Gebelikte cinsel yaşam ve beslenme
GEBELİKTE BESLENME
ANNE KARNIN BEBEĞİN BEDENSEL VE ZİHİNSEL OLARAK GELİŞİMİNİ TAMAMLAMASI İÇİN YETERLİ VE DENGELİ BESLENMESİ GEREKMEKTEDİR. YETERSİZ BESLENME DURUMUNDA BEBEKTE NASIL BEDENSEL VE ZİHİNSEL OLARAK GELİŞME GERELİĞİ OLURSA, DENGESİZ VE GEREĞİNDEN FAZLA BESLENME İLE DE BEBEKTE BEDENSEL VE ZİHİNSEL YETERSİZLİKLER OLMAKTADIR.
Gebelik süresince annenin yetersiz ve dengesiz beslenmesi ile bebekte oluşabilecek sorunlar:
• Zamanından önce, erken doğum (prematüre)
• Düşük doğum ağırlıklı bebek (doğum ağırlığı 2500g’ın altında olanlar)
• Bedensel ve zihinsel gelişimi yetersiz bebek doğumları
• Ölü doğumlar
NEDEN GEBELİK SÜRESİNCE YETERLİ VE DENGELİ BESLENMELİYİZ?
1. Kendi fizyolojik gereksinmelerini (enerji ve besin öğelerini) karşılamak,
2. Vücudundaki depolarını (besin öğeleri yedeğini) dengede tutmak,
3. Anne karnındaki bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesini sağlamak,
4. Emzirmeye hazırlık için salgılanacak sütün enerji ve besin öğelerini karşılamak için.
GEBELİK SÜRESİNCE YETERSİZ VE DENGESİZ BESLENEN ANNELER DE BİRÇOK SAĞLIK SORUNU BERABERİNDE GELMEKTEDİR.
BU SAĞLIK SORUNLARI:
KANSIZLIK( ANEMİ):
GEBELİKTE ARTAN DEMİR GEREKSİNMESİNİN KARŞILANMAMASI
GEBELİKTE BERABER KAN HACMİN ARTMASI
SIK DOĞUMLAR (2 YILDAN DAHA AZ ZAMAN ARALIKLARIYLA YAPILAN DOĞUMLAR)
BESİNLERLE ALINAN DEMİRİN (BİTKİSEL KAYNAKLI OLANLARININ) VÜCUTTA Kİ YARARLIĞININ AZ OLMASI
GÜNLÜK TÜKETİLEN BESİNLERİN DENGELİ DAĞILIMININ OLMAMASI
KANSIZLIK(ANEMİ)’NİN SONUCUNDA GÖRÜLEN BAŞLICA SORUNLAR:
YORGUNLUK
BAŞ DÖNMESİ
DÜŞÜK DOĞUM AĞIRLIKLI BEBEKLER
KANSIZLIK (ANEMİ) ÖNLENMESİ İÇİN BESLENME:
HERGÜN MUTLAKA 1 YUMURTA TÜKETİLMELİDİR.
GÜNÜN BİR ÖĞÜNÜNDE MUTLAKA KIRMIZI ET/TAVUK VE BALIK TÜKETİLMESİ GEREKİR. (HAFTADA 2 KEZ KIRMIZI ET, DİĞER GÜNLER BALIK AĞIRLIKLI BEYAZ ET TÜKETİLMELİDİR.)
ALINAN BESİNLERDEKİ DEMİRİN VÜCUTTA YARARLILIĞINI ARTIRMAK İÇİN C VİTAMİNİ ALIMINI ARTIRMALIDIR. (ÖĞÜNLERDE PORTAKAL SUYU, SALATA GİBİ BESİNLERİ İLAVE EDEREK C VİTAMİNİ ALIMINI ARTIRABİLİRSİNİZ.)
YEMEKLERLE BERABER ALINAN ÇAY VE KAHVE KANSIZLIĞIN OLUŞUMUNDA BÜYÜK RİSK FAKTÖRÜDÜR.
ANEMİYİ ÖNLEMEK İÇİN YEMEKLERDEN 1 SAAT ÖNCE VE 1 SAAT SONRA ÇAY KAHVE TÜKETİLMEMELİDİR.
