Makatta yanma, batma, sızı veya acı hissi birçok kişinin günlük yaşam kalitesini bozan yaygın bir şikayettir. Bazı durumlarda hafif ve geçici olabilirken, bazen de altta yatan önemli bir anorektal hastalığın ilk belirtisi olabilir. Doğru tanıya ulaşmak için şikâyetin süresi, şiddeti, tuvalet sonrası artıp artmadığı ve eşlik eden diğer bulgular dikkatle değerlendirilmelidir.

Bu yazıda, makatta yanma ve batma hissinin en sık görüldüğü hastalıkları, ayırt edici özelliklerini ve ne zaman doktora başvurulması gerektiğini detaylı şekilde ele alıyoruz.

1. Hemoroid (Basur)

Makatta yanma hissinin en sık nedenlerinden biri hemoroiddir. Damar yastıkçıklarının genişlemesi sonucu ortaya çıkan bu hastalıkta:

Belirtiler:

• Tuvalet sonrası damla damla taze kırmızı kan

• Makat çevresinde şişlik ve dolgunluk hissi

• Kaşıntı ve yanma

• Uzun süre oturmada rahatsızlık

• Orta şiddette sızlama tarzı ağrı

Yanma, genellikle hemoroid dokularının tahrişi veya iltihabına bağlı gelişir.

2. Anal Fissür (Makat Çatlağı)

Makatta batma ve “cam kesiği gibi keskin” ağrı varsa, çoğunlukla anal fissür düşünülmelidir.

Ayırt edici belirtiler:

• Tuvalet sırasında keskin ve dayanılmaz ağrı

• Ağrının tuvaletten sonra saatlerce sürmesi

• Az miktarda parlak kırmızı kan

• Makat kaslarında ciddi spazm

• “Oturamıyorum” hissi

Anal fissürde yanma hissi çoğu zaman çatlak bölgesinin tahriş olmasına bağlıdır.

3. Perianal Apse

Daha derin ve şiddetli bir ağrı ile birlikte yanma ve zonklama varsa, perianal apse ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır.

Belirtiler:

• Gece artan zonklayıcı ağrı

• Makatta şişlik, kızarıklık ve ısı artışı

• Yüksek ateş

• Oturma güçlüğü

Bu durum acil tedavi gerektirir.

4. Perianal Fistül

Bir apsenin boşalmasından sonra gelişen fistüller, özellikle akıntı ile birlikte yanma ve tahriş hissine neden olur.

Belirtiler:

• Sürekli veya aralıklı akıntı

• Kötü koku

• Yanma ve tahriş

• Tekrarlayan apseler

5. Dermatit, Egzama ve Alerjik Reaksiyonlar

Cilt yapısının bozulduğu durumlarda makatta yanma ve batma hissi ön plandadır.

Görülebilecek belirtiler:

• Kaşıntı

• Kızarıklık

• Islaklık veya pullanma

• Tahriş sonucu yanma

Bu tablo genellikle deterjanlar, sabunlar, ıslak mendiller veya terleme ile tetiklenir.

6. HPV (Kondilom)

HPV’ye bağlı kondilomlar (siğiller) makatta yanma ve batma yapabilir.

Belirgin özellikler:

• Pütürlü, kabarıklık hissi

• Kaşıntı

• Hafif yanma ve akıntı

Tedavi edilmezse yayılma eğilimindedir.

7. İshal, Kabızlık ve Tuvalet Alışkanlıkları

İshal, sık tuvalete çıkma ve ıslak temizlik; kabızlık ise sert dışkılama nedeniyle makat bölgesini tahriş eder.

Bu durumda:

• Yanma

• Batma

• Sızı

• Hafif kanama

gibi belirtiler görülebilir.

8. İnflamatuvar Bağırsak Hastalıkları (Crohn / Ülseratif Kolit)

Bu hastalıklarda makatta yanma ve batma, genellikle fistül ve çatlak gelişimine bağlıdır.

Makatta Yanma ve Batma Hangi Durumlarda Ciddidir?

Aşağıdaki belirtilerden biri varsa mutlaka uzman değerlendirmesi gerekir:

• Gece artan şiddetli ağrı

• Yüksek ateş

• Kötü kokulu akıntı

• Tuvalet sonrası uzun süren keskin ağrı

• Tekrarlayan kanama

• Şikâyetlerin 3–5 günden uzun sürmesi

Doktor Değerlendirmesi Neden Önemli?

Makatta yanma ve batma birçok hastalığın ortak belirtisidir. Hemoroid ile fissür arasındaki ayrım bazen zor olabilir ve gecikmiş tedavi sorunu kronikleştirebilir. Bu nedenle en doğru yaklaşım, uzman muayenesi ile altta yatan sebebi netleştirmektir.

Makatta yanma ve batma hissi; hemoroid, anal fissür, apse, fistül, dermatit ve HPV gibi birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir. Şikâyetin süresi ve şiddeti arttıkça profesyonel değerlendirme daha da önem kazanır. Uygun tedavi ile bu belirtiler kısa sürede kontrol altına alınabilir.