ESLENMENİN ÖNEMİ VE AMACI
Gebenin kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılayarak vücudundaki besin ögesi yedeğini dengede tutmak,dölün normal büyümesi ve salgılanan sütün gerektirdiği enerji ve besin ögelerini tam olarak karşılamaktır.
GEBELİKTEKİ BESLENME DURUMUNUN ÇOCUK SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Gebelikte yetersiz-dengesiz beslenme sonucu,
l Folik asit yetersiz ise : Nöral tüp defekti ve konjenital bozukluklar.
l A vit. Yetersiz ise : Miyopia Konjenital bozukluklar.
l İyot yet : Kretinizm - Hipotiroidi
l Düşük-yüksek Hb :Ölü, erken,düşük ağırlıklı doğumlar.
Kötü Beslenme : Prematürelik, mental gerilik,intrauterin büyüme geriliği, ölü doğumlar, doğumsal anomaliler,düşükler, perinatal ölümler, ağır gelişme ve zeka geriliği,sağırlık, cücelik,serebral palsi,malformasyonlar,yarık damak,konjenital kalp hastalıkları görülmektedir.
Gebelikte Yetersiz ve Dengesiz Beslenmenin Anne Sağlığına Etkileri
Demir yetmezliği anemisi, zayıflık, diş çürüklüğü, osteomalacia, toksemi, megaloblastik anemi, şişmanlıkla karşılaşma riski yüksektir.
Demir yetmezliği anemisi nedenleri, kan kaybı, parazitler, fetusa demir deposu ile ihtiyacın artması, demirden yetersiz diyet, demir emilimindeki bozukluklar, emilimi engelleyen maddelerin diyetle aşırı alımı şeklinde sıralanabilir.
EMEZİS ( Bulantı ) Hormonal ve psikolojik nedenlerle ortaya çıkar. Gebeye 6-8 öğün şeklinde kuru ve katı gıdalar azar azar verilmelidir.
Gebeliğin Gerektirdiği Enerji ve Besin Ögeleri
Enerji: Ağırlık normal 1 kg/ay
Zayıf 150-200 kal/gün ek
Şişman 1500 kal.'den az verilmez
Toplam 9-12 kg. ağırlık kazanılmalıdır
Protein: Günlük gereksinime 15 - 25 gr ek yapılır. Proteinin biyolojik değeri
yüksek olmalıdır.Vejeteryan gebeler için önemi unutulmamalıdır.
Kalsiyum: 500 mg/gün ek yapılmalıdır
Demir : Fetüs ve plesentada toplanır, artan kan hacmi demir ihtiyacının da artmasına neden olmaktadır. Demir ihtiyacı ortalama 25-30mg/gündür.
Gebelik süresince,
300mg Fetus deposu
200mg Anne bedeninde kalan
+ 540mg dölün büyümesi ve doğum
1040mg kadar DEMİR MİNERALİ kullanılır.
GEBE VE EMZİKLİ KADINLAR İÇİN ÖNERİLEN GÜNLÜK ENERJİ VE BESİN ÖGESİ MİKTARLARI
Enerji ve besin ögeleri Normal Gebelik Emziklilik
Kadın için ek için ek
Enerji-kalori 2000-2100 Hiç-350 600-800
Protein-g 55-65 15-20 25
Demir-mg 15-24 15-20 5
Kalsiyum-mg ,Fosfor-mg 500 500 500
Vitamin A-I.U 5000 - 1000-3000
Tiamin-mg 0.8-0.9 0.15 0.4
Riboflavin-mg 1.2-1.3 0.25 0.4
Niasin-mg 13.2-15.2 1.5 5.4
Vitamin C-mg 75 30 30
Çinko-mg 10 5 5
İyot-mcg 150 70 140
Folik asit-mcg 400 200 100
B12 Vit-mcg 2.4 0.2 0.4
B6 Vit-mg 1.6 2.2
D Vit-mcg 10 - -
Magnezyum-mg 280 320
ALKOL: 2gr/kg/gün gebeler tarafından alındığında, fetusta büyüme ve gelişme geriliği, mikrosefali, yarık damak, yüz kemiklerinde az gelişme ve eklem anomalileri görülmektedir.,
KAFEİN : Erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek, anemi riski
İLAÇLAR : Pestisit ve insektisitler ( Haşere öldürücüler ), sebze ve meyveler iyi yıkanmalıdır.