ÖDEM:
ÖZELLİKLE GEBELİĞİN SON 3 AYINDA GÖRÜLEN ÖDEM DOĞAL OLMASINA RAĞMEN ÖDEMİN BOYUTU VE DAĞILIMI OLDUKÇA ÖNEMLİDİR.
ÖDEM OLUŞUMUNU EN AZA İNDİRMEK İÇİN TUZ ORANI YÜKSEK OLAN ;
TUZLU YİYECEKLER
MADEN SULARI
TURŞU-SALAMURA YİYECEKLER
TAVUK/ET SUYU GİBİ BULYONLAR
HAZIR ÇORBALARDAN UZAK DURULMALIDIR.
OSTEOMALASİA (KEMİK HARABİYETİ):
BEBEĞİN KEMİK GELİŞİMİ İÇİN; GEBELİK SÜRESİNCE KALSİYUM, FOSFOR VE D VİTAMİNİ İHTİYACI ARTMAKTADIR. İHTİYAÇ OLAN BU MİNERALLER VE VİTAMİNLER KARŞILANMADIĞI ZAMAN BEBEĞİN GELİŞİMİ İÇİN ANNENİN EN BÜYÜK KALSİYUM VE FOSFOR DEPOSU OLAN KEMİKLERDEN KULLANILMAKTADIR.
BU OLAY SONUCUNDA KEMİK HARABİYETİ OLUŞMAKTADIR. BU DA ANNEDE KEMİK DOKUSUNUN YUMAŞAKLIK VE HASSASİYET KAZANMASI VE DİŞLERDE ÇÜRÜME GİBİ SAĞLIK SORUNLARINI BERABERİNDE GETİRİR.
KEMİK HARABİYETİNİ(OSTEOMALASİA) ÖNLEMEK İÇİN:
PEYNİR
SÜT
YOĞURT
AYRAN GİBİ BESİNLERİN GÜNLÜK BESİN DAĞILIMINDA MUTLAKA BULUNMASI GEREKEN BESİNLERDİR.
MİDE VE BAĞIRSAK RAHATSIZLIKLARI:
BULANTI:
ÖZELLİKLE GEBELİĞİN İLK ÜÇ AYINDA SIK RASTALANAN BULANTI VE KUSMALAR BESİN ALIMINI ETKİLEMEKTEDİR.
BULANTI VE KUSMA DURUMLARINDA BESLENME:
BAHARATLI BESİNLER BULANTINIZI TETİKLEMEKTEDİR. TERCİH ETMEMELİSİNİZ.
SABAH YATAKTAN KALKMADAN ÖNCE KIZARMIŞ EKMEK, KRAKER, TAHILLI KURU BESİNLER( MISIR VE YULAFLI GEVREKLER)TÜKETMENİZ MİDENİZİ RAHATLATIR.
MİDENİZİN BOŞ OLMASI BULANTILARINIZI ARTIRABİLİR. BU NEDENLE ÖĞÜNLERİNİZİ DAĞITARAK AZAR AZAR VE SIK ARALIKLARLA BESLENİNİZ.
ÖĞÜNLERDE SU TÜKETMEK YERİNE, ÖĞÜN ARALARINDA SU TÜKETMENİZ MİDENİZİN RAHATLAMASINI SAĞLAMAKTADIR.
SADE MAKARNA, PİRİNÇ, HAŞLANMIŞ PATATES, TAZE SEBZE VE MEYVE TÜKETMENİZ MİDE SAĞLIĞINIZ İÇİN ÖNEMLİDİR.
AŞIRI YAĞLI (ÖZELLİKLE KIZARMIŞ) BESİNLER VE TATLI GRUBUNDAN OLAN YİYECEKLER BULANTILERINIZI ARTTIRMAKTADIR. BUNLARI TÜKETMEMELİSİNİZ.
KAHVE, ÇAY TÜKETİMİ MİDE BULANTILARINIZ ARTTIRDIĞI İÇİN ÇOK FAZLA TÜKETİMEMELİDİR.
