Katarakt göz içindeki şeffaf tabii lensimizin bulanıklaşması, bir nevi kirli camdan bakmak gibidir. Bu bulanıklaşma ışık hassasiyeti,uzak-yakın görme zorluğu,renk ayırım zorluğu,derinlik kaybı,ışık kaynaklarını çift hatta birkaç görme,kamaşma gibi şikayet ve bulgular yaratır.
A. Katarakt Nedenleri
Katarakt tipik olarak kendi göz içi merceğimizin yaşlanma sonucu opaklaşmasıdır.Hayat boyunca lens (mercek) içinde yeni optik kablolar ürer.Kapalı bir ortam olan mercek gittikçe sıkışır ve sertleşir.İlk başta sadece uyum gücünü 45 den sonra etkileyen bu sertleşme ile birlikte bir noktadan itibaren lens içinde bir bulanıklaşma,sararma başlar.
Zamanla ilerler ve retina üzerine düşen ışığın önce kalitesini bozar,daha ileri safhada ışığın geçişini engeller.Bu şekilde gelişen kesafete Yaşa Bağlı Katarakt denir.
Kalıtımsal meyil söz konusu olmakla birlikte,kötü beslenme,kronik hastalıklar,sigara riskleri arttırmaktadır. Ultraviolet ışığa maruz kalmak katarakt riskini çok arttırdığından UV blokajlı güneş gözlükleri ve kasket kullanımı tavsiye olunur.
Bunun dışında delici veya künt darbeler de kataraktı tetikleyebilir.Ayrıca başka bazı faktörler de normal kataraktın daha erken gelişmesine sebep olabilirler. — mesela zararlı kimyasallar veya radyasyon ; kortizon kullanımı;şeker hastalığı,alkolizm.
Yüksek doz antioxidan,A, C, E vitaminleri ve Seleniumun katarakt gelişimini yavaşlatabileceğini düşüşündüren çalışmalar var.
Bazı bebekler konjenital katarakt (doğumsal) ile doğarlar.Bu bebeklerde doğum öncesi faktörler (enfeksyon-ilaç-kalıtımsal rahatsızlıklar-kromozom anomalileri) normal lens gelişimini etkilemiştir.Modern katarakt cerrahisi ve göz içi lensleri ile zamanında teşhis edilirse bu bebeklere de normal görme sağlama şansı yüksektir.
B. Katarakt Şikayeti ve bulguları
Kişiden kişiye,gözden göze farklı belirtiler farklı sürelerde ortaya çıkabilir. -Bulanık görme -Tedrici renk görme bozukluğu,nesneler daha sarı veya mat görünür -Daha fazla ışık ihtiyacı -ışık kaynaklarını birden fazla görmek -kamaşma -gittikçe miyoplaşma ve belli bir noktada yakın gözlüğüne ihtiyaç duymama -çok ileri safhada çok az görme ile birlikte göz bebeğinin beyazlaşması.
C.Teşhis
Teşhis muayene ile olur.
D. Tedavi Seçenekleri
Modern katarakt cerahisi (bundan sonra fako veya fakoemülsifikasyon denecektir) şikayetleri çok çabuk ve başarılı şekilde yok etmektedir. Amerikada tüm ameliyatların %7 sini oluşturmakta ve yıda 1,5 milyon fako yapılmaktadır. Yaygınlaşmış olması emniyetinin işaretidir.
Fako saniyede 40bin titreşim yaparak ultrasonik dalgalar yaratan bir aletle yapılır.Oluşan bu dalgalar karşılaştıkları dokuları (kataraktlı lens) parçalar. Aletin ortasındaki bir borudan parçalanan lens materyeli emilir. Emilme ile oluşacak hacım kaybını eşitlemek ,boruda tıkanıklığı önlemek ve ultrasonik enerjinin yarttığı sıcaklığı yok etmek içinaletin dış çeperinden ortadaki shafttan emilen sıvı kadar sıvı pasif olarak göz içine akar.
Fako yöntemi ile lekeli-sararmış mercek çıkarılmakta yerine değişik özelliklere sahip sentetik göz içi merceği konmaktadır. Katarakt ameliyatının 2 ayrı seansta yapılması emniyet açısından daha doğrudur.
