gen tedavileri geliştirilmektedir. Daha fazla bilgi için doktorunuza danışın.
AKTİF KALMAK
Bir görme kaybı yaşamak, hayat tarzınızda bazı değişiklikler yapmanız anlamına gelebilir. Ancak, bu sevdiğiniz faaliyetleri bırakmak için bir sebep değildir. Arkadaşlarınızın ve ailenizin desteği ve düşük görme yardımı araçları ile, hayatın sunduğu en güzel şeylerin bazılarının tadını çıkarmaya devam edebilirsiniz.