KABIZLIK:
GEBELİK SÜRESİNCE HORMAN DEĞİŞİMİ SONUCU KABIZLIK PROBLEMİYLE KARŞILAŞABİLİRSİNİZ.
KABIZLIK SORUNUNU ÖNLEMEK İÇİN BESLENME ÖNERİLERİ:
SEBZE, MEYVE, TAM TAHILLI ÜRÜNLER (TAM TAHILLI, ÇAVDAR EKMEKLERİ, BULGUR) VE KURUBAKLAGİL TÜKETİMİNİ ARTIRARAK POSA ALIMINI ARTIRABİLİRSİNİZ.
GÜNLÜK 5 PORSİYON MEYVE VE SEBZE TÜKETİMİ İHTİYACINIZ OLAN VİTAMİN VE MİNERALLERİ KARŞILAYACAK, AYRICA POSA ALIMINIZI ARTIRACAKTIR.
HAFTADA 2 KEZ KURUBAKLAGİL TÜKETMENİZ BAĞIRSAK HAREKETLERİNİZİ DÜZENLEYECEKTİR.
GÜNLÜK MUTLAKA 8-10 BARDAK SU TÜKETMELİSİNİZ.
MİDE YANMASI/EKŞİME:
ÖZELLİKLE GEBELİĞİN SON 3 AYINDA BEBEĞİN SİNDİRİM SİSTEMİNE BASKI YAPMASI SONUCU GÖZLENEBİLİR.
MİDE YANMASI VE EKŞİMENİN ÖNLENMESİ İÇİN:
YEMEKLERİNİZ AZAR AZAR VE SIK ARALIKLARLA TÜKETİNİZ (3 ANA VE 3 ARA ÖĞÜN OLARAK DÜZENLEYEBİLİRSİNİZ)
ÇOK YAĞLI, SOSLU VE BAHARATLI BESİNLER TÜKETMEMELİSİNİZ.
ÇAY, KAHVE VE KAKAO TÜKETİMİ MİDE YANMASI VE BULANTISINI ARTTIRDIĞI İÇİN TÜKETMEMELİSİNİZ.
YEMEKLERDEN HEMEN SONRA UZANMAMALISINIZ. (EN AZ 30 DAKİKA SONRA UZANMANIZ MİDE YANMASI ŞİKAYETİNİZİ AZALTIR)
YATARKEN YÜKSEK YASTIKLAR KULLANMALISINIZ.
GEBELİK SÜRESİNCE AĞIRLIK KAZANIMI:
GEBELİK SÜRSİNCE AĞIRLIK KAZANIMI BEBEĞİN GELİŞİMİ İÇİN OLDUKÇA ÖNEMLİDİR.
GEBELİK SÜRESİNCE 6 KG ALTINDA AĞIRLIK KAZANIMI OLDUKÇA RİSKLİDİR. DÜŞÜK DOĞUM AĞIRLIKLI BEBEKLERİN DÜNYAYA GELME OLASILIĞINI ARTIRIR.
Sağlıklı yetişkin kadınlar için gebelik süresince normal ağırlık kazanımı 10-14 kg ( ayda 1-1.5 kg) arasındadır.
HAMİLELİK SÜRSİNCE KİLO ALMA DURUMU:
İLK 3 AY:1-1,5 KG/AY
2. ÜÇ AY: 1 KG/AY
SON 3 AY: 2 KG/AY
ŞEKLİNDE KİLO ALIMI NORMALDİR.
GEBELİKTE GÖKKUŞAĞI BESLENME:
***GEBELİKTE VİTAMİN VE MİNERAL ALIMI OLDUKÇA ÖNEMLİDİR. BUNUN İÇİN ALINAN SEBZE VE MEYVE ÇEŞİTLİLİĞİNİ SAĞLAMANIZ GEREKMEKTEDİR. BUNUN İÇİN FARKLI RENK MEYVE VE SEBZE TÜKETEREK SAĞLAYABİLİRSİNİZ.
SALATALARINIZI 7 RENK OLMASI SİZİN İHTİYACINIZ OLAN VİTAMİN ÖRÜNTÜSNÜ SAĞLAMAKTADIR. AYRICA VİTAMİN YARARLILIĞINI SAĞLAMAK İÇİN 1 TATLIKAŞIĞI KADAR ZEYTİNYAĞI İLAVE EDEBİLİRSİNİZ.