Katarakt Cerrahisi
GÖZİÇİ MERCEK SEÇİMİ
Katarakt çıkarıldığı zaman gözün optik sisteminden yaklaşık 23 numara bir mercek de çıkarılmış olmaktadır.Bunu yüksek numara gözlük takan birinin camları çok çizildiğ,lekelendiği için gözlüğünü atmasına benzetebiliriz.
Bu durumda ameliyat olan kişinin görüntüyü retina üzerinde odaklayabilmesi için çıkarılan lensin yerine yeni,suni bir mercek(intraoküler lens) takılması gerekir(eskiden bu teknoloji yokken hastalar ameliyat sonrası çok kalın gözlükler takarlardı).
Her biri farklı avantajlara sahip değişik intraoküler lensler vardır ve hangisinin uygun olduğu muayene sonrası doktorunuz tarafından ihtiyaçlarınıza göre belirlenir ve birlikte kararlaştırılır.
Bu lensler katarakt dışında refraktif lens değişimi denilen gözlük takmamak amacıyla yapılan ameliyatlarda da kullanılmaktadır.
-Sabit odaklı(monofokal) lensler
Katarakt ameliyatlarının çoğunda halen bu lensler kullanılmaktadır.Derecesine göre sadece bir mesafe için gözlük ihtiyacını ortadan kaldırırlar.Örneğin uzak sıfırlandı ise yakın için 2,5 numara gözlük gerekecektir. Mükemmemmel kalitede görme sağlarlar ve yeni modelleri aberasyon dediğimiz kenar ışık çarpıtmalarını da yok etmekte, her türlü ışıkta da kaliteli görme sağlamaktadır.Yakın gözlüğü takmaktan rahatsız olmayacaklara bu lensler tavsiye edilir.
-Çok odaklı (multifokal/bifokal) lensler
Uzak ve yakın görmeyi aynı anda sağlamak için geliştirilmişlerdir. Optik özelliklerinden dolayı değişik ışık kaynaklarını aynı anda değişik odak noktalarında toplayabilirler.Bu sayede kişi uzak ve yakın nesneleri gözlüksüz olarak aynı anda net görebilir.
Birkaç marka bu tip lens olmakla birlikte hasta memnuniyeti açısından Alcon’un ReSTOR modeli en mükemmel sonuçları vermektedir.Bu lens difraktif dediğimiz bir optik dizayn kullanmaktadır.Işık 2 odağa kırılmaktadır.Böylece hem yakın hem uzak net görülür. Hastaların %90 ı artık hiç gözlüğe ihtiyaç duymamaktadırlar, kalan %10 uzak ve yakına aynı cam olmak kaydıyla çok ufak bir gözlüğe sadece araba kullanmak veya bilgisayar gibi özel durumlarda ihtiyaç duyarlar.Benzer teknoloji AMO nun TECHNIS lensinde kullanılmaktadır.
Diğer bir teknoloji refraktif denilen lens yüzeyinde konsantrik halkalar bulunan ve her halkanın ayrı mesafeleri net gösterdiği bir türdür.Uzak için iyi olmakla birlikte yakın için aynı memnuniyet her zaman elde edilememekte ayrıca gece ışık rahatsızlığı çok şiddetli olabilmektedir.Bu yüzden bu lensleri tavsiye etmiyorum. AMO nun REZOOM modeli bu gruptandır.
E. Kimler için uygundur
Katarakt kişinin normal hayat stili ve günlük aktivitelerini etkilemeye başladığı zaman ameliyat kararı alınabilir. Buradan anlaşıldığı gibi eski zamanlardaki gibi son safhaların beklenmesi sözkonusu değildir,bilakis gecikmek ameliyatı zorlaştırabilir. Aynı nedenlerle kataraktı olan biri hayat tarzından dolayı hiç rahatsız olmuyorsa acele etmeyebilir.
Detaylı bir göz muayenesi sonucu iyi görmesini engelleyecek veya daha ağırlaşabilecek bir göz hastalığı olmayan kişiler ameliyat kararı alırlar.