GEBELİKTE BULANTI ve TAD DEĞİŞİKLİKLERİ
Tat ve koku almada aşırı duyarlık varlığında, yataktan kalkmadan önce tuzlu bisküvi- kraker-ekmek tüketimi bulantıyı önlemektedir.
PİKA: (Toprak yeme) Fe eksikliği anemisine neden olabilir
KABIZLIK: Hormonların barsak hareketlerini azaltıcı etkisi ile gelişebilir. Kilo artışı nedeni ile hareketlerde azalmanın etkili olduğu bilinmektedir.
BESLENME DÜZENİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER
2,5-3 litre sıvı alınması, posa içeren sebze ve meyvelerin çiğ olarak tüketilmesi, kuru kayısı, erik, incir gibi besinlerin yenilmesi veya hoşaf olarak tüketilmesi,fiziksel aktivitenin arttırılması, aç karnına su içilmesi genel önerilerdir.
ANEMİ: Halsizlik, yorgunluk, enfeksiyonlara dirençsizlik ( Fe eksikliğine bağlı anemilerin en önemli belirtisidir )
Hayvansal besinlerin ve C vitamini içeren besinlerin yeterli tüketilmesi gerekir
PREEKLEMSİ-EKLEMSİ: Gebeliğin son 4 ayında görülebilir.
Kan basıncında artma (140-90mmHg), proteinüri ve BUN' ( kan üre azotu ) da yükselme, böbreklerde su ve tuz tutulması, ağırlık artışı, ödem gelişmesi, GFR' ( Glomerüler Filtrasyon Hızı ) de düşüş görülür.
Çözüm: Protein sınırlanır: 0,6-0,8gr/kg/gün protein (iyi kalite proteinlerden sağlanmalıdır) , tuz sınırlanır.
GEBELİKTE ÖNERİLEN GÜNLÜK BESLENME PROGRAMI
Kahvaltı:1 su bardağı süt ( az şekerli, Ca'dan zenginleştirilmiş )
1 yumurta veya 1 kibrit kutusu peynir
2 dilim ekmek
1 adet meyve veya meyve suyu ( Domates-maydanos-biber )
Ihlamur
Ara Öğün: 1 adet meyve
Öğle: 60-90gr Etli yemek( 3 köfte kadar, sebzeli olabilir veya
Kurubaklagil yemeği (1 tabak)
1 porsiyon pilav veya makarna(4 yemek kaşığı)
1 kase yoğurt (125ml)
1 dilim ekmek(25gr)
1porsiyon meyve
Ara Öğün: 1 bardak süt veya sütlü kek veya muhallebi
1 porsiyon meyve
Akşam: Çorba( Tarhana, mercimek, sebze veya yoğurtlu çorbalar)
60gr et veya etli sebze yemeği
Mevsim salata
1 dilim ekmek
1 porsiyon meyve
Yatarken: 1 bardak süt veya yoğurt
NOT: Miktarlar kişisel ayrıcalıklara göre arttırılıp eksiltilebilir.
Günde 20-30gr kadar yağ kullanılmalı ( Zeytinyağı tercih edilmelidir.)
GEBELİK SÜRESİNCE SÜT VERİMİNİ ARTTIRMAK İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER
** Doğumdan önce emzirme tekniği öğretilir,
** Doğumdan sonraki ilk 1 saatte ANNE SÜTÜ ile beslenmeye başlanmalı meme boşaltılmalıdır,
** Süt üretimi ortalama 1 hafta sonra belli bir düzeye gelir,
** Gebe ve emzikliler en az 3 öğün beslenmelidirler,
** Gaz yapıcı besinler diyetten çıkarılmalıdır,
** Ödem varsa tuz kısıtlanır,
** Alkol, sigara ve kızartma diyetten çıkarılır,
** Süt, taze meyve suları içilmelidir,
** Yumurta mutlaka tüketilmelidir,
** Et yerine haftada 1 kez karaciğer önerilir.
** Şeker yerine pekmez alınmalıdır