GEBELİKTE UYULMASI GEREKEN BESLENME KURALLARI:
HAZIR YİYECEK VE İÇECEKLERİ(KATKI MADDE İÇERDİKLERİ İÇİN) ÇOK TÜKETMEMELİSİNİZ.
SUCUK, SALAM, SOSİS GİBİ BESİNLER NİTRİT-NİTRAT GİBİ KATKI MADDELERİ İÇERDİKLERİ İÇİN SAĞLIĞINIZI OLUMSUZ ETKİLEMEKTEDİR. TÜKETİMİNİ AZALTMALISINIZ.
MİDE YANMASI/EKŞİME DURUMLARINI ORTADAN KALDIRMAK İÇİN YEMEK ÖĞÜNLERİNİZİ AZ VE SIK ARALIKLI OLARAK AYARLAYINIZ. (3 ANA VE 3 ARA ÖĞÜN OLARAK PLANLAYABİLİRSİNİZ)
KALSİYUM VE FOSFOR İÇERİĞİ YÜKSEK OLAN SÜT, YOĞURT, AYRAN, PEYNİR GİBİ BESİNLERİ TÜKETMELİSİNİZ.
KEMİK GELİŞİMİ İÇİN D VİTAMİNİ ARTIRMAK İÇİN GÜNEŞ IŞIĞININ UYGUN SAATLERDE YARARLARLANMALISINIZ.
KANSIZLIK(ANEMİ) OLUŞUMUNU ÖNLEMEK VE PROTEİN İHTİYACINIZI KARŞILAMAK İÇİN; KIRMIZI ET, PEKMEZ, YUMURTA, TAVUK, BALIK GÜNLÜK TÜKETİMİNİ ARTIRMALISINIZ.
KANSIZLIĞI ÖNLEMEK İÇİN YEMEKLERDEN 1 SAAT ÖNCE VE YEMEK YEDİKTEN 1 SAAT SONRA ÇAY/KAHVE TÜKETMEYİNİZ.
KAHVALTIDA TÜKETTİĞİNİZ TAZE SIKILMIŞ PORTAKAL SUYU, BESİNLERLE ALDIĞINIZ DEMİRİN KULLANIMINI ARTIRMAKTADIR.
KABIZLIĞI ÖNLEMEK İÇİN HAFTADA 2 KEZ KURUBAKLAGİL TÜKETMELİSİNİZ.
GEBELİKTE VİTAMİN, MİNERAL VE POSA İHTİYACINIZ ARTMAKTADIR. BU İHTİYACINIZI KARŞILAMAK İÇİN GÜNLÜK 5 PORSİYON SEBZE VE MEYVE TÜKETMELİSNİZ.
FARKLI RENKTE SEBZE VE MEYVE TÜKETİMİ SİZİN VİTAMİN VE MİNERAL İHTİYACINI KARŞILAYACAĞI İÇİN ÇOK RENKLİ SEBZE VE MEYVE TÜKETİMİNE ÖZEN GÖSTERMELİSİNİZ. HER RENK FARKLI VİTAMİN VE MİNERAL DEMEKTİR.
SEBZE VE MEYVELERDEN ALDIĞINIZ VİTAMİNLERİN YARARLILIĞINI ARTIRMAK İÇİN HER ÖĞÜNÜNÜZDE SALATA OLMALIDIR. SALATALARINIZA ZEYTİNYAĞI İLAVE ETMNİZ ALINAN VİTAMİNLERİN YARARLILIĞINI ARTIRACKTIR.
SEBZE VE MEYVELERİN ÜRETİMİNDE KULLANILAN TARIM İLAÇLARININ ZARARLI ETKİLERİNİ ORTADAN KALDIRMAK İÇŞN, TÜKETMEDEN ÖNCE BOL SUYLA YIKAMALISINIZ.
TATLI VE BASİT ŞEKERLERİN BESLEYİCİ DEĞERLERİ YOKTUR. BOŞ ENERJİ KAYNAĞIDIR. BUNLARIN TÜKETİMİNİZ AZALTMALSINIZ.
