Kanser Nedir
Kelime anlamı olarak kanser, bir organ veya dokudaki hücrelerin düzensiz olarak bölünüp çoğalmasıyla beliren kötü urlara denir. Genel anlamda ise kanser vücudumuzun çeşitli bölgelerindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalması ile oluşan 100’den fazla hastalık grubudur. Bütün kanser tipleri vücudun temel yaşam ünitesi olan hücrelerimizden gelişirler. Kanser (cancer) terimi, tıbbın babası olarak bilinen Yunan fizikçi Hippocrates (MÖ 460-370) tarafından oluşturulmuştur. Vücudumuzdaki sağlıklı hücreler bölünebilme yeteneğine sahiptirler. Ancak, kas ve sinir hücrelerinde bu özellik bulunmaz. Ölen hücrelerin yenilenmesi ve yaralanan dokuların onarılması amacıyla bu yeteneklerini kullanırlar. Yaşamın ilk yıllarında hücreler daha hızlı bölünürken, erişkin yaşlarda bu hız yavaşlar. Her hücrenin hayatı boyunca belli bir bölünebilme sayısı vardır. Sağlıklı bir hücre ne kadar bölüneceğini bilir ve gerektiğinde ölmesini de bilir. Buna apoptosis yani hücrenin programlı ölümü denir. Vücudumuzun en küçük yapı taşları olan hücrelerin fonksiyon ve çoğalmaları normalde vücudun kontrolü altındadır. Kanser, bir takım genetik değişiklikler sonucunda bu kontrolün bozulması sonucu ortaya çıkar. Zamanla kanserli hücrelerin sayısı artar ve oluşan tümör yakın çevresindeki yapı ve organları istila eder (lokal invazyon). Organın çalışması bozulur ve vücudun zararına çalışmaya başlar. Bir süre sonra kanserli hücreler kan ve lenf damarları içine girerek bu damarlar içinde dolaşmaya başlarlar . Dolaşan kanserli hücreler zaman içinde karaciğer, akciğer gibi uzak organlara yerleşerek hastalığın buralara sıçramasına neden olur (uzak metastaz).
Sindirim Sistemi Kanserleri
Dünya’da görülen 14 milyon kanserin, 3,5 – 4 milyonu sindirim sistemi grubu kanserleridir. Kalın barsak, mide, yemek borusu ve pankreas kanseri en sık görülmektedir. Türkiye’de her yıl 175 bin civarında kanser vakası görülmektedir. Bunun % 20’si sindirim sistemi kanseridir. Her sene 40 bin kişinin hayatını ve ailelerinin hayatını etkileyen kanser türleri konuşuluyor. Gastrointestinal kanserlerin ilk belirtileri genellikle belirsiz olup, genellikle ileri evrede ciddi belirtilere yol açtıkları için çoğu kez geç aşamada tanı konulmakta ve tedavi şansının bu nedenle azalmaktadır. Radyasyon yayan telefonlardan baz istasyonlarına, rafineleştirilen (işlenen) yiyecek, içeceklerden giyeceklerimize kadar hepsinin taşıdığı karsinojenler kansere neden olmaktadır. Sindirim sistemi kanserlerinde korunma sağlanabilmekte, erken tanı ve tedavi yüz güldürmekte, kanser tedavi edilebilmektedir. Sindirim sistemi cerrahı, radyasyon ve medikal onkoloji hekimleri ile ekip çalışması gerekmektedir. Kanserin erken evrelerde teşhis edilmesi ya düzenli kontrol ile mümkün ya da hastaların kendilerini gözlemlemesi ve yaşadıkları bir takım sıkıntıları önemsemeleri sonucunda hekime başvurup muayene olmaları iledir.
Belirtiler
• Yutma güçlüğü, uzun süren kusma/bulantı,
• Uzamış ishal veya kabızlık,
• Barsak hareketlerinde düzensizlik,
• Koyu renkli veya kanlı dışkı,
• Uzun süreli karın ağrısı veya baskı hissi,
• Açıklanamayan kilo kaybı varsa
• Ve ailede barsak kanseri veya hastalığı hikayesi mevcutsa mutlaka detaylı değerlendirme yapılmalıdır.
