Kronik Yorgunluk Mu, Duygusal Tükenmişlik Mi? Ayırıcı Psikolojik Değerlendirme
Kronik Yorgunluk ve Duygusal Tükenmişliğin Ayırıcı Noktaları
1. Enerji Kaybının Doğası:
- Kronik yorgunlukta bedensel bir halsizlik ve tıbbi açıklamalar aranır.
- Duygusal tükenmişlikte zihinsel, duygusal ve motivasyonel düşüş ön plandadır.
2. Sabah Kalkma Güçlüğü:
- Fiziksel yorgunlukta uyku sonrası kısmi toparlanma olur.
- Tükenmişlikte, kişi yeni güne başlamak istemez.
3. Anlam Kaybı:
- Tükenmişlikte kişi yaptığı işten, ilişkilerden ve hayatından keyif almamaya başlar.
Duygusal Tükenmişliğin Belirtileri
- Sürekli sinirlilik, sabırsızlık
- Zihinsel bulanıklık ve konsantrasyon güçlüğü
- Sosyal geri çekilme ve içe kapanma
- Empati yoksunluğu ve duygusal düzleşme
- İşlevselliğin azalması, sorumluluklara karşı ilgisizlik
Risk Faktörleri ve Nedenler
- Mükemmeliyetçilik ve aşırı sorumluluk alma
- Duygusal yükü yüksek mesleklerde çalışmak (sağlık, eğitim, bakım hizmetleri)
- Sürekli performans baskısı ve takdir görmeme
- Uzun süreli stres, bakımveren tükenmesi, ihmal edilmiş kişisel ihtiyaçlar
Terapötik Müdahaleler
1. Psikoeğitim: Tükenmişliğin normal bir süreç olduğunu ve iyileşmenin mümkün olduğunu anlatmak.
2. Duygusal Farkındalık: Yorgunluğun altında yatan duygulara temas (kırgınlık, hayal kırıklığı, değersizlik).
3. Anlam ve Değer Çalışmaları: Danışanın hayatındaki kişisel anlamları yeniden inşa etmesine yardımcı olmak.
4. Öz bakım planı: Bireyin sadece dinlenme değil, duygusal ve zihinsel ihtiyaçlarına da zaman ayırmasını teşvik etmek.
5. Gerekirse tıbbi yönlendirme: Kronik yorgunluk sendromu ihtimali dışlanmalıdır.
Sonuç
Her yorgunluk dinlenerek geçmez; bazıları duyguların yüküdür. Tükenmişlik, modern bireyin görünmez düşmanıdır. Terapötik süreç, bu yorgunluğun adını koyar, anlamını çözer ve yeniden güçlenmenin yollarını inşa eder.
Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