YEMEKLERDE İYOTLU TUZ KULLANMALISINIZ. İYOT KAYBINI ÖNLEMEK İÇİN YEMEKLER PİŞTİKTEN SONRA TUZ İLAVE EDİLMELİDİR. FAZLA TUZ TÜKETMENİZ ÖDEM OLUŞUMUNU ARTIRIR. FAZLA TUZ TÜKETMEMELİSİNİZ.
HAZIR ÇORBALAR, ET/TAVUK BULYONLAR, TRŞU VE SALAMURA BESİNLERİN TUZ ORANI YÜKSEK OLDUĞU İÇİN ÖDEM OLUŞUMUNU ARTIRIR. BU TÜR BESİNLERİN TÜKETİMİNİ AZALTMALISINIZ.
YEMEKLERDE SIVI YAĞ TÜKETMELİSİNİZ. KATI YAĞLAR SİZİN VE BEBEĞİNİZİN KALP DAMAR SAĞLIĞI İÇİN OLUMSUZ SONUÇLAR OLUŞTURABİLİR. (ÖZELLİKLE ZEYTİNYAĞI TÜKETMEYE ÇALIŞIN)
KIZARTMA GİBİ ÇOK YAĞLI BESİNLER TÜKETMENİZ MİDE YANMASI/EKŞİME DURUMUNU ARTIRACAĞI İÇİN TÜKETMEMEYE ÖZEN GÖSTERİNİZ.
BAHARATLI, SOSLU VE TATLI BESİNLER BULANTILARINIZI ARTIRACAĞI İÇİN UZAK DURMALISINIZ.
BULANTILARINIZI ENGELLEMEK İÇİN SABAH UYANDIĞINIZDA KRAKER, KIZARMIŞ EKMEK, KURU BESİNLER(MISIR, YULAFLI GEVREKLER) TÜKETEBİLİRSİNİZ.
MİDE YANMALARI VE BULANTILARINI ENGELEMEK İÇİN ÖĞÜNLERDE SU TÜKETMEYİNİZ. (ÖĞÜNLERDEN 30 DK ÖNCE VE YEMEK YEDİKTEN 30 DK SONRA TÜKETMENİZ MİDE PROBLEMLERİNİZİ ORTADAN KALDIRMAKTADIR.
GEBELİKTE ARTAN SIVI GEREKSİNİMİNİ KARŞILAMAK İÇİN GÜNLÜK 10 BARDAK SU TÜKETİNİZ.
SÜT/AYRAN/MEYVE SUYU/ KOMPOSTO/LİMONATA TÜKETİMİ İLE SIVI ALIMINI ARTIRMALISINIZ.
SİGARA VE ALKOL TÜKETİMİ BEBEĞİNİZİN SAĞLIKLI GELİŞİMİ ENGELMEKTEDİR. SİGARA VE ALKOL KULLANMAYINIZ. SİGARA İÇİLEN ORTAMLARDA BULUNMAMAYA ÖZEN GÖSTERİNİZ.
UNUTMAMALISINIZ Kİ GEBELİK SÜRESİNCE YETERLİ VE DENGELİ BESLENMENİZ BEBEĞİNİZİN BEDENSEL VE ZİHİNSEL GELİŞİMİ İÇİN OLDUKÇA ÖNEMLİDİR. YETERSİZ VEYA AŞIRI BESİN ALIMINIZ SİZİN VE BEBEĞİNİZİN SAĞLIĞINI OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEMEKTEDİR.
GEBELİKTE FİZİKSEL AKTİVİTE
GEBELİKTE FİZİKSEL AKTİVİTE OLDUKÇA FAYDALIDIR. ANCAK HERHANGİ BİR EGZERSİZE BAŞLAMADAN ÖNCE MUTLAKA DOKTORUNUZA DANIŞIN.
GENELLİKLE FİZİKSEL AKTİVİTEYE 3. AY BİTTİKTEN SONRA BAŞLANMASI UYGUNDUR.
GEBELİKTE FİZİKSEL AKTİVİTENİN YARARLARI
BEL VE SIRT AĞRILARINIZI AZALTIR.