Onkolojik cerrahi nedir ?
Sindirim sistemindeki organlarımızın değişik hastalıklarında ilgili organın tamamını veya bir bölümünü çıkarmak gerekebilir. Mide ülserinde midenin, kalın barsak divertikülü için kalın barsağın bir kısmının çıkarılması gibi. Bu hastalıklarda ilgili organın bir bölümü veya tamamının çıkarılması yeterlidir. Oysa aynı organın kanseri için ameliyat yapıldığında sadece organın çıkarılması yeterli olmaz. Bunun yanı sıra kanserin yayılma olasılığı olan tüm lenf bezlerinin çıkarılması gerekir. Bunun için mide kanserinde DII lenfadenektomi, kalın barsağın son kısmının kanserlerinde ise total mezorektal eksizyon adı verilen lenf bezlerinin temizlenmesi işlemi yapılmalıdır. Bu prensipler uygulandığında çoğu zaman sonuçlar daha iyidir.
Kanserli bir hastada hastalığın seyrini neler belirler ?
Sindirim sistemi (mide, kalın barsak…gibi) kanseri nedeniyle ameliyat edilen hastaların bir kısmı uzun yıllar sorunsuz olarak yaşamaktadır. Hastaların bir bölümünde ise hastalık ameliyatı takip eden ilk beş yıl içinde karaciğer, akciğer gibi uzak organlara sıçramakta (uzak metastaz) veya karın içinde ilk ameliyatın yapıldığı bölgede tekrarlamaktadır (lokal nüks). Bu durum hastanın yaşam süresi ve kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.
Klinik Süreç
Kanserle ilgili faktörler
1. Kanserin evresi,
2. Kanserin yeri,
3. Kanserin yayılım derecesi,
4. Kanserin yapısı,
5. Kanserin mikroskop ile değerlendirilebilen birtakım özellikleri.
Tedavi ile ilgili faktörler:
1. Yapılan ameliyatın onkolojik yeterliliği,
2. Ek tedavi varlığı.
Diğer faktörler:
1. Hastanın yaşı,
2. Kan verilmesi,
3. Eşlik eden hastalık varlığı,
4. Genetik faktörler sonuçları etkilemektedir.
Kanser hastasında cerrahi tedavinin amaçları nedir ?
1. Hastalığın ortadan kaldırılması,
2. Hastanın olabildiğince uzun yaşatılması,
3. Hastanın şikayetlerinin giderilerek yaşam kalitesinin sağlanması.
Kanser hastasında ideal ameliyat nedir ?
1. Küratif rezeksiyon: Ameliyat bitiminde kanserli organın yayılma olasılığı olan lenf bezlerini de içerecek şekilde geride herhangi bir kanserli doku bırakmadan, temiz cerrahi sınırlarla birlikte çıkarılması işlemidir. Kanserli bir hastada ideal ameliyat şekli budur.
2. Palyatif rezeksiyon: Her zaman küratif rezeksiyon yapılması mümkün olmaz. Bazı hastalarda kanserli organ çıkarılmasına rağmen geride kanserli dokular kalır.
3. Palyatif ameliyat: Bazen kanserin olduğu organ hiç çıkarılamaz, sadece hastanın şikayetlerini azaltıcı bir işlem yapılır.
Küratif rezeksiyon neden önemlidir ?
1. Hastalığın ortadan kaldırılması sağlanır:
Kanser cerrahisi sırasında hastanın yararına olabilecek her şey mutlaka yapılmalıdır. Yayılma olasılığı olan tüm lenf bezlerinin çıkarılması, kanser başka organları tutmuş ise temiz sınırlar sağlayacak şekilde ameliyatın genişletilmesi gibi. Bu işlemler yapılabilirse hastaların önemli bir kısmında geride hiç kanser bırakılmaması sağlanabilir.
2. Ek tedavilerin başarı şansı artırılır:
Ameliyat sırasında geride gözle görünen kanserli doku bırakılmayan bir hastada patoloji raporuna bakılarak bazı hastalarda kemoterapi veya radyoterapi gibi ek tedaviler uygulanması gerekebilir. Ek tedavi gereken hastada küratif rezeksiyon yapılmış ise sonuçlar daha iyidir.