UYKU PROBLEMLERİNİ AZALTMAYA YARDIMCI OLUR.
GEBELİKTE DURUŞ VE ŞEKİL BOZUKLUĞUNU AZALTIR.
DOĞUM SONRASI VÜCUDUNUZUN DAHA ÇABUK TOPARLANMASINI SAĞLAR.
KİLO ALIMINIZIN KONTROLLÜ OLMASINDA ETKİLİDİR.
GEBELİKTE FİZİKSEL AKTİVİTE ÖNERİLERİ
GEBELİK SÜRESİNCE HAFTADA ORTALAMA 3 KEZ 20-30 DAKİKALIK YÜRÜYÜŞLER YAPILABİLİR.
EGZERSİZ YAPTIĞINIZ SÜRE BOYUNCA 5 DAKİKALIK ARALIKLARLA NABIZ KONTROLÜ YAPILMALIDIR. NABZINIZ 140’I GEÇMEMELİDİR.(Diyetisyen Mine TELEK)
GEBELİKTE CİNSEL YAŞAM
Toplumda klişeleşmiş yanlış bilinen düşünce ve inançlara “mit” adını veririz. Bu mitlerden biri de gebelikte yani hamilelikte cinsel yaşantının olmamasına yönelik inançtır.
Ancak bilinenin tam aksine bilimsel olarak yapılan çalışmalarda gebelikte cinsel yaşantının olması zaten hormonal açıdan dengesizlikler yaşayan, duygu durum değişiklikleri yaşayan bir kadın için oldukça faydalıdır.
Hamilelik bir kadında çok fazla duygu yoğunluğu barındıran bir süreçtir; bir taraftan anne olabilecek olmanın duygusu, kutsallığı, bir taraftan sürüp giden yaşamda yavaş yavaş işlevselliğinin azalması, benlik saygısında düşme, acı, ağrı, doğuma yönelik korkular vs. gibi durumların yaşandığı bir dönemdir. İşte tam da bu dönemde bir de erkek belki çekindiğinden belki de artık cazibesinin olmadığını düşündüğü eşinden özellikle cinsel ilgisini başka yöne kaydırmaya başladığında bu bir kadın için travmatik bir duruma dönüşebilmektedir.
Bazı erkekler için ise gebelikte göğüslerin büyümesi, rahim hacminin artması ve vücuttaki bazı kadınsal değişiklikler daha çok eşini arzu etmesine yol açabilmektedir ancak yine de eşine ve çocuğa zarar vermeme düşüncesi ile geri çekilebilmektedirler.
Hamilelik süresince özellikle 30. haftaya kadar yani normal doğuma hazır hale gelinceye kadar cinselliğin yaşanabileceğine yönelik bilimsel veriler vardır ancak hamilelikte cinselliği yaşarken cinsel pozisyon ve duruşlara dikkat etmek gerekir özellikle karın bölgesine baskı olmayacak posizyonlar da cinsel ilişkiye girilmesi önerilmektedir. Bu duruma uygun pozisyonlardan en rahatı kadın ve erkeğin aynı yöne doğru bakarak yan döndüğü ve erkeğin arkada olduğu cinsel pozisyondur. Bu pozisyonlar ile ilgili daha betimleyici anlatımlar yapılacaktır.
Bunların dışında hamile olan kadının orgazm olması karnındaki bebeği için de bir sorun yaratmayacağı gibi yaşadığı duygusal, zihinsel süreç, cinsel haz alması, duygu durumunu da olumlu yönde etkileyecektir.
Her dönemde dikkat edilmesi gerektiği gibi kanamalar, kasık ağrıları, su gelmesi veya vajinal akıntının gelmesi durumunda cinsel temastan uzak durulmalıdır.
Sonuç itibariyle gebelikte cinsel yaşantının sürmesinin bir zararı olmadığı gibi bazı konulara dikkat edildikten sonra cinselliğin sürmesinin hem hormonal açıdan, hem de psikolojik açıdan yararları vardır.
M. BERK KARAOĞLU
Psikolog
Aile Danışmanı - Cinsel Terapist
